Mieke verliest haar dochter: ‘Op dat moment wist ik: er is helemaal geen diploma-uitreiking’
De bloemen voor haar afstuderen stonden al op haar kamer. Nog even samen pannenkoeken eten en dan zou Lotte met haar familie haar feestelijke diploma-uitreiking bijwonen. Maar als Mieke op die bewuste dag haar dochter roept om te eten, krijgt ze geen reactie.
In een interview met Eva vertelt moeder Mieke: “Lotte was een bijzonder meisje. De oudste van drie zussen en heel creatief. Altijd als ik uit mijn werk kwam, zat ze achter de vleugel. Ze maakte prachtige liedjes achter de piano en leefde voor de muziek. In onze buurt stond ze ook wel bekend als het zingende meisje. Maar ze was ook wat anders dan andere kinderen. Ze was wat meer op zichzelf en werd niet altijd begrepen.”
Onbestemd gevoel
Na haar middelbare school kiest Lotte voor een studie bedrijfskunde. Hoewel ze haar propedeuse met gemak haalt, ontstaat er in die periode daarna bij Mieke langzamerhand een onbestemd gevoel. “Maar elke keer als ik vroeg hoe het ging, kreeg ik hetzelfde antwoord: ‘goed hoor.”
Dat gaat het niet. Sterker nog, Lotte is een zogenoemde ‘pretend student’ en stopt met haar studie in maart 2019, een half jaar voor haar overlijden. “Door een val van de trap moest ze geopereerd worden”, vertelt Mieke. “Daardoor kon ze haar stage niet afmaken, maar ze kon wel thuis met de laatste opdrachten aan de slag. Dat ze niet zo vaak naar Zwolle hoefde, vond ik niet zo raar. Ze was tenslotte bijna klaar met haar studie.”
‘Ik vroeg haar nog: gaat het wel?’
Diploma-uitreiking
Rond de zomervakantie laat Lotte haar ouders weten dat het zover is: ze is geslaagd en de diploma-uitreiking is aanstaande. “Volgens haar hoefden we daar niet bij te zijn, maar ik wilde er graag naartoe. Het is toch een mijlpaal als je dochter afstudeert.”
Op donderdag 3 oktober 2019, de dag van de diploma-uitreiking, is Lotte al vroeg thuis. “Ze werkte al als bedrijfskundige en was ’s ochtends met een prop eten in haar mond naar haar werk vertrokken. Maar collega’s stuurden haar linea recta naar huis. Volgens hen zag ze er doodziek uit.” Dat Lotte boven even wil gaan liggen, vindt Mieke dan ook niet zo gek. “Ze had wel vaker migraine. Ik vroeg haar nog: gaat het wel? Heb je zin in vanavond? En wat trek je aan naar de uitreiking?”
Pannenkoeken
Met een brok in haar keel vertelt Mieke verder: ’Een jurkje’, antwoordde Lotte. “Ik zei nog: nou, leuk. Wil je dat ik ook iets speciaals aandoe?” Dat is volgens Lotte niet nodig. ‘Je ziet er altijd leuk uit’, reageerde ze.”
En terwijl Lotte naar boven loopt, begint Mieke met het maken van het avondeten: pannenkoeken. “Een paar minuten later liep er een rilling over mijn rug. Achteraf denk ik: misschien was dat het moment dat het gebeurd is.” Want als ze even later geen antwoord krijgt op een whatsappje om de tafel te dekken én Lotte niet reageert op het geroep onderaan de trap, doet haar zusje een verschrikkelijke ontdekking: Lotte heeft een einde aan haar leven gemaakt. “Op dat moment wist ik meteen dat er helemaal geen diploma-uitreiking was”, zegt Mieke.
Geen seconde alleen
Als het recherche-onderzoek is afgerond en Lotte is verzorgd, krijgt ze een plekje in de muziekkamer van haar ouderlijk huis. “Ze lag er zó mooi bij”, vertelt Mieke. “Haar zussen wilden eerst niet dat ze thuis bleef. Dat vonden ze spannend. Maar toen ze haar eenmaal hadden gezien, zeiden ze: ze mag niet weg.”
In de dagen voor de begrafenis krijgen ook andere familieleden, vrienden en bekenden de mogelijkheid om afscheid van Lotte te nemen. “We hebben een heel schema gemaakt. Lotte is tot aan haar begrafenis geen seconde alleen geweest. Joost, mijn man, had tegen de begrafenisondernemer gezegd: ik wil veel bloemen voor Lotte. Nou, er kon in ons huis geen bloem meer bij. Alles stond vol.”
Knuffelen
De avonden dat Lotte nog thuis is, is Mieke zoveel mogelijk bij haar. “Ik ben professioneel fluitiste. Elke avond heb ik bij haar gezicht gefloten.”
