Jantien verliest haar zus: ‘Ik wilde haar zo graag helpen’

10 juli 2024 · Leestijd 6 min

· · ·

Jantien de Bruin ziet jarenlang toe hoe haar zus Maud lijdt aan een depressie en leeft in voortdurende angst. “Ik sliep met mijn telefoon naast mijn bed. Maud was niet meer de zus die ze eigenlijk was.”

TW: dit verhaal gaat over suïcide

Al van jongs af aan zijn Jantien en Maud als dag en nacht. Waar zusje Jantien houdt van de smurfen en het liefst buiten speelt, blijft twee jaar oudere zus Maud liever binnen om met poppen en Barbies te spelen. Jantien is de sloddervos die alles achter zich aan laat slingeren, Maud houdt van opgeruimd en netjes. “Ik mocht nooit iets op haar bed leggen, dan kwam er een deuk in haar dekbed”, zegt Jantien, tientallen jaren later. “Maar al die verschillen maakten voor ons niet uit. Maud reed als kind al met mij rond in de wandelwagen. Ze was lief en zorgzaam. Ook later giechelden we wat af en bleef onze band hecht. We hadden nooit ruzie, ondanks de uitdagingen in onze jeugd.”

Wanneer Jantien en Maud zeven en negen jaar oud zijn, verhuizen ze met hun ouders naar Zwitserland. “Mijn ouders hadden een meubelzaak. We moesten allebei onze vrienden in Nederland achterlaten, dat is natuurlijk niet leuk als kind.” Na drie jaar over de grens strandt het huwelijk van hun ouders. “Maud kreeg als oudste kind van het gezin meer mee van de scheiding”, zegt Jantien. “Meer dan ik als jongste heb ervaren. Waarschijnlijk merkte zij voor de scheiding ook al dat het niet goed liep tussen onze ouders.”

Uit huis

Twee jaar na de scheiding verhuizen de zussen met hun moeder terug naar Nederland. Maud wil zo snel mogelijk het huis uit en kiest ervoor om in Nederland naar een internaat te gaan, maar ook daar vindt ze geen thuis. Het internaat blijkt voor Maud te losbandig: er wordt veel gerookt, gefeest en gedronken. Een hard contrast met de meer behoudende cultuur in Zwitserland. Maud komt daarom weer thuis wonen, met tegenzin. “Achteraf heb ik van mijn moeder begrepen dat mijn zus toen al depressieve klachten had. Ze kon heel moeilijk denken over dingen en vastlopen in haar gedachten. Er werd veel gediscussieerd in huis.”

'Ze zei dat ze het allemaal niet meer aankon'

Maud trouwt jong en krijgt twee kinderen, maar wanneer ze 27 is, gaan zij en haar man uit elkaar. “Ze had veel stress en nachtmerries in die tijd”, zegt Jantien. In de jaren die volgen gaat Maud in rap tempo steeds verder achteruit. Ze lijkt haar plek maar niet te kunnen vinden en die zoektocht wordt steeds nijpender. “Ze zei dat ze het allemaal niet meer aankon, haar leven, maar wilde zich ook niet laten opnemen, vanwege de kinderen.”

Zelfmoordpogingen

Maud trouwt opnieuw, maar ook deze relatie kent veel pieken en dalen. Zes jaar voor haar overlijden doet Maud haar eerste zelfmoordpoging. “Dat nieuws kwam heftig binnen, ik was er heel erg van geschrokken. Ik wist dat het niet goed ging met haar, maar dat ze dit zou kunnen doen, daar had ik niet over nagedacht.”

Na die eerste poging komt Maud voor korte tijd op de psychiatrische afdeling in het ziekenhuis terecht. Langere opnames zitten er door omstandigheden niet in. Haar medicatie wisselt in tien jaar tijd wel achttien keer. Maud krijgt paniekaanvallen en verliest op momenten het contact met haar fysieke omgeving totaal. “Ik voelde dat er iets in de lucht hing, maar Maud liet niemand toe. Ook mij niet.”

