Hoe je toch bijzonder afscheid kunt nemen in tijden van corona

Vanwege de coronacrisis mogen bij een uitvaart maximaal 30 mensen aanwezig zijn, die allemaal anderhalve meter afstand van elkaar moeten houden. ‘Deze voorwaarden hebben veel consequenties’, weet uitvaartondernemer Wilma van Opstal inmiddels uit ervaring.

Ook emotioneel: ‘Je kan elkaar niet even een knuffel geven of een arm om iemand heen slaan. Mensen moeten nu letterlijk op afstand blijven. Dat maakt de situatie een stuk schrijnender.’

Zo moest Wilma laatst bij een condoleance een tafel neerzetten tussen de nabestaanden en de bezoekers. Om te voorkomen dat mensen elkaar zouden omhelzen of kussen. ‘Dat is zo onmenselijk. Het druist zo in tegen je natuur om als je geen affectie kan tonen.’

Wat je dan nog wel kan doen? Gelukkig heel veel, weten Wilma en haar team uit Breda. ‘Je hand op je hart leggen bijvoorbeeld, of een buiging maken.’

Alternatieve rituelen

Ook ontstaan er alternatieve rituelen nu nog maar een beperkt aantal gasten een uitvaart mag bijwonen. In de rouwkaart kan de familie aan ‘thuisblijvers’ vragen om op het moment van de uitvaart een kaars te branden voor de overledene, of te luisteren naar zijn of haar favoriete muziek.

Op de dag van de uitvaart wordt soms een condoleanceregister op een tafeltje in de straat van de overledene gezet. Iedereen die niet mag komen, kan daar iets inschrijven.

Ook ziet ze dat buren de vlag halfstok hangen en een erehaag maken op straat of op hun balkon. Mensen stellen zich op langs de route waar de rouwstoet langskomt, om de familie een hart onder de riem te steken. Soms wordt daarbij geapplaudisseerd.

Mensen die niet op de uitvaart mogen komen, kunnen de uitvaart wel op afstand bijwonen, bijvoorbeeld via een livestream, video-opnames of foto’s. ‘Op een ander moment kan je dan met de nabestaanden over de uitvaart napraten. Dat is heel belangrijk voor het rouwproces’, vertelt Wilma.

Menselijk contact

Bij het graf hebben Wilma en haar collega’s ook nieuwe manieren gevonden om mensen die niet uitgenodigd zijn, toch afscheid te kunnen laten nemen. ‘Zodra de familie weer binnen is, kunnen de mensen die buiten staan een voor een langs het graf lopen en bijvoorbeeld een bloem neerleggen bij de kist.’

Door corona is de periode na de uitvaart voor de nabestaanden ook heel anders. Mensen moeten nu zoveel mogelijk thuisblijven. Wilma wil mensen daarom op het hart drukken om nabestaanden niet alleen een kaartje te sturen, maar hen ook wat vaker te bellen. ‘Ook als je niet precies weet wat je moet zeggen. Luister gewoon naar iemands verhaal. Menselijk contact is van levensbelang. Juist nu.’

Voor mensen die een dierbare moeten missen, heeft Wilma ook een advies: ‘Zoek contact met lotgenoten, via de telefoon of online. Je gaat namelijk allemaal door diezelfde hel. Je komt allemaal met die stilte in aanraking. Je maakt allemaal mee dat mensen een beetje onhandig zijn en niet weten wat ze tegen je moeten zeggen.’

Wilma hoopt dat nabestaanden durven te vertrouwen op hun eigen veerkracht. ‘Hoe zwaar het nu ook is. Wij mensen zijn in staat om ons aan te passen. Dat hebben we al eeuwen bewezen. Hoe diep het dal ook is; je kunt altijd weer naar boven klimmen. Als je omhoogkijkt, zie je altijd weer het licht.’

Niet alleen

Overal in Nederland zetten talloze lokale organisaties en kerken zich in voor mensen die hulp kunnen gebruiken. Heb jij praktische hulp nodig of een luisterend oor? Of wil je hulp bieden? Ga naar nietalleen.nl.