Frank verliest beide zoons: ‘Hij heeft geprobeerd zijn broertje te redden en moest dat met zijn eigen leven bekopen’

“Peter kon zich op jonge leeftijd al goed zelf vermaken,” vertelt Frank over zijn oudste zoon. “Hij kon urenlang in de zandbak zitten. Peter had wel een paar goede vrienden, maar was ook graag op zichzelf. Om te gamen, bijvoorbeeld. Hij bouwde ook zijn eigen computer, en wilde graag de game-industrie in.”

Franks jongste zoon was heel anders. “Paul kon echt de clown uithangen, en wist iedereen aan het lachen te maken. Maar Peter was wel zijn grote voorbeeld. Als hij gamede, dan zat Paul soms tot ergernis van Peter, naast hem. Als kleine jongen al, met de duim nog in zijn mond,” lacht Frank.

Scheiding

Peter was elf en Paul was vier jaar oud toen hun ouders gingen scheiden. “Hij zei het nooit, maar ik merkte wel dat Paul er last van had. Toen ik bijvoorbeeld vlak na de scheiding uit de auto stapte om even een brief te posten, raakte hij in paniek. Hij wilde uit zijn autozitje en met mij mee. Paul heeft echt moeten leren om erop te vertrouwen dat ik altijd weer terugkwam.”

Zes jaar later volgde opnieuw een lastige periode voor de jongens. Hun moeder Hermina kreeg kanker. “Ze waren zo begaan met haar,” vertelt Frank. “Peter zorgde op zijn eigen, rustige manier voor zijn moeder. En Paul masseerde haar en ging kussentjes halen.”

Peter zat midden in zijn eindexamen scheikunde, toen hij de boodschap kreeg dat zijn moeder op sterven lag. Hij was nog op tijd om samen met Paul afscheid te nemen. Hermina overleed binnen enkele uren, op vijftigjarige leeftijd. 

Praat met me

Peter kroop na het overlijden achter zijn vertrouwde computer, Paul kroop in zijn schulp. “Ik zag hun verdriet, maar ze lieten me niet toe,” verzucht Frank. “Ik heb op een bepaald moment zelfs uit wanhoop geschreeuwd: ‘Paul, praat dan met me! Dan kan ik je tenminste helpen!’”

Hij vervolgt: “Het was een hectische periode, en Peter moest ondertussen ook nog herexamens maken. Toen hij geslaagd was, leek het ons fijn om even aan alles te ontsnappen en op vakantie te gaan.” Samen vertrokken ze naar de Ardèche, in Frankrijk.

Kanotocht

Wat in eerste instantie een fijne vakantie was, liep uit op een nachtmerrie. “Peter wilde graag kanoën, dus zochten we een mooie route uit.” Frank en Paul zaten in de ene boot, Peter in de andere kano. “Onderweg lunchten we nog samen langs de oever en Paul besloot vervolgens de rest van de tocht bij Peter in de boot mee te varen.”

En toen ging het mis. Frank en zijn zoons waren op zoek naar een slide, een soort kanodoorgang. Het water leek zich nog ver voor hen uit te strekken. Maar ineens maakte de oever een hoek van negentig graden en zag hij de jongens verdwijnen.

Stuwdam

Frank hoorde Paul gillen. Zijn zoons bleken bij een stuwdam naar beneden gestort. “Het lukte mij wel om de slide te nemen en zag Paul bewusteloos in het water drijven, terwijl Peter hem probeerde te redden. Ik peddelde uit alle macht tegen de stroom in, maar vlak voordat ik bij de jongens was, sloeg mijn kano om.”

Hij valt even stil: “Ik kon niet meer bij mijn zoons komen. Even later zag ik hun lege reddingsvesten drijven. Dat was zo afschuwelijk.”

Spoorloos

Een Nederlandse visser vond die avond een lichaam. Frank identificeerde hem als Paul. “Er gebeurde toen zoveel. Met mijn twee zussen, die halsoverkop gekomen waren, moest ik voorbereidingen treffen voor de repatriëring van Paul, administratie invullen en opsturen, en ging iedere dag bij hem langs. En Peter was ondertussen nog altijd spoorloos. Elke dag waren we bij de zoektocht.”

