Marieke (27) en Marieke (33) zijn allebei al weduwe: ‘We willen rouwen zonder zwart randje’
De skypeverbinding is net gelegd, of het eerste lachsalvo heeft al geklonken. Er spatten twee jonge, knappe vrouwen met rood bestifte lippen van het scherm af. De sfeer zit er meteen in, als de één zegt: ‘De belofte ‘tot de dood ons scheidt’ kwam in ons geval heel snel.’ Ze grinniken. Zwarte humor. Het typeert Marieke en Marieke – 27 en 33 jaar en allebei weduwe.
Wie denkt dat de vrouwen harde grappen gebruiken om het verdriet om hun man te verbloemen, heeft het mis. Integendeel: rouwen vinden ze beiden heel belangrijk. Marieke (33, links op de foto): ‘Maar rouwen is vaak een zwaar en beladen onderwerp en daar vinden we wat van. Het kan ook anders.’
Marieke (33) was ruim een jaar getrouwd met haar man, als hij plotseling overlijdt. Ze was dertig, en stond op het punt om samen een huis te kopen. Marieke (33): ‘Plotseling staat alles stil. Ik moest vrienden bellen om het slechte nieuws te vertellen en ik dacht: over enkele minuten is ook jouw wereld ingestort. Dat was bijna het ergste om te doen.’
De andere Marieke (27, rechts op de foto) was al tien jaar samen met haar vriend en stond op het punt te trouwen, toen ook hij plotseling overleed. Het was drie weken voordat ze samen in het huwelijksbootje zouden stappen. Marieke (27): ‘Ik ging in de actiestand, het enige wat ik kon doen is zorgen voor een afscheid die niemand ooit zou vergeten. Heel cru: de planning van de bruiloft lag klaar, en die hebben we omgedraaid tot de planning van de uitvaart. De voorganger en het koor waren hetzelfde.’
‘We gingen van een trouwdienst naar een rouwdienst’
Marieke (33) knikt: ‘Herkenbaar. Ik moest dingen regelen waar ik nog nooit over na had gedacht. Ik had het er nooit met mijn man over gehad, ik wist niet wat zijn wensen waren. Ik greep terug op hoe we onze huwelijksdag hadden gepland. Dat heb ik toen maar als voorbeeld gebruikt voor het afscheid.’ Gekscherend: ‘Tja, van een trouwdienst naar een rouwdienst.’
Alleen, single of weduwe?
En dan ben je 25 en 30 jaar en weduwe. Een woord dat volgens Marieke (27) totaal niet bij haar past. ‘Bij een weduwe denk ik aan een Grieks vrouwtje in het zwart. Niet aan mezelf. Liever zei ik dat ik alleen was, in plaats van single. Maar het woord ‘alleen’ klinkt ook een beetje zielig. En dat is het soms óók – zielig – maar ik heb geen zin om het elke keer te benoemen. Dus ik ontweek dat soort gesprekken liever.’
Marieke (33): ‘Vlak na het overlijden van mijn man waren er verkiezingen en moest ik stemmen. Kom ik daar met mijn paspoort – waarop mijn meisjesnaam staat – en stembiljet – waarop mijn aangetrouwde naam staat – wordt er gezegd: ‘Dit klopt niet. Je namen komen niet overeen. Ben je soms getrouwd?’ Toen moest ik zeggen: ‘Eh, niet meer?’ Tja, hoe leg je dat uit. In informele setting hield ik het altijd op ‘nee, ik heb geen relatie.’ Punt. Ik had geen zin om mensen te shockeren.
‘Op de vraag “Ben je soms getrouwd?” moest ik zeggen: “Eh, niet meer?”
Marieke (27) lacht. ‘Soms schiet ik zelfs in de geruststellende rol als mensen geschrokken reageren als ik vertel dat mijn man is overleden.’ Ze zet een theatrale stem op. ‘Dan zeg ik: ‘Nee joh, geeft niks. Kun jij ook niet weten!’ Glimlachend: ‘Dat soort dingen.’
Marieke (33): ‘Voor mensen is het ongemakkelijk, dat begrijp ik. Maar zij hoeven maar één keer die drempel van ongemak over en dan weten ze het. Terwijl ik elke keer hetzelfde ongemak ervaar bij elk nieuw persoon die ik het vertel.’
Rouwen
Marieke (27): ‘Het is ook niet erg, verdriet en gemis mogen er ook zijn. Ik was een keer samen met mijn zusjes op een festival, toen ik ze ineens huilend in elkaars armen zag vallen. Toen dacht ik: ‘Hallo, heb ik het effe leuk, gaan jullie janken!’ Ze haalt haar schouders op. ‘Dat kan dus ook.’ Verdriet is grillig, de ene keer heb je nergens last van en denken mensen dat je het wel zwaar zult hebben, en de andere keer word je intens verdrietig op een moment dat je het niet verwacht.’
