Marije verliest haar broertje (28): ‘Wytze wilde wel veranderen, maar hij zat er te diep in’
De jongste van het gezin. Een fladderaar, die met iedereen gemakkelijk contact maakt. Dat typeert Wytze, het broertje van Marije. Maar er is ook een schaduwkant: Wytze heeft moeite zijn plek in de wereld te vinden en komt in aanraking met drugs en alcohol. Hoewel hij er alles aan doet om af te kicken, overlijdt hij op 28-jarige leeftijd aan de gevolgen van een drugsverslaving.
Een vingerafdruk, met daaromheen een gele rand. Het is één van de meest tastbare herinneringen die Marije aan haar broertje Wytze heeft. Want het is zíjn vingerafdruk die aan de binnenkant van haar pols prijkt. Verkregen via de Marechaussee. “Die gele rand verwijst naar een zonnebloem," vertelt Marije. “Hij was het zonnetje in huis. Als we met z’n allen bij elkaar waren, was het altijd keigezellig.”
Paniek
Sinds die ene zomerdag, 28 augustus 2017, is alles anders. “We hadden al tien dagen niks van Wytze gehoord,” zegt Marije. “Daardoor had mijn vader een voorgevoel dat er iets niet klopte.” Marijes ouders besluiten naar zijn huis in Eindhoven te gaan. “Toen ze voor de deur stonden, roken ze een vreemde geur,” weet Marije.
Waar die geur vandaan komt, zien ze als ze zijn huis binnenlopen. “Daar, op de bank, zat mijn broertje. Levenloos. Mijn moeder heeft in paniek alles bij elkaar geschreeuwd.”
"‘Nee, dit kan niet,” zei ik huilend’
Niet meer zien
Niet veel later staat Marijes zus bij haar voor de deur. “Ik was nét verhuisd en was de kinderen naar bed aan het brengen. Anne, mijn zus, vertelde meteen wat er was gebeurd. ‘Nee, dit kan niet’, zei ik huilend. Ik kon het niet geloven.”
Als Anne en Marije samen met hun partners naar het ouderlijk huis gaan, zijn inmiddels hun ouders, hun oudere broer Sjoerd met zijn vrouw en Slachtofferhulp daar ook aangekomen. “De politie heeft mijn ouders naar huis gebracht. Ik herinner me nog hoe ze erbij zaten. Het was verschrikkelijk. Voor de tweede keer die dag brak mijn hart.”
Alsof de situatie al niet moeilijk genoeg is, krijgen Marije, Anne en Sjoerd te horen dat ze Wytze beter niet meer kunnen zien. “Dat was moeilijk, maar ik begrijp dat mijn ouders en de lijkschouwer die keuze voor ons maakten. Toen ze hem vonden, leefde hij tenslotte al een aantal dagen niet meer.”
Onderzoek wijst uit dat Wytze is gestorven aan een hartstilstand, waarschijnlijk ten gevolge van drugsgebruik. “Van cocaïne is bekend dat het je hartspier vergroot. Er lag ook drugs op de tafel naast hem,” legt Marije uit.
‘Verdriet slijt niet, het gaat in je zitten’
Pannenkoeken bij de buren
Dat haar broertje niet meer leeft, is voor Marije een enorm gemis. “Verdriet slijt niet, het gaat in je zitten. Ik heb altijd een goede band met hem gehad. Wytze was een fladderaar, lief en maakte gemakkelijk contact. Hij was zo’n positief, lekker gek menneke.
Als klein jochie ging hij steevast op z’n traptractor naar oudere boeren naast ons, om pannenkoeken te eten. En toen we hem op een vakantie in Tsjechië een keer kwijt waren, was hij uit zichzelf naar de boer naast ons gegaan en zat hij daar op de tractor. Het maakte hem niks uit dat hij de taal niet sprak.”
Beïnvloedbaar
Maar naarmate Wytze ouder wordt, blijkt dat hij het moeilijk vindt om zijn toekomst uit te stippelen. “Hij wilde in eerste instantie geschiedenisleraar worden, maar die opleiding maakte hij niet af. Daarna is hij een poosje marinier geweest. Hij is zelfs twee keer uitgezonden.
Dat hij in die tijd al een drank- en drugsprobleem had, ontdekten we pas later. Bij ons deed hij zich voor zoals wij hem kenden. Achteraf gezien was hij in die tijd behoorlijk beïnvloedbaar en is hij waarschijnlijk in aanraking gekomen met verkeerde vrienden.”
‘Zodra hij terugkwam, belandde hij weer in zijn oude wereldje’
Laatste strohalm
Uiteindelijk biecht Marijes broertje zijn middelengebruik op aan zijn ouders. Ook licht hij zijn leidinggevende bij de marine in. “Mijn ouders deden er alles aan om hem te helpen. Hij woonde een poosje bij hen, in de hoop dat die hulp en controle hem hielp. Daarnaast heeft hij in meerdere afkickklinieken gezeten. Maar zodra hij terugkwam, belandde hij weer in zijn oude wereldje. Daardoor is zijn werk bij de marine op een gegeven moment gestopt.”
