Pieter (76) hield van twee vrouwen - en verloor ze allebei

Het is een warme zomeravond. Pieter zit in zijn tuin van de woning waar hij jarenlang woonde met Paula. “Het gaat goed met mij”, zegt hij. “Maar ik mis Paula. En Isabella ook. Maar anders.”

Verdwijnen van intimiteit

Pieter was zestien toen hij Paula leerde kennen: de vrolijke, knappe meid van school die hij geregeld tegenkwam in de dancing en op wie hij al snel verliefd werd. Ze kregen verkering en trouwden in 1970. Ze hadden een huwelijk dat bijna alles had: geen ruzies, fijne vakanties, een vanzelfsprekende verstandhouding en het dagelijkse ritme dat ze deelden.

'Ik hield van Paula. Ze had me nodig. En ik bleef, omdat dat is wat je voor elkaar doet'

“We hadden het goed samen. Maar toch, na een jaar of zeven was de intimiteit weg”, vertelt Pieter. “Gewoon verdwenen. Ik heb er vaak naar gevraagd: ‘Wat is er nou? Waarom wil je niet?’, maar ik kreeg nooit een antwoord. Ze keek weg of zei: ‘Ik weet het niet’. Soms wachtte ze net zo lang tot ik sliep voordat ze naar bed kwam.” Het huwelijk bleef kinderloos. En het ontbreken van intimiteit werd een muur die een vaste plek had in hun relatie. “Op een gegeven moment leg je je erbij neer”, zegt Pieter. 

Zorgen voor elkaar

Voor Pieter was er echter geen twijfel of hij bij Paula zou blijven. Toen Paula MS kreeg en later een TIA, nam Pieter zonder aarzelen de rol van mantelzorger op zich. Hij deed het huishouden, regelde alles. “Ik hield van haar. Ze had me nodig. En ik bleef, omdat dat is wat je voor elkaar doet.”

Gewenst zijn

In 2016 kwam Isabella, een oude bekende, onverwacht weer in het leven van Pieter, op een moment dat hij zelf door een kwetsbare periode ging. Hij was onder behandeling voor kanker en liep die dag het ziekenhuis uit toen hij haar bij de ingang zag staan. “Ze was altijd al een mooie meid”, vertelt Pieter met een glimlach. Die dag, kwetsbaar en met het besef dat zijn tijd niet oneindig was, voelde hij weer heel sterk wat hij miste. Hij had nog steeds zijn loyaliteit richting Paula, maar hij voelde ook een verplichting aan zichzelf: om te léven, te voelen, te verlangen.

'Toen Isabella ook ziek werd, kon ik mijn verdriet met niemand delen'

Er ontstond een innig contact. Bij Isabella vond hij warmte, aanraking, intimiteit. “Het ging niet alleen om intimiteit”, zegt hij, “maar ook om gezien te worden en gewenst te zijn. Bij haar voelde ik me weer leven.” Hun relatie bleef geheim, terwijl hij voor Paula bleef zorgen.

Een laatste gesprek

Toen Isabella zelf onverwacht ziek werd, veranderde alles. Ze konden elkaar minder vaak zien. Hun laatste telefoontje was kort, niet wetende dat dit het allerlaatste gesprek zou zijn. Ze zei: “Ik ben zo moe…helemaal uitgeput.” Daarna werd het stil. Er kwam geen reactie meer op zijn berichtjes. Hij wist niet wat er aan de hand was. Totdat hij uiteindelijk naar haar huis reed en de voordeur door iemand anders open werd gedaan. “Isabella is gisteren overleden.”

Eenzame rouw

Het deed veel met hem. Hij kon zijn verdriet met niemand delen. Maar het was ook moeilijk te verbergen. Thuis vertelde hij daarom dat ‘een goede kennis’ was overleden. Een paar dagen later, onderweg in de auto met Paula, brak hij. En hij vertelde de waarheid: dat hij jaren bij Isabella was geweest. Paula werd niet boos. Hoewel Pieter had begrepen als Paula hem had verlaten, zei ze: “Ik blijf bij je.”

