‘Als je iemand tegenkomt, ga ervoor’ - Frouckje vond opnieuw de liefde

“Ik vond het een heel benauwend idee om alleen te komen staan in een wereld waarin mensen elkaar vooral online ontmoeten. Ik heb wel eens tegen mijn eerste man gezegd: ‘Ik ben zo blij dat ik dat daten al achter de rug heb.’ Ik had hem ontmoet op de studentenvereniging. Zo anders, dan als je nu als dertiger of veertiger op zoek bent naar een relatie. Waar kom je iemand nog tegen? Ga je dan internetdaten?” Toch kwam er onverwachts weer liefde op haar pad, op een plek die niemand zou verwachten: vlakbij de plek waar haar eerste man ligt begraven.

Een ontmoeting bij het kerkhof

Het is 2018. Frouckje bezoekt het graf van haar overleden man Mart om het netjes te maken voor zijn sterfdag. “We zouden daar met familie samenkomen. Ik wilde dat het er een beetje verzorgd uitzag.” Op de begraafplaats is ook Mark, die daar als pastoraal werker net een uitvaart heeft geleid. Bij de tramhalte komen ze elkaar tegen. Ze herkent hem vaag van een kerkdienst. Hij had daar vlak na het overlijden van Mart gepreekt en een gebed voor mensen in de rouw uitgesproken. Ze had hem daarvoor bedankt, bij het handen schudden.

“Hij herkende mij ook en sprak me aan. We raakten in gesprek en reden samen met de tram naar het station. Een week later zou hij weer in onze kerk preken en hij vroeg vrij indringend: ‘Kom je dan ook?’”

• Rinke en Ron vonden elkaar door Ik mis je: 'Ik was verliefd, maar zat ook volop in de rouw'

  Rinke en Ron vonden elkaar door Ik mis je: 'Ik was verliefd, maar zat ook volop in de rouw'

Frouckje ging. “Een vriendin zei toen nog: ‘Is hij niet iets voor jou?’ Maar ik was daar helemaal niet mee bezig.” Toch sprong de vonk over. “We zijn gaan mailen, hebben afgesproken op het strand, dat was eigenlijk onze eerste officiële date, en het klikte direct.”

De openheid om weer liefde toe te laten had alles te maken met Mart zelf. “Hij heeft tijdens zijn ziek-zijn een paar keer gezegd: ‘Frouckje, als je iemand weer tegenkomt, moet je daarvoor gaan.’ Zelfs op zijn sterfbed, toen hij nauwelijks meer uit zijn woorden kwam, zei hij dat tegen mij. Daardoor voelde het voor mij alsof hij mij een soort zegen had gegeven. Dat gaf me ruimte.”

Huidhonger

Toch kwamen de verliefde gevoelens samen met andere, soms verwarrende, emoties. “Ik zat midden in de rouw. Ik was getraumatiseerd door dat laatste jaar van Marts ziekte, hij kreeg een hersentumor en ik verzorgde hem thuis. Alles liep door elkaar: verliefdheid, verdriet, uitputting. En dan die gevoelens van huidhonger. Het gemis van aanraking, van intimiteit, dat is iets waar je niet meteen bij stilstaat, maar dat speelt wel degelijk mee als je je partner verliest. Ik ontdekte pas later wat huidhonger is. Dat je lijf ook alleen is geworden. Dat je weer verlangt naar aanraking, en dat dat volkomen normaal is. Toen ik een relatie met Mark kreeg, was het fijn om met hem te kussen, die intimiteit te voelen, die ik zo miste na het overlijden van mijn eerste man.”

Naast elkaar staan in de rouw

Mark was een grote steun voor haar. “Hij kwam vaak bij mij logeren. Ik had niet veel energie meer. Hij zorgde voor mij. Hij werkt in de kerk en is gewend om met rouw en verlies om te gaan. Dus hij stond er niet van te kijken. Hij is gewoon naast me komen staan in die rouw. Toen het grafmonument geplaatst werd, ging hij mee. Hij gaat ook weleens alleen naar het graf van Mart als hij daar toch is voor een uitvaart. Dat raakt me.”