Marieke (33): ‘In het mortuarium kreeg ik een slaappil van een zuster die zei: ‘Dit kun je vast goed gebruiken vannacht’. Ik ben ervan overtuigd dat ze dit met de beste bedoelingen en zorg heeft gedaan. Maar ergens dacht ik: ‘Als ik nú – net na het overlijden – niet een nacht wakker mag liggen van mijn vent die dood is, wanneer dan wel?’ Het zegt iets over de manier waarop wij in deze maatschappij omgaan met verdriet en rouw. Mensen vinden het lastig om met zware emoties om te gaan, dus wordt het gedempt of afgevlakt.’
‘Als ik nu niet mag rouwen om mijn vent die dood is, wanneer dan wel?’
Marieke (27): ‘Ik zie rouwen als een tekening die helemaal was ingekleurd, en ineens is de tekening weer blanco. Rouwen is voor mij het opnieuw vormgeven van die tekening inclusief de persoon om wie je rouwt, alleen dan op een andere manier. Niet meer tastbaar of concreet in dat plaatje.’
Hoe verder?
De naamgenoten zijn inmiddels 27 en 33 jaar. Terwijl millennials om hen heen bezig zijn met alles behalve de dood, zijn beide Mariekes op zoek naar een manier om te rouwen om hun partner op een leeftijd die daar niet bij past.
Marieke (33): ‘Ik zit in een leeftijdsfase waarin de mijlpalen zich snel opvolgen. Afstuderen, baan, relatie, trouwen, huis kopen… En bij mij stond alles plotseling stil. Ik begon weer bij nul. Ik voelde me alsof ik onder een glazen stolp stond terwijl de wereld om me heen gewoon doorgaat.’
Marieke (27) reageert: ‘Ik voel nooit afgunst als ik zie dat anderen bijvoorbeeld trouwen of een kindje krijgen, maar ik vraag mezelf wel af: wanneer kan ik de volgende stap zetten? Terwijl ik natuurlijk al heel wat kilometers heb afgelegd.’
‘Mijn tweede leven moet echt de moeite waard zijn, anders is het voor niks’
Marieke (33): ‘Ik dacht al vrij snel: ik heb hier niet om gevraagd, het is me overkomen en het is nu eenmaal zo. Ik heb een tweede leven gekregen en ik kan nu alles helemaal opnieuw invulling geven. Het leven voor mijn dertigste was de moeite waard en juist daarom moet ‘mijn tweede leven’ ook de moeite waard gaan zijn, anders is het voor niks.’
Herkenning
Marieke en Marieke. Ze kletsen alsof ze al jaren vriendinnen zijn, maar pas halverwege het gesprek blijkt het tegengestelde waar: ze hebben elkaar pas twee keer gezien en kennen elkaar pas een paar maanden.
Marieke (33): ‘Ik was op zoek naar leeftijdsgenoten die hetzelfde hadden meegemaakt. Ik las eens een artikel waarin een wat oudere vrouw – ook weduwe – een oproepje deed om met lotgenoten in contact te komen. Ik reageerde daarop, en aan het eind van het gesprek vroeg ik: ‘Goh, hebben er eigenlijk ook jónge vrouwen gereageerd?’ En toen zei de ze: ‘Nee, jij bent echt verreweg de jongste.’ Ik voelde me toen zó alleen! En tegelijkertijd dacht ik: er moeten toch meer vrouwen van mijn leeftijd zijn die zoiets hebben meegemaakt. Toen heb ik een oproepje gedaan in een Facebookgroep.’
Marieke (27): ‘Ik zag het bericht en dacht meteen: hier moet ik op reageren! Ik schreef terug: ‘Hey Marieke, ik denk dat we meer gemeen hebben dan alleen onze voornaam.’ Het is bizar hoe onze verhalen overeenkomen. Ongemakkelijk ook. Maar ook zo fijn om er over te praten.’
‘Ik denk dat we meer gemeen hebben dan alleen onze voornaam’
Marieke (33): ‘Websites over rouwen zijn vaak zo zwaar en beladen, dat het me tegenstond. Ja, het is super zwaar, maar nog zwaarder hoeven we het niet te maken. Ik was op zoek naar een manier om te rouwen zonder zwart randje. Ik merkte aan Marieke dat ze dezelfde behoefte had. En nu zoeken we samen naar een ‘frisser en fruitiger’ manier om te rouwen. Positiever in elk geval.’
Kijktip: documentaire Huisje, Boompje… Weduwe
Wil je weten hoe het verhaal van Marieke en Marieke verder gaat? Bekijk de documentaire Huisje, Boompje… Weduwe over deze jonge weduwes vanaf zaterdag 11 december om 17:00 uur op het Youtube-kanaal van NPO3 of maandag 13 december om 23:10 uur bij de EO op NPO 3.
Foto links: Marieke (33), rechts: Marieke (27)
(c) Foto links: Claudia Rison
