Filmbespreking Tonio – Zo ziet rouw er uit
Hoe laat je de pijn, verdriet en rouw zien van ouders die hun enige kind hebben verloren? Het is gelukt in de film Tonio.
Nachtmerrie
Zondagochtend, de bel gaat. Dan een schreeuw van de moeder. Binnen no time staat haar echtgenoot ook beneden. Twee politieagenten staan bij de deur: ‘Uw zoon Toni..’
‘Tonio’, verbetert de vader.
De agent vervolgt direct:‘.. is vannacht betrokken geraakt bij een aanrijding.’
Dan begint voor Adri (Pierre Bokma) en Mirjam (Rifka Lodeizen) een nachtmerrie die je geen enkele ouder toewenst. Hun enige zoon sterft diezelfde dag op 21-jarige leeftijd.
Stilte
In een uitverkochte zaal kijk ik naar de voorpremière van Tonio, een film naar de gelijknamige bestseller van A.F.Th. van der Heijden. Na afloop blijft iedereen geruisloos zitten totdat de complete aftiteling is afgespeeld. Nog een korte stilte en dan stommelen de eerste mensen voorzichtig de zaal uit. Ik heb er ook even geen woorden voor. Wat is Tonio goed gemaakt. Zonder dat het te dramatisch of sentimenteel is, laat het zien hoe het is om iemand te verliezen die je zo dierbaar is.
Na het kijken van Tonio besef je hoe meedogenloos het is om een kind te verliezen. En wat gemis met een mens kan doen. En ook wat het doet met mensen die om de rouwenden heen staan. Iedereen knokt zich er op z’n eigen manier doorheen.
Troost
Maar in de eerste plaats gaat de film over Tonio. ‘En over rouw, wat toch nog een taboe is’, vertelt Regisseur Paula van der Oest in Volkskrant magazine. ‘Mensen kunnen daar behoorlijk slecht mee omgaan. Ikzelf ook. Je kunt je bijna niet verplaatsen in iemand die in de rouw is, echt snappen hoe hevig dat kan zijn.’ En toch durfde ze het aan om er een film over te maken. ‘Dat mensen, als er zoiets gebeurt, doorleven, dat is toch eigenlijk een godswonder. Dat is ook waarom ik die film wilde maken: iets van troost, en dat je niet de enige bent als je dit overkomt.’
Pierre Bokma (die de rol van Adri speelt) moest moeite doen zich in te leven, hij laat weten dat het misschien wel zijn zwaarste rol ooit is. Maar hij krijgt het voor elkaar om de vreselijke wanhoop en leegte van gemis in zijn ogen te krijgen. Dat begint al op weg naar het ziekenhuis. We zien Adri stil voor zich uitkijken op de achterbank van de politieauto, Mirjam in zijn armen. En kort daarna zien we in zachte belichting flashbacks van Adri en Mirjam op weg naar het ziekenhuis tijdens de bevalling en later de kleine, pasgeboren Tonio. Het verleden en heden raakt elkaar genadeloos.
Bruut
Hun leven was goed. Natuurlijk was niet alles perfect, maar ze hadden het fijn, gezellig, zo met z’n drieën. En in een nacht is dat bruut en plots veranderd. Zowel Adri en als Mirjam moeten opeens leven met wat als-vragen en wensgedachten. En bij al dat verdriet ook omgaan met de onhandigheid van wellicht goedbedoelde opmerkingen. ‘Ik wilde wel naar de begrafenis, maar ik kon het niet.’
Ze moeten daar allebei op hun eigen manier mee dealen. De schrijver gaat op zoek naar antwoorden, speelt zelf voor politie-agent en als hij onvermijdelijk vastloopt, vult hij zelf de vragen in. In zijn fantasie spreekt hij vertederend en vermanend zijn zoon toe. Hij beschermt hem, zegt hem wat te doen zodat de auto hem niet zal raken. Kon hij de tijd maar stop zetten, de regie nemen. Maar het kan niet. Ik voel een brok in mijn keel, dit is rauw. Dit is rouw.
Tonio is dit jaar de Nederlandse inzending voor de Oscars.
De film is door NRC beoordeeld met vijf sterren, de Volkskrant gaf Tonio vier sterren.
Tonio is vanaf 13 oktober te zien in de bioscoop, bekijk hieronder alvast de trailer.
Dit artikel is geschreven door Ik mis je redacteur Heleen Dekens.
