‘Verdriet is als een schaduw’ en meer inzichten van Manu Keirse
Manu Keirse is psycholoog en rouwdeskundige. Volgens hem kun je verdriet niet verwerken, maar hoogstens overleven. Door het doen van onderzoek en door de vele gesprekken met mensen heeft hij tijdens zijn leven heel wat wijze inzichten over rouw opgedaan. Wij delen er graag een aantal van met jou.
Als een schaduw
“Verdriet is als een schaduw; mijn schaduw gaat altijd met me mee. Soms zie ik die en soms niet. Op veel momenten ben ik me niet bewust van mijn schaduw. Die ligt vaak achter mij. Maar ik kan een hoek van een straat omslaan en ineens ligt die recht voor mijn voeten.”
Luister
“Je moet luisteren naar de mensen. En als men goed geluisterd heeft, wat moet men dan doen? Luisteren. Als men nog eens geluisterd heeft, dan raad ik mensen aan: probeer dan nog eens te luisteren. Dán hoor je waar het vast zit bij mensen. Mensen in rouw krijgen zo weinig de kans om nog eens hun verhaal te vertellen. Iedereen heeft het al gehoord. Niemand durft het onderwerp meer aan te raken.”
‘Mensen in rouw krijgen zo weinig de kans nog eens hun verhaal te vertellen’
“Als een kind ervaart dat er goed naar hem geluisterd wordt, dan dragen kinderen die herinnering mee door hun leven. Dit gaat mee, en dat komt op kruispunten in het leven van kinderen terug.”
Verlies overleven
“Je moet over je verdriet kunnen praten, als je iemand bent die verlichting vindt in het praten-over. Maar sommige mensen zullen er niet over praten. Sommige mensen gaan in de natuur wandelen: in de natuur word je zo geconfronteerd met het ontstaan en het sterven.”
“Elk mens heeft zijn eigen weg waarin hij verlichting van verdriet kan vinden. Wat vooral belangrijk is: mensen moeten in verdriet verlies overleven, dat is rouwarbeid verrichten. Dat is een heel zware belasting voor het lichaam en voor de geest. Mensen moeten dingen mogen doen die hen rust geven, die hen ontspanning geven, want ze zijn een zware inspanning aan het doen.”
‘Vraag: vertel eens, hoe ben je de afgelopen dagen doorgekomen?’
“Vraag niet: hoe gaat het? Maar vraag: vertel eens hoe ben je de afgelopen uren of dagen bent doorgekomen? Dan geef je mensen zelf de kans om te praten over hun verdriet, óf over iets heel anders te praten als ze dat willen.”
Menselijk antwoord
Als het gaat over de vraag of God er is, vertelt Manu Keirse: “Ik geloof dat er iemand is, die veel groter is dan wij, die uiteindelijk de mensen op zijn handen draagt. Die wel zal zorgen dat er voor elk mens een menselijk antwoord komt. Niet vandaag, maar misschien morgen.”
