Vlak voor zijn dood zei Ewald: ‘Dit wordt één van de mooiste dagen van mijn leven’

Het is 1970 als Ewald, dan 17 jaar, eindelijk genoeg geld heeft gespaard voor de overtocht. Met de boot reist hij van Suriname naar Nederland, hopend op een betere toekomst. Zijn nieuwe leven begint.

Stiekem

Niet veel later glipt de zeventienjarige Anna de deur van haar ouderlijk huis in de Amsterdamse Jordaan uit. Haar doel: naar Club 66. En dat moet stiekem. “Ze mocht er eigenlijk niet heen van haar ouders, want ‘al die kleurlingen’ kwamen daar,” vertelt haar dochter Anita.

In het halfdonker, bewegend op het ritme van de muziek, kijken ze elkaar voor het eerst aan: Anna en Ewald. Het is meteen raak.

‘Die zwarte'

“Het bijzondere was,” vertelt Anita, “dat mijn vader heel goed inblende bij mijn familie en in de Jordaan. In die tijd was het heel normaal dat iemand wel eens uit het raam schreeuwde: ‘Hé, Annie! Hoe is het met die zwarte van je?’ Dat is tegenwoordig onvoorstelbaar, maar er zat toen totaal geen negativiteit achter.”

Het koppel trouwt en samen krijgen ze vier kinderen - “allemaal mokka-baby’s met sproeten,” aldus Anita, de jongste. “Ik was een nakomertje en stond bekend als de liefdesbaby.” Anita lacht hardop. “Dat vond ik vreselijk als tiener.”

Anita groeit op in een warm gezin. Na zijn eerste baantje in een fabriek gaat Ewald bij zijn schoonvader in dienst. Hij werkt hard en wordt alom gerespecteerd. “Ik had een kinderlijke verliefdheid op m’n vader. We knuffelden veel, hij droeg me naar boven naar bed. Heel diep verbonden, waren we.”

Kracht

Ewald respecteert ieder ander, zonder oordeel, vanuit liefde. En dat trekt mensen aan. “Met zijn 1 meter 70 was hij niet bepaald groot. Toch werkte hij ook een tijd als portier bij een coffeeshop. Daar leerde hij: kracht zit in je hoofd.” Dit wordt ook duidelijk, wanneer Ewald ziek wordt.

Ewald heeft altijd al een hoge bloeddruk. Als hij hiervoor in een ziekenhuis onderzocht wordt, ontdekken ze bij toeval een vlekje op zijn longen. Het is asbestkanker, ontstaan door zijn eerste baantje in de fabriek. Anita: “Zijn reactie was: ‘Oké, dokter, ik begrijp het. Dit is mijn lot en daar kan ik niets aan veranderen.’"

Kleine pleister

De drie jaar die daarop volgen zijn intens. “Ondanks alles waren we positief. Toch vroeg ik hem: wat wil je nog doen? Hij wilde nog een keer naar Suriname.”

Dat doet hij, zelfs twee keer. “Mijn zus is stewardess en kon hem letterlijk en figuurlijk brengen.” Deze reizen zijn mogelijk omdat Ewald bij toeval bewijs vindt dat hij gewerkt heeft met asbest. “Toen kregen we een vergoeding van de overheid. Een kleine pleister op een lelijke wond.”

Terug van zijn vakantie slaat de chemo niet aan, maar een experimentele behandeling wel. Een vlammetje van hoop licht op bij Anita. “Af en toe vergaten we bijna dat hij ziek was. Je zag het ook niet aan hem. Hij sprak er nauwelijks over en hij was heel hip; een geheel eigen stijl met Vans of legerkisten tot aan zijn kuiten.”