Als enige witte man zat hij in een kerk vol onbekenden uit de Antilliaanse gemeenschap

Inmiddels had Pieter contact met de kinderen van Isabella. Hij werd uitgenodigd voor het afscheid. Het was een verdrietige en vreemde dag. Als enige witte man zat hij in een kerk vol onbekenden uit de Antilliaanse gemeenschap. Dat viel op. Maar hij voelde zich welkom. Hij ging mee naar haar graf, at mee in het buurthuis, maar wist dat niemand begreep wie hij werkelijk voor haar was geweest.

Pas later ontdekte de familie van Isabella wat zij hadden gedeeld, waarna er een warm en waardevol contact ontstond.

Verdriet delen

Drie jaar later stierf Paula, na een kort ziekbed. Anders dan bij Isabella kon hij Paula vasthouden en nog met haar praten. “Ze gaf me een zoen, met tranen. Dat was haar laatste moment.” Pieter slikt even en kijkt weg. Het afscheid van Paula voelde wezenlijk anders dan dat van Isabella. Isabella was uit zijn leven verdwenen zonder dat hij erbij kon zijn. Het was een stil en verborgen rouwproces geweest. Het verlies van Paula kon hij delen, werd erkend. Hij kreeg kaarten, bezoek, kon herinneringen ophalen. “Om Isabella heb ik alleen gerouwd. Om Paula kon ik samen rouwen. En dat maakte het verdriet anders… minder eenzaam.”

Twee liefdes

Een halfjaar na Paula’s overlijden leeft Pieter verder, alleen. “De avonden en zondagen vind ik het moeilijkst.” Hij rouwt om twee liefdes: Isabella met haar warmte, levendigheid en speelsheid. Paula met haar jarenlange verbondenheid, vriendschap en vanzelfsprekendheid – ondanks de stilte die nooit werd doorbroken. “Die onbeantwoorde vraag blijft. En toch, ik ben rijk geweest om twee keer te hebben kunnen houden van iemand. Op heel verschillende manieren.”

Niet zwart-wit

Hij weet dat zijn verhaal opgetrokken wenkbrauwen kan oproepen. “Ik denk dat mensen vaak maar twee kanten zien”, zegt hij. “Of je bent trouw of je gaat vreemd. Maar het leven is niet zo zwart-wit. Paula was mijn thuis. Isabella was het vuur dat ik lang kwijt was. Ja, ik heb dit verborgen voor Paula. Tegelijkertijd heb ik ook met liefde voor haar gezorgd, altijd, tot het einde.”

'Ja, ik heb dit verborgen voor Paula. Tegelijkertijd heb ik ook met liefde voor haar gezorgd, altijd, tot het einde'

Pieter denkt lang na en het is even stil. “Misschien vinden mensen dat ik het fout heb gedaan. Maar als je nooit jarenlang naast iemand, je partner, hebt gelegen zonder intimiteit, dan weet je niet hoe dat voelt. Ik voelde ook een loyaliteit naar mezelf, naar mijn eigen gevoelens en verlangens.”

Terugkijkend

Terugkijkend heeft Pieter geen spijt over de liefde die hij bij Isabella vond, wel over de muur die tussen hem en Paula bleef staan. “Had ik meer moeten aandringen op een antwoord, vasthoudender moeten zijn? Misschien. Had zij meer moeten zeggen? Zeker. Maar we deden het allebei niet. En dus bleef het stil.”

Hij kijkt de tuin in naar de vijver waar het water zachtjes klettert. “Liefde is ingewikkeld. Soms draag je meer dan één liefde tegelijk in je hart. Dat kan verwarrend zijn, maar het maakt je ook menselijk. Ik heb twee keer intens van iemand gehouden. En ik ben dankbaar dat ik het heb meegemaakt.”

Tekst: Audrey Kusters

* om privacyredenen zijn de namen in dit verhaal aangepast