Myrthe verliest haar broer (26): ‘Waarom zag ik niet hoe slecht het werkelijk ging?’

"Op de basisschool speelde Teun met de kinderen die geen vriendjes hadden. En eenmaal in de brugklas bracht hij na een feest alle meisjes met de fiets naar huis. Zo’n jongen was het. Hij zou een onbekende op straat z’n jas nog geven,” vertelt Myrthe.

Altijd alles en iedereen helpen: Teun is een jongen die ‘ja’ zegt. “En hij was een beetje gek,” vertel zijn zus met een glimlach. “Hij ging met dreadlocks en op blote voeten op z’n longboard naar de middelbare school. Wat anderen daarvan vonden, boeide hem niet.”

Teun komt prima weg met zijn rare fratsen, zoals zijn zus dit noemt. “Hij had zo’n gunfactor, mensen pikten alles van die goedzak.”

Een knak

Teun woont twee weken op zichzelf als de eerste coronalockdown intreedt. Alle ellende in de wereld trekt hij zichzelf heel erg aan. En sociaal als hij is, valt het isolement hem zwaar. “Daarbovenop mocht hij naar de politieacademie, maar dit ging door bezuinigingen niet door. Dat heeft hem een knak gegeven,” zegt Myrthe. “Ik merkte dat hij stiller werd. We waren altijd heel close, maar hij was vrij gesloten als het om hemzelf ging.”

Waar broer en zus elkaar voorheen veel zagen, komt Teun steeds minder vaak langs. “Toen hij wel een keer kwam, wist ik niet wat ik zag. Hij zag helemaal wit, en was heel zwaar geworden. 'Je moet je ziek melden en naar de huisarts,' zei ik." Dat doet hij, na aandringen.

Mentaal en fysiek

Bij de huisarts komt een scala aan diagnoses naar boven: coeliakie, een slecht werkende schildklier, beginnende diabetes en hoge bloeddruk. “Mijn ouders en ik dachten dat het alleen mentaal was, maar fysiek was het dus ook mis. Zijn onregelmatige diensten als beveiliger hielpen hier ook niet aan mee.”

Het is voldoende voor Teun om een knop om te zetten en aan zichzelf te werken. “Maanden later zag hij er zo goed uit! De diabetes was weg en het ging goed, zei hij. Achteraf denk ik dat hij op dit punt al lang depressief was,” zegt Myrthe bedroefd, “maar hij liet het gewoon niet aan ons merken.”

Interventie

Enige tijd later krijgt Myrthe ineens een bericht van een collega van Teun: het gaat niet goed met je broer, je moet naar hem toe. Teun reageert niet op appjes en neemt niet op. Myrthe snelt met haar ouders naar Teuns huis, waar hij niet is. Dus wachten ze hem daar op.

“Toen hij eindelijk thuiskwam, schrok hij dat wij er waren. Hij wilde ons duidelijk niet binnenlaten. Achteraf snap ik dat.”

In het huis van hun ouders volgt een interventie. “Wat is er nou aan de hand Teun, riep ik, ben je ongelukkig? Ben je verslaafd? Voel je je niet goed? ‘Ik weet het niet,’ zei hij steeds. Ik ben nooit kwaad geweest op hem, maar nu was ik ontzettend kwaad. Ik sloeg met mijn hand op tafel en zei: en nú zeg je wat er is, we zien dat er iets speelt en wij trekken dit niet!”

“Teun knakte. Hij werd heel klein, terwijl hij zo’n grote gast was. Hij kromp ineen, en zei: ‘Ik hou niet van mezelf.’ Hoezo niet, zeiden we. We begrepen er niks van, hij was fantastisch.”

Warme kleren

Teun belooft beterschap, en hij zal reageren op berichten. Een week later is hij dan ook aanwezig op de gezinsbarbecue die Myrthe organiseert. “Het was een fijne avond, met zijn vijven, maar Teun was afwezig en zonderde zich steeds af. Hij had hele warme kleren aan, terwijl het dertig graden was, we begrepen daar niks van. Achteraf weet ik dat dit de enige kleren waren die hij nog paste,” zegt Myrthe verdrietig.

“De dagen na de barbecue hadden we appcontact, hij plande een datum om bij me langs te komen. Hij zei ook dat hij zijn telefoon even weglegde, want hij trok het negatieve nieuws in de wereld niet goed. Toen ik reageerde om de afspraak vast te leggen, bleef het stil.”

