Gerdine Blom: ‘Na Miriams dood was ik diep gewond, nu ben ik wat meer geheeld’

Miriam is zes jaar als ze op een nacht ziek wordt en niets binnenhoudt. De volgende dag, een paar uur nadat ze zegt dat ze zich beter voelt, treft haar moeder haar levenloos aan in bed.’  De spoedopname in het ziekenhuis heeft geen zin; Miriam is al heengegaan. Later blijkt dat ze is overleden aan een bloedvergiftiging als gevolg van shigella (een besmettelijke bacterie die, buikpijn, koorts en diarree veroorzaakt). Haar gezin begraaft haar in Nederland. Eenmaal terug in Albanië proberen ze hun leven opnieuw vorm te geven, zonder Miriam.

“Albanië was Miriams wereld. Daar ging ze naar school en daar had ze haar vriendinnen. Elke keer als ik naar haar school ging, zag ik Miriams klas naar buiten komen - zonder haar. Miriam en haar zus Yaél sliepen samen op een kamer met twee roze bedden en een bureau met twee roze stoelen. Echt zo’n duo-meidenkamer. Nu was één bed leeg. Haar kast hing nog vol met haar kleding.”

Er staan tranen in Gerdines ogen terwijl ze haar verhaal vervolgt. “We waren net terug in Albanië toen ik Yaél op haar kamer schooltje hoorde spelen met haar knuffels. Een spel met twee rollen, die zij eerst samen met haar zusje verdeelde. Nu deed Yaél in haar eentje allebei de rollen.

We vroegen Yaél wat ze wilde doen met haar kamer. We kozen ervoor om Miriams bed te laten staan, ook omdat we wisten dat we na een jaar weer naar Nederland zouden terugkeren. Yaél vond het moeilijk dat Miriams bed leeg was. Haar broer Gideon heeft regelmatig bij haar geslapen.

Afscheid van Miriams prinsessenjurken

Op een gegeven moment zocht ik Miriams spullen uit. Mijn nicht Hanneke, die heel praktisch is, logeerde bij ons en hielp mij daarbij. In mijn eentje was ik er nooit doorheen gekomen. Het liefst wilde ik alle knutselwerkjes, prinsessenjurken en schoenen - Miriam was dol op schoenen -  meenemen naar Nederland. We hebben er twee dagen voor genomen. Bij alles wat ik vasthield moest ik huilen.

Toen onze kinderen weer naar school gingen en hun tas pakten, bleef Miriams schooltas aan de kapstok hangen. De hele dag keek ik ernaar, tot ik besloot haar rugzak van het haakje te halen en in de kast te hangen.

Rouw na de begrafenis

Je rouwt niet alleen tijdens de periode rond de begrafenis; ergens begon de rouw pas toen ik Miriam begroef. Daarvoor was ik in paniek en in een regelmodus. Na Miriams begrafenis kwam er nog zoveel meer aan emoties, pijn en gemis los. De maand augustus, waarin Miriam is overleden, vind ik moeilijk, maar afgelopen zomer voelde rustiger. Omdat ik alles had opgeschreven in mijn boek Als de hemel openscheurt. Ik was er doorheen gegaan. Bepaalde rauwe randjes gingen eraf.

Ik wilde ons verhaal zo mooi mogelijk vertellen. Op een manier waarop er ook licht doorheen schittert; anders werd het zo’n donker verhaal. Zes jaar heb ik eraan gewerkt. Direct na Miriams overlijden wist ik dat haar afscheid een boek zou worden. Maar er gebeurde zoveel in die tijd. Had ik dat boek een jaar na haar afscheid gepubliceerd, dan was het een ander boek geweest. Rauwer. Nu kan ik meer hoop doorgeven, omdat ik zelf met de jaren meer vrede heb ontvangen. Ik ben wat meer geheeld.

Herbelevingen bij rouw

Aan het begin was ik diep gewond. Het verdriet in mijn hart blijft, maar de pijn is nu anders. Tijdens het schrijven moest ik door trauma’s heen en had ik herbelevingen. Dan zag ik Miriam uitgeput voor me of ging ik terug naar het moment dat ik haar in het mortuarium zag. Dat kostte me veel tranen en energie.

Dat ik er niet bij was toen Miriam overleed, vond ik het moeilijkst. Ik was zo vlakbij, met één muurtje tussen ons. Tegen mijn nicht Hanneke, die in het ziekenhuis werkt, vertelde ik dat ik bij Miriam had willen zijn op dat moment. Dan had ik haar geknuffeld en gezegd: Ik hou van je. Hanneke zei: “Zo snel kun je die switch niet maken als je gezonde kind opeens sterft. In zo’n situatie kun je je er helemaal niet bij neerleggen dat je kind sterft. Je gaat keihard vechten. Dat scenario waarin je rustig over haar hoofdje aait, is niet realistisch.” Dat gaf me rust.

Een engel houdt een meisje stevig vast

Na Miriams begrafenis gingen we naar de dominee en hij zei: “Je kan God vragen of Hij je een soort van beeld geeft.” Als moeder wilde ik zo graag weten of ze rustig gestorven was. Of ze niet in paniek was of zich alleen voelde. Daar hebben we voor gebeden. Na dat bezoekje stapten we in de auto en opende ik mijn telefoon. Er was een nieuw bericht binnen gekomen via Facebook, van een kennis. Zij schreef: “Ik kreeg sterk het gevoel dat ik dit beeld naar jullie moest sturen.” Het was een plaatje van een engel die een klein meisje tegen zich aandrukt en naar boven tilt. Zij wist niet dat wij daarvoor hadden gebeden. Dat beeld van die engel ademde geborgenheid uit. Miriam is, denk ik, heel rustig heengegaan.”