‘We wilden dat het podium nog één keer voor haar was’
Bij de dienst voorafgaand aan de begrafenis, krijgt Lotte een plekje op het podium. “Vaak staat een kist voor het podium, maar wij hebben de kist óp het podium gezet. We wilden dat het podium nog één keer voor haar was.” Tijdens de dienst fluit Mieke ‘Slipping through my fingers’ van Abba, een nummer met een speciale betekenis. “Elke keer als we samen de film ‘Mamma Mia’ keken, zei ik: ‘Lotte, als jij gaat trouwen, ga ik dat nummer voor je zingen. Nu speelde ik het op haar begrafenis.
Als ik terugkijk op wat er is gebeurd, denk ik dat Lotte kortsluiting in haar hoofd heeft gehad. Dat het een ongeluk was en ze zich als een kat in het nauw voelde, omdat ze niet meer onder die uitreiking uit kon. Ze hield zoveel van ons. En wij van haar: we hebben altijd met liefde voor haar gezorgd en geprobeerd de meest veilige omgeving te geven om op te groeien.
In gesprek
Ik wil - zonder met het vingertje te wijzen - scholen op het hart drukken: accepteer niet zomaar dat iemand wegblijft. Vanaf het moment dat een jongere aan zijn of haar studie begint, wordt hij of zij compleet losgelaten in een nieuwe wereld. Zorg dat er een vertrouwenspersoon of decaan is waarbij jongeren zich veilig voelen. Iemand die het opvalt als een student al een poosje niet is geweest, die in actie komt en niet zomaar loslaat.”
En natuurlijk spelen ouders zelf ook een belangrijke rol. “Het is zo belangrijk om met je zoon of dochter in gesprek te gaan. Zéker als je als ouders het idee hebt dat het niet zo lekker gaat. Ik weet dat veel ouders na Lottes dood met hun kinderen zijn gaan praten: gaat het wel écht goed met je?”
Intens verdriet
“Net na Lottes overlijden worstelde ik met een onbeschrijfelijk schuldgevoel. Je gaat je van alles afvragen: had ik toen niet aan haar blik moeten zien dat het niet goed met haar ging? Ben ik niet te streng geweest? Ben ik er wel genoeg voor haar geweest? In die weken zijn er momenten geweest dat ik het gevoel had ik geen adem meer kon halen. Het intense verdriet en besef dat ze nooit meer terug komt, was zó groot.
Tegelijkertijd realiseerde ik me dat het niet helpt om mezelf constant waarom-vragen te stellen. Daar refereerde de predikant ook aan tijdens haar afscheidsviering. Hij zei: ‘Laten we niet de vragen stellen waar we geen antwoord op krijgen, maar de vragen waar we wél antwoord op hebben. Wie was Lotte, waarom hield je van haar? Wat maakte je gelukkig als je haar zag en waarom ben je dankbaar haar te kennen? Het zijn allemaal vragen die we kunnen beantwoorden en waarvan ik je vraag ze te blijven beantwoorden, je hele leven lang. Want ze vormen een bron van licht en liefde naar het licht van de liefde waar Lotte nu is.’ Dat hij dat zei, vond ik zo indrukwekkend mooi.”
‘Er zijn momenten waar je dwars doorheen moet’
Niet vergeten
“Inmiddels gaat het beter. Je moét door. Natuurlijk zijn er moeilijke dagen, zoals haar verjaardag of haar sterfdatum. De dagen daarvoor slaap ik niet. Ook momenten zoals het stopzetten van haar telefoonabonnement vond ik heel lastig. Dan wordt het opeens weer heel echt. Maar je kunt dat soort momenten niet uit de weg gaan: je moet er dwars doorheen.”
Wat Mieke helpt, is de liefde van mensen om haar heen én haar liefde voor muziek. Natuurlijk haar gezin en naaste familie, maar ook mensen die wat verder van haar af staan. “We hebben mensen om ons heen die letterlijk je hart verwarmen. Zoals onze buren, die de week van Lottes overlijden om de beurt voor ons kookten. Of iemand die een kistje bloembolletjes gaf, met bloemen die gaan bloeien in de periode rond haar verjaardag. Dat soort kleine gebaren is zo onbeschrijfelijk lief.
Het is ook fijn om te merken dat mensen – twee jaar later- nog aan haar denken. Je bent bang dat het minder wordt, maar ze wordt niet vergeten. Haar naam wordt nog genoemd.”
Muziek
Mieke overweegt zelfs om de pianoliedjes – die Lotte zelf schreef – te laten arrangeren. “Lotte schreef zoveel mooie, eigen pianoliedjes. Muziek was – net als voor mij – zó belangrijk voor haar. Het werkt voor mij ook helend: als ik muziek maak, ben ik even helemaal in mijn eigen, veilige wereld. Ik herinner me nog dat toen Lotte overleed, mijn dirigent een maand later vroeg: ‘Wat kunnen we voor je doen?’ ‘Laat je me alsjeblieft spelen’, zei ik. Soms, als ik muziek maak, hoor ik Lottes stem of lach weer even. Dan denk ik: je bent er nog wel.”
Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.
Lees ook over:
Kindervragen over de dood: 'Soms is de vraag belangrijker dan het antwoord'
Lees ook over:
Brigitte Kaandorp zingt ‘Het is gebeurd’ over het verliezen van een kind door suïcide | Song
Geschreven door
Janet Freriks