Sleutel

Die week staan Teuns ouders twee keer voor zijn deur, maar hij doet telkens niet open. Misschien heeft Teun nachtdienst, dat is wel vaker het geval. Uiteindelijk adviseert Myrthe haar ouders: “Gebruik dan maar jullie sleutel”. Huilend belt Myrthes moeder haar later op: de deur opent niet, de sleutel zit aan de binnenkant. “Bel nu de politie, zei ik.”

Myrthe staart voor zich uit, en vervolgt: “Mijn moeder belde mij, ik hoor het mijn moeder nog krijsend zeggen, aan de telefoon: ‘Hij is dood!’ Zo’n wanhoopskreet had ik nog nooit van haar gehoord. Ik weet nog dat ik zei, ‘Ik hou van je, ik kom er aan’. Pas toen ik ophing was ik zelf in alle staten; chaos, wanhoop, ongeloof, woede, verdriet, het raasde door me heen, allemaal tegelijk. Ik heb zoiets extreems nog nooit gevoeld, ik rende schreeuwend als een idioot door de tuin.”

Myrthes ouders en de politie hebben het lichaam van Teun gevonden op de grond in de badkamer, waar hij waarschijnlijk al een kleine week ligt. Myrthe huilt. “Dat vind ik zo’n afschuwelijke gedachte, dat ik die week gewoon heb doorgeleefd, terwijl hij daar lag. Ik voel me daar zo schuldig over.”

Puzzelstukjes

Die avond wordt duidelijk dat Teun onwel werd en waarschijnlijk overleed aan een hartstilstand. “Met alle klachten die hij had, zijn overgewicht, het slecht voor zichzelf zorgen: zijn lichaam kon het niet meer aan. Bizar, voor een jongen van 26 jaar.”

In de weken na Teuns overlijden vallen steeds meer puzzelstukjes op hun plek. “Zijn huis was een bende, hij zag zijn vrienden niet meer en had zich vlak voor zijn overlijden ziekgemeld op zijn werk. Collega’s vertelde dat het ritje op de motor ernaartoe, vijftien minuten, al te vermoeiend voor hem was.”

Boos en schuldig

“Maar waarom zagen we niet hoe slecht het werkelijk ging? En waarom was hij niet eerlijk?” De tranen lopen over Myrthes wangen. “Ik neem het mezelf zo kwalijk, dat ik niet meer voor hem kon doen.”

“Maar Teun liet niemand meer toe,” gaat ze zachtjes verder. “We waren er altijd voor elkaar, konden over alles praten. Teun hielp me een paar jaar geleden door mijn dieptepunt heen, waarom uitte hij zich niet naar mij? We komen uit zo’n open gezin. Maar hij kon het niet. En als iemand blijft antwoorden: ‘het gaat goed’, dan denk je op een gegeven moment ook: dan zal het wel zo zijn. Het maakte me boos.”

Daar voelt Myrthe zich nog steeds schuldig over. “Ik had zo graag meer voor hem willen doen,” blijft ze herhalen. De gedachte achtervolgt haar. “Die kans is me ontnomen. Heel pijnlijk. Ik zie ook hoe mijn ouders lijden. En ik mis mijn maatje om hierover te praten.”

Verwaarlozing

Inmiddels is het een jaar geleden dat Teun overleed. Suïcide door verwaarlozing, noemde haar therapeut het. Ook al heeft Teun niet actief zijn leven beëindigd, zo voelt het voor Myrthe wel. “Het had voorkomen kunnen worden, als hij hulp had gevraagd.”

Even geleden voelde Myrthe zichzelf wegglijden in haar verdriet. “In dat opzicht heb ik dezelfde eigenschappen als Teun. Het is makkelijker om bezig te zijn met anderen, dan hoef je niet bezig te zijn met jezelf.” Maar Myrthe kreeg EMDR (traumatherapie, red.), en dat hielp haar enorm.

Zorg voor jezelf

“Ik zie nu dat mijn boosheid naar Teun uit liefde voortkwam: ik ben zijn zus en wilde hem beschermen, ik hoef me niet schuldig te voelen. Met de kennis van toen, deden we wat het beste leek.” De therapie en Teuns drang om te helpen, leren Myrthe een harde, maar waardevolle les: “Als je niet voor jezelf zorgt, kun je er ook niet voor een ander zijn.”

• Cornelie verliest haar man Herdi tijdens hun vakantie in Thailand

  Cornelie verliest haar man Herdi tijdens hun vakantie in Thailand

• Karin’s broer werd neergestoken: ‘Ik heb jarenlang verdrongen wat ik die avond zag’

  Karin’s broer werd neergestoken: ‘Ik heb jarenlang verdrongen wat ik die avond zag’