Niet cool

Maar naarmate de maanden verstrijken ziet Anita haar vader toch weer steeds meer stukjes leven inleveren. “'Pa,’ zei ik, ‘ik weet dat het niet cool is, maar laten we voor een scootmobiel kijken.'” Na een week vol “echt niet, ben je gek, dat ga ik niet doen” rijdt Ewald alsnog door het park. Omdat ademen steeds lastiger wordt, volgt al snel ook een zuurstofapparaat.

Op een ochtend worden Anita, haar broer en zussen opgeroepen naar hun ouderlijk huis te komen. “We hadden een mooi gesprek, met de conclusie: mijn vader wilde zijn ontslagbrief voor het leven indienen. Euthanasie. Het moment waar ik drie jaar bang voor was, was nu aangebroken.”

“Ik was enorm verdrietig,” gaat Anita verder, “maar hij kon geen hele zinnen meer uitspreken, niet meer naar zijn geliefde tuin lopen en hoestte steeds. Hij zou uit zijn lijden verlost worden. Dat moest zwaarder wegen dan mijn eigen verdriet.” Anita vervolgt: “Liever dat hij de regie nam, dan dat mijn moeder terwijl hij stikte, 112 moest bellen.”

Pannenkoekenfeestje

Enkele dagen voor Ewalds overlijden geeft hij een pannenkoekenfeestje, waar kinderen en kleinkinderen om hem heen genieten. “Het was de laatste keer dat hij zijn kleinkinderen kon zien. Hij gaf mijn dochter als afscheid in twee minuten de mooiste preek over hoe ze in het leven kon staan. Zo bijzonder dat hij de kracht bij elkaar kon schrapen om dit te doen.”

De ochtend erop kust Anita bij binnenkomst haar vaders pas geschoren hoofd. “Wat ruik je lekker,” voegt ze toe. Iedereen is er. Ewald verlangt naar een kroketje – wordt geregeld – die hij met trage happen opeet. Het gezin omringt Ewald, Anna zit voor haar man en houdt zijn hand liefdevol vast. “Meneer Verbond, bent u er klaar voor?” vraagt de dokter. “Honderd procent, dokter,” antwoordt Ewald. “Dit wordt één van de mooiste dagen van mijn leven.”

“Op je sterfbed is liefde het enige wat telt,” concludeert Anita. “En dat was er. Ik heb vrede met zijn dood, misschien omdat ik al zo lang wist dat het kwam. Als kind was ik bang voor de dood, maar het intrigeerde me ook. Nu, met mijn vader, werd ik er echt mee geconfronteerd. De man die het meest voor mij betekende.”

Is het wel goed?

Anita zet in de jaren hierna haar rouw, pijn en angst om in kracht, en duikt diep in alles wat met de dood te maken heeft. Ze is inmiddels aan het werk als hulp bij rouwverwerking. “Door mijn verdriet wilde ik ook iets maken om mensen te helpen. Dat zijn onder andere troostbloemen, van de kleding van overleden dierbare waar je hun parfum op kan spuiten.”

“Nu ik mijn rouw echt omarm, ben ik nog meer fan van mijn vader dan toen hij nog leefde. Omdat ik nu pas goed zie wat een kracht hij had. Zijn liefde voor mensen, de indruk die zijn uitspraken maakte, hoe deze nog steeds rondgaan. Ik pluk nu de vruchten van hoe mooi hij was. Als ik ergens over twijfel, gaat mijn vader dan ook eerst door mijn hoofd: 'Voor je iets doet, denk bij jezelf, is het wel goed?'"

Ingrid vond haar jeugdliefde terug: ‘Ik heb elke dag voor hem gezorgd, en toen viel alles ineens weg’

Lees ook over:

Ingrid vond haar jeugdliefde terug: ‘Ik heb elke dag voor hem gezorgd, en toen viel alles ineens weg’

Mees (16) overlijdt na een ongeluk: ‘Als je verdriet écht toelaat, laat je ook de liefde toe’

Lees ook over:

Mees (16) overlijdt na een ongeluk: ‘Als je verdriet écht toelaat, laat je ook de liefde toe’