Mijn vader of moeder is overleden, hoe ga ik daarmee om?
Vijf tips over rouw verweven in je dagelijks leven
Het verlies van één ouder of allebei je ouders: vroeg of laat krijgen de meeste mensen ermee te maken. Dat maakt het overigens niet makkelijk. Psycholoog en rouwexpert Manu Keirse geeft advies.
Nooit meer even met je moeder bellen om de dag door te nemen. Nooit meer met je vader overleggen hoe je die ene klus in huis het beste aan kunt pakken. En nooit meer samen de mijlpalen van je eigen kinderen vieren. Als één van je ouders overlijdt, kan je leven behoorlijk op z’n kop staan.
“Het is heel normaal dat je als kind je ouders begraaft. Toch kun je daar erg emotioneel onder zijn,” vertelt rouwexpert Manu Keirse. “Verdriet, boosheid, schuldgevoel, maar ook tevredenheid of voldoening: alles kan voorbijkomen.”
Emoties na het overlijden van je vader of moeder
Maar hoe ga je om met die rouw na het verlies? “Het is belangrijk om te beseffen dat wat je voelt, normaal is. Rouw is geen ziekte. Het is een gewone reactie van iemand die in staat is liefde te geven en te ontvangen. Verdriet is de verrekening van die liefde. Als je van iemand houdt, is het dus heel normaal dat er allerlei gevoelens naar boven komen.”
Vijf tips voor na het verlies van je ouder(s)
Je leven opnieuw vormgeven na het overlijden van je vader of moeder kan ingrijpend zijn. Deze tips kunnen je helpen om het verlies in je leven te verweven.
1. Neem de tijd voor rouwarbeid
Rouwarbeid. Het klinkt als werk en eigenlijk is dat het ook. “Als je rouwt, heb je vier taken,” vertelt Manu. “De eerste is dat je het verlies onder ogen ziet. Daarnaast moet je de pijn van het verlies niet uit de weg gaan, maar ervaren. De derde taak is je aanpassen aan de ‘nieuwe’ wereld na het verlies. En de vierde: opnieuw leren genieten van het leven, terwijl je de herinneringen bewaart."
Je hoeft niet klaar te zijn met de ene taak, voor je met de ander aan de slag kunt: “Je kunt het vergelijken met het klaarmaken van een diner: aardappels schillen, het vlees klaarmaken en groente wassen kun je ook door elkaar doen.”
2. Betrek je overleden ouder bij je dagelijks leven
“Wanneer je vader of moeder sterft, zeggen we vaak: ik heb geen vader of moeder meer," begint Manu. "Maar je blijft de zoon of dochter van je ouders. Je hebt ze nog wel, alleen leven ze niet meer. Sterven betekent dat iemand verhuist van de buitenwereld naar het hart van de mensen die van hem of haar houden. Je vader of moeder kan een belangrijke rol blijven spelen in je dagelijks leven door je af te vragen: hoe zou hij of zij dit aangepakt hebben? Ze antwoorden niet meer, maar je kunt je waarschijnlijk wel voorstellen hoe ze zouden reageren. Dat besef geeft vaak troost.”
3. Doseer wat je wel en niet deelt met je achtergebleven ouder
“Als één van je ouders overlijdt, rekent de achtergebleven ouder vaak - ook emotioneel - op een stukje opvang door jou. Het is moeilijk, maar doseer wat je wel en niet deelt met de ouder die nog leeft. Een moeder die alleen achterblijft kan niet alles van haar kinderen verwachten, maar andersom ook niet.”
4. Plant een boom of struik ter herinnering aan je ouder
“Als je geen plek hebt om naartoe te gaan, zoals een begraafplaats, kun je ook een boom of struik in je tuin planten. Zo heb je een plek om naartoe te gaan. De boom of struik groeit en bloeit: een mooi symbool dat het leven op die manier verdergaat.”
5. Houd de herinneringen aan je overleden vader of moeder levend
“Dat kan op allerlei manieren. Door mensen op te zoeken waarmee je vertrouwd bent en aan wie je je verhaal kunt vertellen. Maar ook door een boek samen te stellen over het leven van je overleden ouder of het maken van een herinneringsdoos. Zorg ervoor dat je die mooie herinneringen niet doodzwijgt, maar in leven houdt.”
Over Manu Keirse
Prof. dr. em. Manu Keirse is klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en de autoriteit in Nederland en België als het gaat om verdriet, verlies, rouw en de laatste levensfase. Hij schreef meerdere bestsellerboeken over rouw en geeft les over verlies aan de faculteit geneeskunde van de Katholieke Universiteit Leuven. Door zijn doctoraatstudie werd Manu expert in patiëntenbegeleiding, rouwverwerking en palliatieve zorg.
Lees ook over:
Lisanne (32): ‘Ik ga niet accepteren dat mijn moeder dood is. Ik verdraag het’
Geschreven door
Janet Freriks
