Hoe rouw ik om een overleden kind? Manu Keirse: 'Je verliest niet alleen je kind, een deel van jezelf sterft ook'

"Een emotionele aardbeving." Met die woorden omschrijft rouwexpert Manu Keirse wat ouders kunnen voelen wanneer hun kind overlijdt. Wat betekent het overlijden van je zoon of dochter voor je eigen leven? Wat kan je helpen in je rouwproces? En welke manieren zijn er om je overleden zoon of dochter te herdenken? Manu vertelt.

Rouw om een ongeboren, jong of volwassen kind

“Ouderschap begint al bij het verlangen naar een kind”, legt Manu uit. “Je kunt dus heel goed verdrietig zijn wanneer het niet lukt om zwanger te raken. Daarnaast kun je rouwen om het baby’tje dat je verliest tijdens de zwangerschap of de geboorte. En ook wanneer je zoon of dochter op jonge leeftijd overlijdt of juist wanneer hij of zij al volwassen is.”

Al deze situaties zijn op hun eigen manier moeilijk. “Als je zoon of dochter jong sterft, heb je niet alleen te maken met je eigen verdriet”, zegt Manu. “Je hebt ook te maken met het verdriet van je familie, zoals bijvoorbeeld opa’s en oma’s.”

• Marjolein: ‘Haar tweelingzusje leeft wel, dus je weet altijd wat je mist’

  Marjolein: ‘Haar tweelingzusje leeft wel, dus je weet altijd wat je mist’

“Het is en blijft je kind, ongeacht de leeftijd”

“Wanneer je kind sterft als hij of zij al volwassen is”, gaat Manu verder, “gaat meestal alle aandacht naar de partner en de kinderen. En als je kind sterft op bijvoorbeeld 60-jarige leeftijd terwijl je zelf al hoogbejaard bent, staat vaak niemand stil bij dat verlies. Maar het is en blijft je kind, ongeacht de leeftijd.”

• 'De dood was voor hem een verlossing, maar voor ons is de pijn messcherp'

  'De dood was voor hem een verlossing, maar voor ons is de pijn messcherp'

Je blijft je kind je hele leven missen

Zo’n ingrijpende gebeurtenis als het verliezen van een kind, blijf je je hele leven met je meedragen. Soms komt dat gemis in alle hevigheid naar boven. “Op bepaalde kruispunten in je leven komt dat terug”, zegt Manu daarover. “Die kruispunten zijn voor iedereen anders.” Zoals wanneer alle leeftijdsgenootjes naar de middelbare school gaan, behalve jouw zoon of dochter. Of wanneer de beste vriend(in) van je zoon of dochter gaat trouwen. “Zelfs dertig jaar later kan het gemis en verdriet ineens weer oplaaien. Je neemt het mee tot op je sterfbed.”

• Ingrid over haar zoon Thom (18): ‘Zijn enthousiasme en vriendelijkheid is eigenlijk zijn ondergang geworden’

  Ingrid over haar zoon Thom (18): ‘Zijn enthousiasme en vriendelijkheid is eigenlijk zijn ondergang geworden’

Je leven is nooit meer hetzelfde

“Want”, zegt Manu, “een kind is niet zomaar een persoon die je verliest. Een deel van jezelf sterft ook. Dat is heel ingrijpend: niet voor niets zeggen mensen vaak dat er een leven voor en een leven na het overlijden is. Je leeft in een tussenwereld. Je kind leeft alleen nog in het verleden en wanneer je naar je toekomst kijkt, kan dat leeg voelen. Alsof je kijkt naar een woestijn met uitgestrekte vlakten en zandduinen, maar zonder leven.”

• Wims dochter is vermoord: 'Hij heeft niet alleen Sanne van het leven beroofd, ook ik ben mijn leven kwijt'

  Wims dochter is vermoord: 'Hij heeft niet alleen Sanne van het leven beroofd, ook ik ben mijn leven kwijt'

Levensvragen en twijfels

Die leegte roept vragen op, levensgrote vragen. “Zoals wie ben ik nog, zonder hem of haar? En: als dit me overkomt, bestaat rechtvaardigheid dan wel?” Ook je geloof in God, als je gelovig bent, kan door zo’n heftige gebeurtenis veranderen. Wat belangrijk is, volgens Manu, is kennis hebben over rouw en verlies. ”Bijvoorbeeld door boeken over rouw en verlies te lezen. Daar vind je vaak steun en herkenning in.”

• Mees (16) overlijdt na een ongeluk: ‘Als je verdriet écht toelaat, laat je ook de liefde toe’

  Mees (16) overlijdt na een ongeluk: ‘Als je verdriet écht toelaat, laat je ook de liefde toe’

Je omgeving begrijpt niet hoe het voelt een kind te verliezen

Na het overlijden van je kind, wordt de band met je omgeving meestal anders. “Ze begrijpen niet wat je meemaakt”, zegt Manu. “En soms weten ze ook niet wat ze ermee aan moeten. Zij zijn nog hetzelfde als voor je kind stierf, maar jij bent dat niet. Vaak kun je niet in woorden uitdrukken hoe je je voelt. Mensen zeggen weleens goedbedoeld: ‘Denk aan de mooie momenten met je kind’. Natuurlijk is dat belangrijk, maar daardoor word je ook aan het gemis herinnerd.”

Wat wél kan helpen, zijn mensen in je omgeving die luisteren en je je verhaal laten vertellen. “Ook nog jaren na het overlijden”, benadrukt Manu.

• Jeffrey loopt 105 kilometer hard voor zijn stilgeboren zoon Glenn: ‘Ik mocht overal over hem praten’

  Jeffrey loopt 105 kilometer hard voor zijn stilgeboren zoon Glenn: ‘Ik mocht overal over hem praten’

Manieren om je overleden kind te herdenken

Want hoe moeilijk ook, je zult het verlies in je leven moeten verweven. “Er zijn allerlei manieren om je overleden zoon of dochter te herdenken. Je kunt het kamertje intact houden of een mooie boom of struik in je tuin planten”, geeft Manu als voorbeeld.  “Of organiseer een herdenking op een moment dat het voor jou goed voelt en vraag of iedereen een kaartje mee wil nemen met een mooie herinnering aan je zoon of dochter. Want”, zegt Manu, “geen kind is zo aanwezig als het kind dat wordt gemist”.

• Vera (10) zei het vroeger al: ‘Later word ik hemelmeisje’

  Vera (10) zei het vroeger al: ‘Later word ik hemelmeisje’

• Jack verliest beide zonen: ‘Hoe groot de tragedie ook is, ga niet bij de pakken neerzitten’

  Jack verliest beide zonen: ‘Hoe groot de tragedie ook is, ga niet bij de pakken neerzitten’