Mark kent Mart alleen uit verhalen, maar Frouckje merkt hoe diep zijn respect zit. “In gedachten heeft hij een keer tegen Mart gezegd: ‘Ik zal goed voor haar zorgen.’ En dat heeft hij ook gedaan. Mart heeft een plek binnen onze relatie gekregen.”

De relatie tussen Frouckje en Mark groeide mettertijd. “In het begin vergeleek ik Mark weleens met Mart. Dat was irritant, ook voor mijn nieuwe partner. Ik vergiste me zelfs weleens in de naam, dat hun namen één letter schelen, hielp ook niet mee.” Maar ze besefte al snel: “Je kunt niet gewoon doorgaan waar je was gebleven. Je begint opnieuw met een relatie. En dat vraagt tijd. De relatie is niet hetzelfde als met je eerste partner, en dat hoeft ook niet.”

Reacties omgeving

Wat hielp, was de openheid binnen haar familie. “Mijn broers en ouders moesten wennen dat ik een nieuwe relatie had, natuurlijk. Maar we hebben er veel over gepraat. Ze zagen hoe goed Mark voor mij is. En hij gaf ons ook de ruimte om Mart te blijven herdenken.”

Voor haar nichtjes en neefjes werd Mark langzaam vanzelfsprekend. “De oudsten kenden Mart goed. Ze waren verdrietig toen hij overleed. Ik heb bewust met ze gepraat over mijn nieuwe relatie.” Frouckje herinnert zich een ontroerend moment met haar neefje, die een sterke band had met haar overleden man. “Ik merkte dat hij een beetje verlegen was met Mark. Toen ben ik naast hem gaan zitten en heb ik het gewoon gevraagd: ‘Vind je het moeilijk?’ En hij zei ja. Ik zei: ‘Dat snap ik wel. Ik vind het zelf ook best een beetje ingewikkeld.’ Ik vertelde hem dat Mart had gezegd dat hij wilde dat ik opnieuw de liefde vond. En toen was het goed.”

Het duurde even voor Frouckje en Mark trouwden. “Er kwam van alles tussendoor: de rouw, de coronatijd, het overlijden van Marks vader. Maar we wilden het wel. We zijn naar de notaris gegaan om alles goed te regelen, en die zei: ‘Trouwen regelt alles.’ Toen zeiden we: dan doen we het ook echt.”

De bruiloft werd een feest van verbinding. “Alle kinderen waren erbij. Bruidsmeisjes, bruidsjonkertjes, spelletjes in tasjes, veel cola, iedereen genoot. En we hebben ook kaarsen aangestoken voor onze overleden dierbaren. Alles mocht er zijn.”

Liefhebben na verlies

Er waren zoveel momenten waarop Mark en ik elkaar mis hadden kunnen lopen. Toch troffen we elkaar op de één of andere manier precies op het juiste moment, vlakbij de plek waar Mart begraven ligt. Daar ben ik dankbaar voor.” Na zoveel jaren met Mart, voelt Frouckje zich in haar tweede relatie anders. “Ik ben bewuster. Dankbaarder. Als je jong bent, groei je in een relatie zonder erbij stil te staan. Nu weet ik wat ik heb, en wat het waard is

• Een nieuwe liefde na rouw: ruimte voor verdriet én verlangen

  Een nieuwe liefde na rouw: ruimte voor verdriet én verlangen

Wat ze anderen zou willen meegeven? “Voel je niet schuldig. Je mag opnieuw liefhebben. Het is gezond en goed. En als je het niet wilt, ook goed. Maar als je het wél wilt, gun het jezelf. Je kunt rouwen én liefhebben tegelijk. Het hoeft elkaar niet uit te sluiten.”