Als een soort laatste strohalm, vertrekt hij een paar maanden voor zijn dood naar een ecologische boerderij in Frankrijk. “‘Misschien helpt dat’, dacht hij. Toen hij na drie weken terugkwam, vertelde hij mijn ouders dat hij daar wilde blijven.
Maar hij zei ook dat hij weer had gebruikt. Op dat moment hebben we, mijn ouders, zus en oudere broer, het contact verbroken. Na al die jaren wisten we niet wat we nog meer voor hem konden doen. En ergens hoopten we ook dat hij tot inkeer zou komen als hij er alleen voor zou staan.”
Gebroken
“Diezelfde dag stuurde ik hem nog een berichtje, maar daar heb ik nooit meer antwoord op gekregen. Misschien wist hij zich geen houding te geven. Ik vond het moeilijk om hem niet meer te bellen of iets te sturen, maar hield me aan onze gezinsafspraak.
Eerlijk gezegd wist ik in die periode daarvoor ook niet goed hoe ik er voor hem kon zijn. Ik stuurde weleens kaartjes, waarop ik schreef dat ik wist hoe moeilijk hij het had. En dat ik van hem houd. Het is heel moeilijk om je broertje zo gebroken en verslaafd te zien. Hij wilde wel veranderen, maar hij zat er te diep in.”
Hardlopen als rouwtherapie
“Voor het eerst zo dichtbij een verlies meemaken én een uitvaart regelen, voelde heel tegenstrijdig. Aan de ene kant wilde ik mijn broertje een mooie laatste groet geven, maar aan de andere kant wilde ik helemaal geen afscheid nemen. Wat ik fijn vind, is dat we alles als gezin hebben gedaan. Zo is Wytze op de dag van de uitvaart nog één keer naar ons ouderlijk huis gebracht, zodat we voor de laatste keer samen thuis waren.
Na de uitvaart wilde ik mijn werk in de gehandicaptenzorg gelijk weer oppakken, maar dat lukte niet. Ik was alleen maar aan het huilen. Gelukkig kreeg ik van mijn werkgever alle tijd om te rouwen. Zo ging ik in de eerste weken enkel even langs om een kop thee met mijn collega’s te drinken.
‘Ik heb veel in mijn uppie gerend’
Wat me hielp – en helpt – in mijn rouwproces, is hardlopen. Dat is voor mij therapie. Ik rende veel in mijn uppie, terwijl ik naar de muziek van zijn uitvaart luisterde. ‘Dat is Wytze’, dacht ik als ik in het donker omhoog keek en toevallig een ster zag. Zo voelde hij voor mij dichtbij.
Een jaar na zijn overlijden, zocht ik samen met mijn ouders en zus een bankje uit. Die staat nu in natuurgebied Keelven, in Someren. Het bankje kijkt uit over een meer. We gaan er naartoe op zijn verjaardag en sterfdag, maar ik zit er ook weleens alleen. Het is een fijne plek, waar ik altijd tot rust kom. Soms komt net de zon even door als ik er zit. Als ik er langsren tijdens één van mijn hardloopwedstrijden, geef ik er altijd een tik tegenaan. ‘Lieve Wytze,’ mompel ik dan.”
Tatoeage
Marije liet na dat jaar ook de tatoeage van zijn vingerafdruk zetten. Ze heeft ‘m te danken aan welwillende medewerkers van de Marechaussee, die Wytzes vingerafdruk in hun database hadden staan. “Toen hij nog bij de marine zat, is hij een keer met zijn auto tegen de vangrail gereden. Vanwege zijn werk kwam toen niet de politie, maar de Marechaussee ter plaatse. Eigenlijk mochten ze mij zijn vingerafdruk niet geven, maar ze snapten mijn vraag maar al te goed. Ik ben geen tattoomens, maar ik kan niet omschrijven hoeveel deze voor me betekent,” zegt ze.
Naam blijven noemen
Het hardlopen, het bankje, de tatoeage en de vele herinneringen: het helpt Marije om met het verlies om te gaan. Maar dat wil niet zeggen dat het makkelijker wordt, naarmate de tijd verstrijkt. “We leven weer en maken er iets moois van met onze drie kinderen. Tegelijkertijd is er altijd iets dat zeer doet en verdriet geeft.
Mensen die niemand hebben verloren die zó dicht bij ze stond, snappen niet altijd hoe het voor me is. Ze vragen er ook niet zoveel meer naar. Dat begrijp ik wel, maar ook na vijf jaar is het fijn als iemand af en toe een arm om je heen slaat en vraagt hoe het is. Ik wil zijn naam blijven noemen. Hij is te prachtig om te vergeten.”
Lees ook over:
Nick en Tim verliezen hun broertje: ‘Mijn ouders dachten dat Rody gewoon op zijn kamer zat’
Lees ook over:
Dagboek Catharina #18 | ‘Ik heb zielenfantoompijn’
Geschreven door
Janet Freriks
