Rouwvragen aan Manu Keirse | 'Ik durf niet te zeggen dat ik alweer geniet van het leven'
In deze rubriek stellen 'Ik mis je'-volgers hun persoonlijke vragen rondom rouw aan Manu Keirse, klinisch psycholoog en emeritus hoogleraar verliesverwerking. Marits dochter Puk (36) overleed plotseling, en enkele maanden later merkt Marit dat ze al kan genieten van het leven. Maar ze wordt daardoor ook geteisterd door schuldgevoelens.
De vraag
Beste Manu,
Op 15 februari was het precies twee maanden geleden dat mijn dochter Puk heel plotseling overleed. Het bericht kreeg ik van twee politieagenten. Het is allemaal heel verdrietig. Puk mocht 36 jaar worden, veel te jong natuurlijk. Ik heb tot nu toe al veel aan uw boek Helpen bij verlies en verdriet.
Schuldgevoel
Maar ik merk ook dat ik alweer geluk kan voelen. Puk was al 18 jaar uit huis, ze had een man en een eigen vriendenkring. Het verdriet is nooit echt ver weg, maar als ik mijn hobby’s uitoefen of gewoon lekker thuis ben, voel ik me soms echt fijn. Al snel volgt een gevoel van schuld. Dat ik me fijn kan voelen hoort immers niet zo snel.
Mijn ex man, de vader van Puk, is nog niet zo ver. Dat mag ook, ik maak geen verwijten. Hij heeft weer een partner, ik ben alleen gebleven. Zou dat verschil maken? Of ben ik gewoon anders?
Eigen manier
Maar wat hoort er dan? Iedereen rouwt op eigen manier en op eigen snelheid toch? Ik durf het haast niet tegen mensen te zeggen dat ik al kan genieten van dingen. Dat is de tweestrijd die ik ervaar.
Groeten,
Marit
Het antwoord van Manu Keirse
Beste Marit,
Het is heel normaal dat jij en je ex-man het sterven van je dochter elk op een andere manier en in een ander tempo beleven. Je mag echt wel weer genieten van het leven. Je eert daarmee feitelijk ook het leven van je dochter, die toch ook heeft genoten van het leven.
'Het is normaal dat dit tot dankbaarheid stemt'
Je kan dit aan mensen duidelijk maken door te vertellen over de mooie herinneringen die je aan haar leven hebt. Het is toch normaal dat dit tot dankbaarheid stemt en dat verklaart het feit dat je je op bepaalde momenten weer gelukkig voelt. Zoals zij heeft genoten van de dingen van het leven, mag jij ook weer genieten en dan kom je misschien zelfs dichter bij haar leven.
Alle emoties
In een rouwgebeuren kan je alle emoties ervaren, niet alleen verdrietige, maar ook dankbaarheid voor het leven, vreugde om de mooie momenten, blijdschap voor wat haar blij heeft gemaakt. Het is echt niet zo dat rouwen alleen uit verdrietige en triestige emoties bestaat.
Met genegen groet,
Manu Keirse
Boek: Helpen bij verlies en verdriet
Een volwassen kind verliezen is anders dan een jong kind moeten missen, zo stelt Manu Keirse in Hoofdstuk 16: Als je volwassen kind sterft. Niet erger of minder erg. Anders. "Het is niet de pijn die verschilt. Als ouder ben je op een andere plaats in de reis van je leven," schrijf Manu. "Je hebt langer geleefd. Je wegen zijn uitgezet. Je gezin was voltooid, is uitgezwermd en je hebt nieuwe vaste ankerpunten met je kinderen. De relaties met je kinderen spelen zich op een ander niveau af. Je volwassen kind is gevormd, het eindproduct van je inspanningen en sterven. Daarom is het anders dan het sterven van een jonger kind."
Geschreven door
Manu Keirse
