Wat rouw met lichaam en geest kan doen: 'Ik heb geen pijn, ik bén pijn'

Niet meer uit bed willen komen, verdriet dat je op de gekste momenten overvalt, jezelf ‘kwijt’ zijn of heftige pijn in je lichaam: rouwen heeft impact op je dagelijkse leven. “Rouw kan overweldigend zijn. Als je iemand verliest van wie je houdt, raakt dat alles wat je bent en waaruit je bestaat,” vertelt Manu. “Dat intense verdriet is heel normaal. Dat komt omdat verdriet en liefde bij elkaar horen: rouw is de achterkant van liefde.”

Pijn in je lijf door intens verdriet

Net als verdriet en liefde, horen lichaam en geest bij elkaar. Dat is bij rouw duidelijk te merken. “Je kunt zo verdrietig zijn, dat het fysiek pijn doet. Soms ervaar je zelfs dezelfde klachten als waar je dierbare aan overleden is.”

Ik heb geen pijn, ik bén pijn

“Ben je iemand verloren aan een hartaandoening, dan kun je je inbeelden dat je zelf ook hartklachten hebt”, verduidelijkt hij. Is je partner overleden aan de gevolgen van dementie en kun je zelf niks onthouden? Dan kun je gaan twijfelen of jij eveneens aan dementie lijdt. Terwijl niks kunnen onthouden onlosmakelijk met rouw verbonden is.”

“Ik ken zelfs een man,” vertelt hij, “die vijf maanden op bed lag nadat zijn partner overleed. Hij kon gewoon niet opstaan. ‘Ik heb geen pijn’, zei hij, ‘ik bén pijn.”

Worstelen met levensvragen

“Fysieke pijn, extreme vermoeidheid, het gevoel niet vooruit te kunnen komen, slaapproblemen, vergeetachtigheid en piekeren komen vaak voor bij rouw,” weet Manu. “Ik zie regelmatig dat mensen vermageren of juist zwaarder worden. Soms proberen mensen het verdriet weg te drinken. Het gebruik van zware alcohol zie ik vooral bij mannen die hun moeder verliezen.”

Naast veelvoorkomende klachten als uitputting en vergeetachtigheid, kun je je ook angstig voelen. “Dat is heel normaal als je voor het eerst met intens gemis en verdriet te maken hebt. Je wordt geconfronteerd met een situatie die onbekend voor je is. Dat kan beangstigend zijn en je een onveilig gevoel geven.”

De leegte en het gemis kunnen levensgrote vragen oproepen

Rouw zorgt er soms voor dat je worstelt met levensvragen. In het artikel over rouw om een overleden kind vertelde Manu eerder: “Niet voor niets hebben mensen het vaak over een leven voor en na het overlijden van een dierbare. De leegte en het gemis kunnen levensgrote vragen oproepen. Wie ben ik nog, zonder hem of haar? En: als dit me overkomt, bestaat rechtvaardigheid dan wel?”

Rouwarbeid helpt je verder

Rouwarbeid - hoe zwaar ook - helpt je omgaan met de lichamelijke en psychische effecten van rouw. “Verdriet om het verlies van iemand van wie je houdt, verwerk je niet. Je geeft het geen plekje. Je probeert het verlies te overleven. Dat is hard werken. Daarom spreek ik altijd over rouwarbeid: je moet er doorheen.”

Volgens Manu maakt kennis over rouw een groot verschil in hoe je je rouwproces ervaart. “Ik raad mensen vaak aan om erover te lezen, het liefst nog voor ze met de dood te maken krijgen. Rouw is geen ziekte. Het is een gewone reactie van iemand die in staat is liefde te geven en te ontvangen.”