Blog Anja | ‘Iets zeggen is beter dan niets’
Drie dagen na het overlijden van haar broer krijgt Anja een bijzondere vraag. ‘Maar’, blikt ze jaren later terug, ‘er werd tenminste iets gevraagd. Dat is altijd nog beter dan niets zeggen.’
“Hoe verwerk je dit?” vroeg ze aan me. Ik keek haar verbouwereerd aan en gaf als antwoord: geen idee. Ik vond het op dat moment, drie dagen na het sterven van mijn broer, ook een hele aparte vraag. Nu denk ik, ze sprak me in ieder geval aan en toonde belangstelling voor het verschrikkelijke wat er gebeurd was.
Ik zou heel veel kunnen schrijven over wat er allemaal gezegd en niet gezegd is in de weken na het sterven van mijn broer. Twee momenten staan in mijn hart en hoofd en lijf gegrift. Een van mijn collega’s, die ik normaal gesproken zo’n twintig keer per dag zag en sprak, die ene collega, ontweek me wekenlang en sprak geen woord tegen mij.
‘Als ik dit opschrijf, voel ik nog steeds de pijn’
Een andere collega, die in de buitenploeg werkte, kwam op de eerste dag dat ik weer werkte speciaal van buiten naar mij toe. Gaf mij een stevige hand en keek me aan. Haalde vervolgens vertwijfeld zijn schouders op, schudde zijn hoofd en liep zonder een woord gezegd te hebben weer naar zijn eigen werk, buiten.
Als ik dit nu opschrijf voel ik nóg de pijn van de reactie van die ene collega die er nooit met mij over gesproken heeft en me ontweek. Ik realiseer me nu dat hij het waarschijnlijk té moeilijk vond en er totaal geen raad mee wist.
Hartverwarmend
De ferme handdruk van de collega die speciaal naar me toe kwam, was zó hartverwarmend. Hij hoefde niets te zeggen; kón het ook niet en ik kon het ook niet, maar wat hij deed was genoeg, meer dan genoeg. Even er zijn voor me, zonder woorden.
‘Hij hoefde niets te zeggen’
“Hoe verwerk je dit?” Ik vond en vind dit nog steeds een aparte en moeilijke vraag. Maar het is een opening, een begin om zo de ander een kans te geven te praten. Geen enkele vraag is goed of fout. Net zo min als geen enkel antwoord goed of fout is. Ik heb ook vaak genoeg machteloos en hopeloos naast en tegenover de ander gestaan en kan soms alleen maar stamelen dat ik niet weet wat ik moet zeggen. Maar neem van mij aan: dát is voldoende.
Anja de Jong
Bovenstaande blog is geschreven door Anja de Jong (1956). Zij verloor twee broers en haar ouders. Op missieenmijmeringen schrijft, dicht en blogt Anja over het omgaan en leven met dit gemis.