Het helpt Gerdine om gemoedsrust te vinden, nadat ze zich een tijd schuldig heeft gevoeld. “Grotendeels is dat gevoel weg, maar af en toe steekt het nog de kop op. Dan denk ik: Had ik Miriam maar meer water gegeven, dan hadden we misschien meer tijd kunnen winnen. Het is een innerlijk gevecht. Het helpt om van artsen te horen dat ik dit niet had kunnen voorkomen en om te weten: haar dagen zijn in Gods hand. Hij wist dat ze zes jaar, vier maanden en tien dagen zou worden. Ze leeft door in de hemel.”

Steun van anderen tijdens rouw

Gerdine was zwanger toen Miriam overleed en ze had nog vier kinderen om voor te zorgen (Tijmen was toen 9, Yaél 7, Gideon 4 en Julian 1 jaar). “Zelf kwam ik op de laatste plek. De kinderen bleven spelen en grapjes maken. En ze hadden zorg nodig. Ik moest uit bed komen om er voor ze te zijn. Dat hielp mij. Door de kinderen bleef er vreugde in ons gezin. Ondertussen voelde ik trapjes in mijn buik. Dat nieuwe leven in mij troostte me.

Dat mensen in de weken na Miriams begrafenis voor ons kookten, was echt fijn. Rouwend in de supermarkt proberen keuzes te maken voor het avondeten lukte niet. We hebben veel bezoek gehad. Een vriend van ons kwam vaak ’s avonds langs en nam een biertje voor mijn man mee. In een periode van rouw wordt alles uitvergroot en gebeuren er soms gekke dingen. Het gaf een beetje verlichting om daar samen om te kunnen lachen.

Daarnaast las ik veel uit de Bijbel en haalde ik troost uit Gods belofte dat het goed gaat met Miriam. Ik las veel boeken over het hiernamaals en over de nieuwe hemel en aarde. Ik luisterde veel aanbiddingsmuziek. Het lied ‘Nochtans’ van de Zuid-Afrikaanse aanbiddingsleider Retief Burger gaat echt door de diepte en is toch hoopvol.

Mijn man rouwde heel anders dan ik. We zijn allebei vader en moeder van Miriam en missen haar, maar gingen daar anders mee om. Daardoor voelden we ons weleens eenzaam in onze rouw. Maarten ging bijvoorbeeld fietsen of filmpjes kijken. Afleiding zoeken. Ik wilde juist veel lezen over rouw en theologie, op zoek naar antwoorden. Hij had die behoefte niet. En ik was niet geïnteresseerd in zijn fietstochten.

• Hoe rouw ik om een overleden kind? Manu Keirse: 'Je verliest niet alleen je kind, een deel van jezelf sterft ook'

  Hoe rouw ik om een overleden kind? Manu Keirse: 'Je verliest niet alleen je kind, een deel van jezelf sterft ook'

Zo zaten we in hetzelfde huis, alleen te rouwen. Toch lukte het ons om weer bruggen te slaan door samen te praten. Meestal vroegen we niet direct: Hoe gaat het met je? Maar: Hoe was je fietstocht? En zo kwamen de gesprekken vanzelf op wat er diep vanbinnen speelde.

Rouw bij kinderen

Ook de kinderen rouwden anders. We probeerden vanaf het begin alles bespreekbaar te houden. Maar het zijn kinderen, zij hebben niet altijd iets aan woorden. Gideon tekende een storm op Miriams kist. Een paar weken later zei hij: “Weet je wat ik op de kist heb getekend? Storm.” Toen begreep ik het. Het stormde bij hem vanbinnen, maar hij kon het niet onder woorden brengen.

Yaél heeft met iemand anders een boekje over verdriet doorgenomen. Zij zei tegen mij: “Ik vind het irritant als u gelijk huilt als ik over Miriam praat.” Zij had ruimte nodig om met iemand anders te praten. Tijmen is heel creatief. Hij maakte een portret van Miriam en schreef een liedje voor haar.

Kinderen rouwen soms op een manier die je niet ziet. Zo speelde Yaél bij een vriendinnetje met de Barbies. Tijdens het spel zei ze: “Nu doen we alsof ze niet meer ademen.” Vervolgens speelde ze dat ze de Barbiepoppen ging reanimeren. Ze moest haar rouw uitspelen.

Als ik nu aan Miriam denk, zie ik vooral leuke dingen. Dat ze speelt en danst. De levendige Miriam. Door haar ben ik meer vanuit eeuwigheidperspectief gaan leven. Ik ben minder bang voor de dood. Dit leven is maar een klein stukje. Ik wil het niet te klein maken. De dood doet echt heel veel pijn. Ik zie Miriam niet opgroeien, ik kan haar niet knuffelen, niks meer tegen haar zeggen. Maar ik geloof ook: de dood is geen afscheid, maar een doorgang.”

Boek: Als de hemel openscheurt

Gerdine Blom is moeder van acht kinderen, getrouwd met Maarten en werkt als coach voor zendingswerkers bij zendingsorganisatie GZB. Over de dagen voor en na het verlies van haar dochter schreef zij het boek Als de hemel openscheurt. Op de website www.omhoogkijken.nl zijn filmbeelden van Miriams leven en haar begrafenis te zien. Gerdine schrijft aan haar tweede boek dat over de periode na Miriams begrafenis gaat.

Gerdine is ook te horen in de EO-podcast Het ene moment.