‘Toen hij ineens zijn mes verkeerd vasthield, wist ik: dit is foute boel’

In maart 2017 merkt Wouter dat er iets niet klopt. Zijn vader, die al jaren kwakkelt met zijn gezondheid, gedraagt zich vreemd. “Tijdens het eten zagen we dat mijn vader met de botte kant van zijn mes sneed en dat zijn mondhoek een beetje scheef hing. Maar na het eten werd het nog duidelijker - toen hij wat apathisch bleef zitten, terwijl we normaal gesproken vaak samen een sigaretje gingen roken! Toen wisten we: dit is niet goed.”

De spoedeisendehulparts komt erbij en kort daarna volgt de diagnose: een hersentumor. “Op dat moment staat de wereld even stil. Je hoofd loopt over: wie moeten we bellen, wat moet er geregeld worden?” Zijn vader zelf lijkt het nauwelijks te beseffen.

Samen in de tuin

De dagen en weken erna groeit het gezin naar elkaar toe. Vanuit de kerk in Veenendaal komen maaltijden, kaarten en praktische hulp. Als zijn vader voor behandeling naar een ander ziekenhuis moet, mag hij nog even langs huis. “Hij wilde zijn kippen zien. Dus reden we met de ambulance langs ons huis. Daar zaten we met z’n allen in de tuin. Dat beeld staat voor altijd in mijn geheugen gegrift. Toen dachten we dat dit zijn laatste keer thuis zou zijn.”

‘Ik hielp mijn vader wassen na zijn overlijden – pas later besefte ik hoe heftig dat was’

In Utrecht wordt de tumor verwijderd en het resultaat is boven verwachting goed. Zijn vader mag toch weer naar huis. “In die drie maanden hebben we nog hele mooie momenten samen gehad, maar veel heb ik als een waas beleefd, dus niet alles staat mij nog even helder bij. Het was goed, maar tegelijkertijd heel dubbel. Ik volgde een mode-opleiding in Amsterdam, moest examen doen, maar de dag voor mijn examen moest ik hem bijvoorbeeld helpen toen mijn vader een epilepsieaanval kreeg.”

Ook leeft zijn vader toe naar de bruiloft van Wouters broer eind mei. "Hij heeft die dag kunnen meemaken, soms met een rustpauze. Dat zijn momenten die onbetaalbaar zijn."

De laatste weken

Achteraf was dit het doel waar zijn vader nog voor leefde. Niet snel na de bruiloft gaat zijn gezondheid snel achteruit. Zijn vader kan niet meer naar boven, heeft steeds meer hulp nodig. “Wij zijn een zorgfamilie, dus we deden veel zelf.”

Op 27 juni 2017 overlijdt zijn vader. “Ik heb samen met mijn zus de laatste zorg geboden. Op dat moment voelde dat als vanzelfsprekend, achteraf besef ik hoe heftig dat eigenlijk was.”

De uitvaart is indrukwekkend, of in ieder geval anders dan veel mensen misschien gewend zijn. “Mijn vader had geen uitgesproken wensen, maar hij wilde graag dat enkele gebruiken uit Papoea (Indonesië) terugkwamen. Daar heeft hij samen met mijn moeder gewoond toen zij voor de zending werkten. Als gezin hebben we zelf de kist met touwen laten zakken en het graf dichtgemaakt. Dat laatste gaf ons juist een gevoel van afronding, in plaats van weg te lopen bij een open graf.”

Jong rouwen

Wouter is pas 21 jaar als hij zijn vader verliest. “Na de begrafenis ben ik met mijn moeder en broer op vakantie gegaan. Dat deed ons goed, even weg uit de hectiek. Daarna ben ik gestopt met mijn mode-opleiding en fulltime in de horeca gaan werken. Misschien was dat vluchten, maar het gaf structuur en gezelligheid.”

‘Ik kan nooit meer papa zeggen – en dat doet het meest pijn’

Deze gezelligheid wisselde hij af met een wekelijks bezoek aan het graf van zijn vader op zaterdagavond. “Na mijn werk ging ik daarheen om mijn emoties op te zoeken, soms even huilen, en daarna ging ik met vrienden op stap. Later besloot ik naar een psycholoog te gaan. Ik vroeg me af: rouw ik wel op de juiste manier? Mag ik ook gewoon plezier hebben? Soms voelde ik me daar nog schuldig over. Het hielp mij uiteindelijk om beide kanten ruimte te geven: verdriet én plezier.”

Het gemis blijft

Nu, jaren later, merkt Wouter dat rouw verandert. “Het verdriet wordt minder allesoverheersend, maar het blijft terugkomen. Op Vaderdag bijvoorbeeld, als de social media vol staan met foto’s van vrienden en hun vaders. Dan denk ik: ik kan dat nooit meer zeggen – ‘papa’. Of bij diploma-uitreikingen en geboortes in de familie: momenten waarop ik hem mis.”

Zijn vader stond bekend om zijn directheid en humor. “Hij was een no-nonsense man, stond altijd klaar voor anderen. Ik mis zijn grappen, zijn aanwezigheid. Ik weet zeker dat hij een geweldige opa zou zijn geweest.”

Terug in Indonesië

In 2019 reist Wouter als figurant mee naar Indonesië voor de film De Oost. “Ik ben daar geboren, dus dat voelde bijzonder. Maar tijdens een begrafenisscène waarin de kist met touwen naar beneden ging, kreeg ik een paniekaanval. Opeens stond ik weer bij het graf van mijn vader. Dat liet me zien dat rouw niet voorbijgaat. Het komt terug, soms onverwachts. Eenmaal terug kwam ik in de zorg te werken en kreeg te maken met mensen die overleden. Dan moest ik weer die laatste zorg geven. Dat heeft mij geholpen, maar bracht ook herinneringen terug. Op een gegeven moment was ik daar wel klaar mee en ben ik journalistiek gaan studeren.”

Een podcast over rouw

Tijdens zijn studie besluit Wouter zijn ervaring te verbinden met zijn vak. Hij maakt als afstudeerproject de podcast Zonder jou , waarin hij anderen interviewt over verlies. “Toen mijn vader overleed, zocht ik naar herkenning. Podcasts waren er nauwelijks. Nu wil ik dat anderen wél die herkenning vinden.”

De reacties zijn hartverwarmend. “Het mooiste vind ik dat het luchtig én diepgaand kan zijn. Dat je mag lachen en huilen in één gesprek.”

Wat rouw hem leerde

Door zijn ervaringen spreekt Wouter opener over verlies. “Als ik er niet over praat, weten anderen ook niet hoe ze ermee om moeten gaan. Dus deel ik nu meer. En ik wil anderen meegeven: rouw kent geen regels. Er is geen goed of fout.”

Zijn boodschap aan jongeren die, net als hij, een ouder verliezen? “Praat erover. Zoek mensen op die je begrijpen. Het is normaal dat je het zwaar hebt, maar ook dat je lacht en geniet. Je hoeft niet te kiezen. Beide horen erbij.”

Wat hij zijn vader nog zou willen zeggen? Wouter wordt stil. “Dat ik hem mis. Dat ik dankbaar ben voor wie hij was, en dat ik hoop dat hij trots is. Ik denk dat ik een mooi mens ben geworden. Dat heb ik aan hem te danken.”

Beluister hier de podcast Zonder Jou:

https://soundcloud.com/wouter-ten-hove-101713365/zonder-jou-s1-e01

Tekst: Johan Kroes