Werken in een periode van rouw: hoe doe je dat?

“En daar zat ik dan. Achter mijn computer, de plek waar ik jaren had gezeten, dag in dag uit. Ineens kwam het me vreemd voor. Voor me zag ik een scherm met cijfertjes, maar ik kon er niets van maken. Het was alsof er iets in mijn hersens niet meer functioneerde.” Dat vertelt Annelies (52) over de eerste werkdag na het verlies van haar partner. Maar Annelies is niet de enige die hier mee worstelt.

Je hele leven overhoop gegooid

Als je net een dierbare hebt verloren, voel je je vaak tot niets in staat. Soms ligt je hele leven overhoop. Het lijkt net alsof je jezelf opnieuw moet vinden. Weer aan het werk? Je kunt je niet voorstellen dat er ooit een moment komt dat je weer wat wilt gaan doen. Vaak kun je na een tijdje toch je werk weer oppakken. Daarbij geldt wel: neem je tijd!

Afleiding zoeken

Wanneer iemand weer aan het werk gaat na een groot verlies, verschilt per persoon. Soms voel je je verplicht om weer snel aan de slag te gaan. Vanwege de druk van je werkgever, of omdat je dat zelf graag wilt. Voor sommige nabestaanden is werken een goede manier van afleiding zoeken. Je krijgt het gevoel dat je de controle weer terug hebt na een periode van machteloosheid. Maar dat geldt niet voor iedereen! Over het algemeen is dit meer van toepassing op mannen dan op vrouwen.

Annelies had het geluk een prettige meedenkende baas te hebben. Ze kreeg twee maanden verlof na het verlies van haar partner, om daarna stapsgewijs in haar eigen tempo weer te beginnen.

‘Erken je eigen behoeften en deel ze met je werkgever’

Praat over je behoeften

Het is belangrijk dat je je eigen behoeften erkent en dit deelt met je werkgever. Niemand anders kan dat voor je doen. Wil je bijvoorbeeld maar enkele uren komen? Of wil je er wel zijn, maar niets moeten?  Zijn er taken die je juist wel of juist niet kan doen? Ook als je meer tijd nodig hebt voordat je weer wilt en kunt beginnen: geef het aan.

Werkplek als confronterende plek

Het komt vaak voor dat mensen niet weten hoe ze met hun rouwende collega’s om kunnen gaan. Dat kan je werkplek tot een confronterende plek maken. “Wat ik het allerergste vond, was hoe mijn collega’s met mij omgingen. Slechts één vrouwelijke collega toonde zich compassievol. De meesten hebben me nog wel gecondoleerd, maar sommige collega’s ontweken me zelfs!” vertelt Jaap (62) na het overlijden van zijn vrouw.

Geen voldoening meer

Het is ook mogelijk dat je door een periode van rouw zo verandert, dat je concludeert dat jouw baan je niet meer past. Of je rouwperiode brengt je op andere waarden en laat je inzien wat écht belangrijk voor je is. Zo ervaar je misschien dat je werk minder belangrijk is door het verlies dat je hebt meegemaakt.

‘De enthousiaste werknemer in mij leek niet meer bestaan’

Dat overkwam de 41-jarige Janine. “Hoe kon ik uitleggen wat er met me gebeurd was, als ik het zelf niet eens begreep? De enthousiaste werknemer in mij, die bevlogen haar projecten leidde, leek niet meer te bestaan.” Janine kon nergens het enthousiasme vandaan halen wat ze eerder altijd voelde. “Eigenlijk leek alles in het leven zinloos, zonder mijn man Dirk. Dat gold ook voor mijn werk. Ik kon niet begrijpen dat ik daar eerder zoveel voldoening uit heb kunnen halen.”

Rouwarbeid

Wat maakt het zo moeilijk om te werken als je in de rouw bent? Daar zijn twee goede redenen voor. Allereerst is rouwen hard werken. Daarom spreken we ook wel over ‘rouwarbeid’. De heftige emoties die je voelt, verdwijnen niet vanzelf door het voorbijgaan van de tijd. Ze hebben aandacht en zorg nodig. Rouwarbeid is zwaar en vermoeiend: het kan zelfs slopend zijn. Daardoor is er geen energie meer voor andere dingen. Een baan ‘ernaast’ doen is daarom voor velen een vrijwel onmogelijke opgave.

Niet optimaal functioneren

Ten tweede heb je op je werk te maken met verwachtingen. Verwachtingen waaraan je misschien niet kan voldoen. Vaak heb je zelf ook verwachtingen. Je wilt op een bepaalde manier zo graag dat alles weer ‘normaal’ is, dat je uit alle macht probeert op hetzelfde niveau te werken als in de tijd dat er nog niets aan de hand was. Maar er is wel van alles aan de hand! Je bent iemand verloren die een hele grote plek innam in je leven. Je hele systeem probeert weer grip op het leven te krijgen en dat kost tonnen energie. Daardoor ligt een burn-out ligt op de loer.

Daarnaast vraagt werk om toewijding, concentratie, denkkracht en oplossend vermogen. Maar iemand in rouw is uit het veld geslagen en vaak uitgeput na een hele periode van het leven op adrenaline. Bovenstaande kwaliteiten lijken dan opeens ver te zoeken.

Doe wat goed voelt voor jou

Eerder beginnen dan je wil of kan, werkt vaak averechts. Doe vooral wat goed voelt voor jou. Soms kunnen je werk en je collega’s juist tot steun zijn. Je hebt afleiding en misschien zijn er mensen waarbij je je verhaal kwijt kunt. Daarnaast geeft het weer wat structuur in je leven. Rouw en werk kúnnen dus samen gaan, maar het is goed om onderstaande tips in je achterhoofd te houden:

• Is er op de werkvloer voldoende begrip voor je situatie?
• Is er ondersteuning vanuit je werkgever om in je eigen tempo weer aan de slag te gaan?

Rouw en werk, kan dat volgens jou hand in hand gaan? Vertel ons wat jouw ervaring is! (scroll naar beneden om te reageren)

Tekst: Maartje Hazebroek en Els Spil

Maartje en Els zijn beiden oprichter én begeleider bij Rouwretraites Ruimte voor Jou. Hier bieden zij mensen die een dierbare verloren hebben, de gelegenheid om uit de hectiek van het dagelijks leven te stappen en alle ruimte te geven aan hun rouw. In vijf- en tweedaagse retraites krijgt datgene aandacht, wat aandacht behoeft, zodat mensen weer verder kunnen in hun leven. Els en Maartje helpen mensen de – voor hun rouw – belemmerende overtuigingen te herkennen en daarmee om te gaan.

Els Spil

Maartje Hazebroek