Ann worstelde met uitgestelde rouw: ‘Ik heb het verdriet altijd voor mezelf gehouden’

11 mei 2023 · Leestijd 6 min

· ·

Vijfenhalf is hij. Dan overlijdt Anns broertje Bernard aan rhabdomyosarcoom: een kwaadaardige tumor in zijn spieren. Rouwen doet Ann op dat moment niet. Dat komt pas 32 jaar later, als ze met burn-outklachten thuis komt te zitten. “Ik kwam erachter dat ik zijn overlijden nooit heb verwerkt.”

Wat doen jochies van een jaar of drie graag? Fietsen. Maar dat gaat Bernard moeilijk af, ziet zijn moeder. Al gauw ontdekt ze waarom: hij heeft een bobbeltje op zijn billen. En niet zomaar een bobbeltje: het blijkt om een zeldzame vorm van kanker te gaan. Een lang traject van behandelingen volgt.

“In die tijd besefte ik niet echt dat hij ziek was,” herinnert Ann zich. “Daar sta je als kind - ik was vijf - niet zo bij stil. Wel zag ik dat hij veranderde. Zo verloor hij zijn haar door de chemotherapie. En door de behandelingen had hij niet altijd evenveel energie: de ene keer kon hij met me spelen, de andere keer zat hij alleen maar in de stoel.”

Uitgezaaid

Zo’n twee jaar lang gaat het gezin ziekenhuis in en ziekenhuis uit, tot blijkt dat de kleine Bernard uitbehandeld is. “De kanker was uitgezaaid, onder andere naar zijn hersenen. Mijn ouders konden en wilden niet beseffen dat hij zou sterven,” vertelt Ann. Ze vestigen al hun hoop op alternatieve geneeswijzen, maar ook dit kan niks meer voor Anns broertje betekenen.

Touwtjespringen

“Op de dag dat hij stierf, waren mijn oudere broer en ik bij mijn tante. ’S ochtends, terwijl wij aan de grote keukentafel ontbeten, ging de telefoon. Mijn tante begon te huilen en ik huilde mee. Ik weet niet of ik besefte wat ‘dood zijn’ inhield. Even later was ik alweer druk aan het touwtjespringen.

'Vanaf dat moment wilde ik alleen nog maar het lieve kind zijn'

Toen hij opgebaard lag, heb ik hem een kusje gegeven. Zijn knuffelhondje Moppie lag bij hem. ‘Voel maar eens hoe koud hij is,’ zei mijn vader. Later, bij de afscheidsdienst in de kerk, was ik vooral bezig met welke kinderen er van school allemaal waren.”

Ann Kindts kinderfoto — 'We hadden een hele intense vriendschap'.

Het liefste kind

Na de dood van Bernard doet Ann er alles aan om haar ouders weer gelukkig te maken. Sterker nog, dat begint onbewust al voordat hij overlijdt. “Een maand voordat Bernard stierf, kreeg ik op school een keer straf. ‘Dat kunnen je ouders er niet bij hebben. Ze zien al zo af,’ zei mijn oma tegen me.

Vanaf dat moment wilde ik alleen nog maar het lieve kind zijn. Na zijn dood hield ik het verdriet voor mezelf. Af en toe schreef ik erover in een dagboek. Thuis werd er niet meer over hem gepraat: dat konden mijn ouders niet. Nog steeds niet, trouwens. Het verdriet is te groot.”

Burn-out

Tweeëndertig jaar na Bernards overlijden - Ann is dan inmiddels 39 - valt ze op haar werk uit met burn-out klachten. “Ik voelde me heel slecht,” vertelt Ann. “Ik had een lage bloeddruk, depressieve gevoelens en was enorm moe. Eerst dacht ik dat het werkgerelateerd was. Maar gesprekken met een loopbaancoach, sporten en voedingssupplementen hielpen niet. Ik voelde me lichamelijk wel beter, maar psychisch niet. Ik snapte er niets van: waarom knapte ik niet op?

Tot ik bij een sessie mindfulness in yoga-houding lag en de opdracht kreeg om aan een leuk moment uit mijn kindertijd te denken. Ik kon nergens op komen en begon te huilen. Toen ik even later bij de huisarts kwam, zei hij: ‘Ik denk dat we oorzaak van je klachten hebben gevonden.’”

'Als kind schoot ik in een overlevingsmechanisme'

Uitgestelde rouw

“Bij de rouwtherapeut werd gelijk duidelijk dat ik het overlijden van mijn broertje nooit goed heb verwerkt. Als kind schoot ik - net als mijn ouders - in een overlevingsmechanisme. Er was geen ruimte om te rouwen en goed afscheid te nemen van mijn broertje.”

Tijdens de sessies met haar rouwtherapeut realiseert Ann zich dat haar overlevingsmechanisme al die jaren in stand is gebleven. Het trauma wat ze als kind opliep door het overlijden van Bernard, heelde nooit. “Mijn innerlijk kind bleef daar steken,” legt ze uit. “Zo voelde ik me als volwassene nog jarenlang verantwoordelijk voor mijn ouders. Dat vond ik moeilijk om te beseffen. Heel even ben ik boos op ze geweest. Maar eigenlijk richtte die woede zich vooral op de mensen die hen destijds verkeerde adviezen gaven. ‘Betrek je kinderen er maar niet bij,’ bijvoorbeeld.”

Missen

Door de rouwtherapie begrijpt Ann ook waarom ze zo’n sterk gemis ervaart. “Ik heb zelf weinig herinneringen aan vroeger, maar mijn oudere broer vertelde me dat Bernard en ik áltijd samen waren. Samen lachen, samen spelen. We hadden een hele intense vriendschap. Door zijn overlijden voelde het alsof ik mijn beste vriendje kwijt was.”

'Ik hoef niet meer vast te houden aan patronen van vroeger'

Om alles te verwerken, besluit Ann van zich af te schrijven. “Mijn ex-werkgever raadde me aan om een boek te schrijven over mijn ervaring. ‘Als iets naar boven komt, kun je het niet terugstoppen,’ zei hij. ‘Door het op te schrijven, kun je andere mensen ook helpen.’” Want boeken over uitgestelde rouw zijn er niet veel, weet Ann uit ervaring. “In mijn zoektocht naar boeken over rouw vond ik vooral boeken over het verlies van je vader of moeder.”

Voor jezelf kiezen

Als de rouwtherapie haar één belangrijk inzicht heeft gegeven, is dat wel dat ze vaker voor zichzelf mag kiezen. “Dat durf ik nu ook meer. Ik hoef niet vast te houden aan patronen van vroeger. Het gaat erom: wat is voor mij belangrijk? En wat heb ík nodig?”

In ‘Voor altijd in mijn hart’ vertelt Ann Kindts hoe ze ruim dertig jaar na het overlijden van haar broertje worstelt met uitgestelde rouw. Ze vertelt openhartig hoe haar verdriet tot uiting kwam en hoe ze uiteindelijk toch haar rouwproces aangaat. Foto: Davy Coghe

Quincy (27) verliest zijn moeder: ‘Huilen deed ik wel, maar altijd stiekem’