Frank slikt: “Ik heb nooit de hoop gehad dat hij levend werd teruggevonden. Ik was erbij toen het gebeurde, ik heb de situatie daar gezien, met die sterke stroming. Dat overleef je niet.”

Kiezen

Enkele dagen later werd Paul terug naar Nederland gebracht. “Dat vond ik een heel moeilijk moment. Paul ging naar huis, maar Peter was nog steeds ergens in Frankrijk. Ik wilde bij allebei mijn kinderen zijn, en nu moest ik kiezen,” vertelt Frank. 

“Omdat het onzeker was of Peter überhaupt nog ooit gevonden werd, ben ik twee dagen later toch naar Nederland gegaan. Daar begon ik met hulp van mijn zussen de uitvaart te regelen. 

Uitvaart

“De rouwkaarten voor Paul waren al gedrukt toen ik telefoon kreeg van Buitenlandse Zaken: een Nederlands echtpaar had een lichaam gevonden. Of het Peter was, wisten ze nog niet zeker, maar er was verder niemand anders in die regio vermist. De volgende ochtend kreeg ik de bevestiging dat hij het inderdaad was,” vertelt Frank. Hij verzucht: “Peter probeerde zijn broertje te redden, en heeft dat moeten bekopen met zijn leven.”

Pauls uitvaart werd uitgesteld, zodat de jongens samen begraven konden worden. Ze komen, vier maanden na haar overlijden, naast hun moeder te liggen.

Rechtszaak

Er volgde een hectische periode voor Frank. Naast het verdriet om zijn zoons, spande hij ook een rechtszaak aan. “Want het had nooit mogen gebeuren dat ze over die stuwdam gingen. Er had daar een waarschuwingsbord moeten staan.”

Het werd een jarenlange, slepende zaak waarin alle betrokken partijen de schuld proberen af te schuiven. “Ik kwam daardoor ook niet goed aan het rouwen toe,” vertelt Frank. “Voor mij was het heel moeilijk dat het verongelukken van Peter en Paul als casus werd gezien. Het was geen casus, het ging over míjn zoons.”

In hoger beroep, waar Frank ook zijn verhaal voor de rechtbank mocht doen, werd hij in het gelijk gesteld. De lokale Franse overheid tekende nog cassatie aan, maar ook dat werd na een jaar afgewezen. “Dat was zo’n opluchting. Eindelijk was het klaar. Het was geen ‘eigen schuld, dikke bult’, maar er zijn fouten gemaakt en dat stond nu vast.” 

Weggooien

“In het begin kon ik niks weggooien. Ze hadden allebei een eigen kamer in mijn huis, vol met spullen en kleding. Zelfs de foutieve rouwkaarten, waar alleen Paul nog op stond, kon ik niet wegdoen,” zegt Frank.

Maar na het winnen van het hoger beroep ontstond er bij hem weer wat ruimte. “Hun kleding heb ik bijvoorbeeld aan de kerk gegeven, zij stuurden het op naar Roemenië. Mijn kinderen hadden het niet meer nodig, maar andere kinderen wel.”

Acceptatie

“Ik ervaar ondertussen een soort acceptatie van wat er gebeurd is,” vertelt Frank dankbaar. “Natuurlijk had ik liever gewild dat Peter en Paul er nog waren. Misschien hadden ze dan nu een relatie gehad, zelfs wel eigen kinderen. Maar zo is mijn leven nu eenmaal niet gelopen.”

Hij glimlacht: “Mijn leven stroomt weer, met mooie en pijnlijke gebeurtenissen. De manier waarop ik nu in het leven kan staan, de acceptatie die ik mag ervaren, dat zie ik als een groot geschenk.” 

• Anett verliest haar zoon: ‘Ik kon niet over mijn lippen krijgen wat er gebeurd was’

  Anett verliest haar zoon: ‘Ik kon niet over mijn lippen krijgen wat er gebeurd was’

• Hoe rouw ik om een overleden kind? Manu Keirse: 'Je verliest niet alleen je kind, een deel van jezelf sterft ook'

  Hoe rouw ik om een overleden kind? Manu Keirse: 'Je verliest niet alleen je kind, een deel van jezelf sterft ook'