Ook het tweede huwelijk van Maud eindigt in een scheiding. Jantien doet de jaren die volgen verwoede pogingen om contact te krijgen met haar zus en tot haar door te dringen. “Maud zei wel dat het niet goed ging, maar hield de boot af als ik echt dichtbij kwam. Ze wist dat ik zou aandringen op het zoeken van hulp. Het was heel verdrietig om te zien dat ze niet over haar problemen kon praten.” De band van de zussen verandert. Kon Jantien eerst nog haar eigen zorgen bij haar grote zus kwijt, werd dat in de loop der tijd steeds moeilijker. “Ze was niet meer de zus die ze eigenlijk was.”

Maud doet nog vaker een zelfmoordpoging. “Na zo’n poging zei ze altijd dat ze niet meer zou gebeuren”, zegt Jantien. “Ze wilde ons heel graag geruststellen, maar dat lukte niet.” Jantien leeft deze jaren voortdurend in angst. Maud wordt nog een aantal keer opgenomen op de psychiatrische afdeling, maar de juiste hulp vindt ze niet. “Mijn telefoon lag altijd naast mijn bed, voor het geval ik weer gebeld zou worden. De zorg voor mijn zus beheerste mijn leven.”

‘Ze was niet meer de zus die ze eigenlijk was’

Het is zondagochtend, zeven uur, als Jantien wordt opgebeld door Mauds ex-man. “Ze waren al uit elkaar, maar het ging die week zo slecht, dat hij haar niet alleen kon laten.” Die laatste dagen slaapt Maud ook een aantal keer bij Jantien. “Ze was heel onrustig. Tegen de verwachtingen in had Maud toch een plek gevonden waar ze behandeld kon worden. Een privékliniek", vertelt Jantien. “Op zaterdag kreeg ik nog een heel warrig whatsappje, waarin stond dat ze haar spullen aan het pakken was.” Die maandag zou Maud worden opgenomen, als de nacht van zaterdag op zondag anders was verlopen.

Sister love

“Mauds ex-man vertelde aan de telefoon dat ze niet meer leefde”, zegt Jantien. “Na vier pogingen was het haar gelukt.” Jantien houdt zichzelf amper staande. “Het was verschrikkelijk. Ik stortte bijna in. Waar ik altijd bang voor was, gebeurde. Ik heb haar al die tijd zo graag willen helpen. Het maakte me wanhopig.”

Jantien belandt na het verlies van haar zus in een ontzettend zware fase. “De gedachte dat Maud helemaal alleen was toen zij overleed, hield me in de greep. Vanwege haar eenzaamheid, maar ook omdat ik nooit echt afscheid van haar heb kunnen nemen.” Jantien is die periode bang dat dierbare herinneringen vervagen. Ze besluit om op bijzondere manier handen en voeten te geven aan haar verdriet en rouw. “Fotografie is mijn grote passie. Ik heb oude foto’s opgezocht van Maud en mij. Op plekken met speciale herinneringen heb ik nieuwe foto’s gemaakt.” Uit dit initiatief zouden uiteindelijk de expositie Sister Love in het Museum van de Geest in Haarlem en een bijbehorend boek voortkomen.

'De gedachte dat Maud helemaal alleen was toen zij overleed, hield me in de greep'

In Zwitserland diept Jantien een van de meest dierbare herinneringen op met Maud. “Tijdens de Zwitserse les kregen we de slappe lach. We hadden buikpijn van het lachen. Het troost me dat ik na alle zware jaren ook het mooie van haar en mij kan laten zien. We waren als kind al verschillend, maar dat heeft ons niet in de weg gezeten. Ik heb heel veel van Maud gehouden en mis haar nog steeds.”

Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Sannes moeder stapt uit het leven. ‘Soms dacht ik: stel je niet zo aan’