Tijd nemen om te rouwen als je leven druk en vol is

Twee jaar geleden verloor Renske (45) haar man. Zij en Frank hadden beiden een eigen bedrijf. Nu runt Renske de bedrijven in haar eentje, net zoals ze ook de zorg voor hun twee kinderen (10 en 12 jaar) op zich neemt. Behalve de naschoolse opvang heeft ze geen extra hulp. Tijd om te rouwen is er eigenlijk niet. “Ik besef dat ik in de overlevingsstand sta, maar wat dan?”, vraagt Renske zich af. Hoe neem je tijd om te rouwen in een leven met veel verantwoordelijkheden?

Overlevingsstand

Door altijd maar door te blijven rennen, onderdruk je gevoelens. Afleiding is op zich goed in een periode van rouw, je kunt gewoonweg niet altijd alleen maar verdrietig zijn. Maar, doorslaan in alsmaar doorgaan brengt je in de zogenaamde overlevingsstand. Dan is voelen ondergeschikt geworden aan het (blijven) doen van dingen.

Deze overlevingsstand kan noodzakelijk zijn. Bijvoorbeeld als je verlies te groot is om in één keer aan te kunnen. Dan is als het ware de tijd nog niet rijp om het verlies te doorleven. De overlevingsstand is dan onmisbaar, al kan een mens dit niet te lang volhouden. Ons lichaam komt dan namelijk in verzet. Je kunt allerlei klachten krijgen, zoals vermoeidheid, pijnlijke schouders, vergeetachtigheid, huilbuien. Uiteindelijk kan de overlevingsstand resulteren in bijvoorbeeld een burn-out.

Daarom is het belangrijk om, op een goed moment, terug te schakelen en tijd te gaan nemen om te rouwen. Het idee dat je ‘sterk moet zijn’ kan deze stap moeilijker maken.

Altijd bezig blijven

‘Sterk zijn’ wordt in onze maatschappij namelijk als een goede eigenschap gezien. Je moet het allemaal zelf kunnen. En natuurlijk wil je absoluut niet zielig gevonden worden. Dan je nog liever ‘groot houden’. Wanneer je aan de mensen om je heen de indruk geeft dat je het allemaal wel redt, dan krijg je de hulp – die je eigenlijk wel kunt gebruiken – niet. Door je kwetsbare kant niet te laten zien, ontzeg je jezelf steun en troost en dwing je jezelf automatisch om in de overlevingsstand te blijven.

Renske beaamt dat: “ik wil absoluut niet zielig gevonden worden. Mijn belangrijkste taak is zorgen dat het goed gaat met de jongens en daar doe ik alles voor.”

Als je eenmaal in de overlevingsstand zit, kan het loskomen van altijd bezig blijven dus enorm lastig zijn. Of gepaard gaan met angst om overspoeld te raken: Wat gebeurt er als ik bepaalde zaken uit mijn handen laat vallen? Wat gebeurt er als ik mijn verdriet toelaat? Wanneer je het moeilijk vindt om hierin zelf stappen te maken, kan de ondersteuning van een rouwbegeleider je helpen om langzaam de teugels wat te laten vieren en beter voor jezelf te zorgen. Om te leren hoe je zowel bezig kunt zijn met ‘verlies verwerken’ als ook met ‘herstellen en verdergaan’.

Slingerbeweging

Je zou kunnen zeggen dat er in het rouwen twee kanten zijn: verlies georiënteerd en herstel georiënteerd. Het is belangrijk om heen en weer te blijven bewegen tussen beide kanten. Momenten waarop je (bewust) aandacht geeft aan de pijn die je voelt, het gemis, de herinneringen, de band die jullie hadden. Vasthouden en loslaten. Op andere momenten ben je bezig met hoe je wereld is veranderd en hoe jij je daartoe verhoudt. Dit kan betekenen dat he afleiding zoekt, nieuwe dingen onderneemt en contacten met andere mensen hebt.

Rouwdeskundige Daan Westerink legt uit hoe je tijdens rouwen heen en weer geslingerd wordt tussen verdriet en ‘het leven weer oppakken’. Na het verlies van een dierbare sta je als het ware met je ene been in de wereld van verlies en met je andere been in de wereld die gewoon doordraait.

Sommige mensen voelen zich prettiger aan de ‘verlies georiënteerde’ kant en andere mensen voelen zich fijner aan de ‘herstel georiënteerde’ kant. Het hoort bij gezond rouwen om een slingerbeweging tussen beiden te maken. Jij bepaalt zelf hoe die balans er bij jou uitziet.

Eigen weg

Renske koos ervoor om een rouwretraite te gaan doen: “Ik had het gevoel dat ik als het ware even moest ‘uitchecken’ om mezelf op een ander spoor te zetten.”

Ook Ik mis je-blogger Dieke herkent dit: “In de eerste maanden na het overlijden van Dirk werd ik geleefd. Totdat het besef kwam dat mijn hoofd nooit stil stond. Ik was altijd aan het hollen. Het moment dat ik dit realiseerde, heb ik pas op de plaats gemaakt. Ik ben gestopt met alle activiteiten die ik erbij deed. Dat voelde goed.”

Petra herkent ‘de andere kant’: “Ik wílde wel vooruit, want doorgaan zoals nu, dat kan en wil ik niet. Mijn dagen zijn gevuld met verdriet, de vele tranen die ik huil. Altijd zo doorgaan zou me uit gaan putten. Maar kan en durf ik stappen te zetten?” In deze blog lees je hoe Petra hiermee om is gegaan.

Het is heel persoonlijk hoe je als rouwende hierin je eigen weg zoekt. Gun jezelf in ieder geval hulp en ondersteuning waar nodig!

Tekst: Maartje Hazebroek, rouwbegeleider en organisator van Rouwretraite Ruimte voor Jou.