Mannencoach Wim van Lent: ‘Mannen praten niet zo makkelijk over verlies en pijn’
Een boek over verlies en tegenslag, speciaal voor en door mannen. Dat was er nog niet. Daarom schreven mannencoach Wim van Lent en schrijver en therapeutisch coach Tim Overdiek er zelf maar één.
Het is 2019. Waarom een boek speciaal over verdriet en verlies van mannen?
Wim van Lent: ‘Verlies en rouw is iets wat iedereen raakt, ongeacht of je man of vrouw bent. Er samen over praten is iets wat voornamelijk vrouwen doen. Mannen praten daar niet zo makkelijk over. Bij mannen zie je vaak schaamte als het gaat over verlies. Bovendien vragen mannen niet snel hulp, ze lossen het liever zelf op. In de mannenwereld ben je toch al snel een loser als je te veel stil staat bij wat jou pijn doet.’
Hulp vragen
Als dit voor iemand herkenbaar is, dan wel voor co-auteur Tim Overdiek. Tien jaar geleden overleed zijn vrouw. ‘Hulp vragen kwam aanvankelijk niet eens bij mij op. Sterker, ik wilde de buitenwereld laten zien dat ik de beste weduwnaar ooit was. Onmogelijk, ondoenlijk en onwenselijk. Pas toen ik me dat realiseerde, na veel vallen en opstaan, durfde ik hulp te vragen.’
‘Vaak ontdekken mannen dat er nog meer verlies is geweest waar ze zich niet bewust van waren’
Van Lent: ‘In mijn praktijk werk ik met mannen die te maken hebben met verlies, bijvoorbeeld door een kind dat overleden kind is, een scheiding, ziekte of burn-out. Vaak ontdekken mannen dat er nog meer verlies is geweest waar ze zich niet bewust van waren. Meestal gaat het dan over jong verlies. Deze rouw die niet doorleeft is, heeft invloed op de huidige manier van rouwen. Ons doel met dit boek is meer begrip te krijgen voor deze specifieke manier waarop mannen met tegenslag, verdriet, schaamte, angst en rouw omgaan.’
Is dit boek ook voor vrouwen?
‘Zeker’, zegt Van Lent. ‘Juist de informatie over de verschillen en de overeenkomsten in de wijze van omgaan met verlies is zeer verhelderend voor alle partijen.’
Wat is volgens jou het grootste verschil in hoe mannen en vrouwen hun verdriet ervaren?
‘Het gaat niet zozeer om het ervaren zelf maar meer hoe verschillend mannen en vrouwen met die ervaring omgaan. “Dé man” bestaat niet. Er zijn grotere verschillen tussen mannen onderling dan tussen mannen en vrouwen. En ieder rouwt op zijn eigen unieke wijze.’
Voorkeursgedrag
‘Maar’, stellen Van Lent en Overdiek, ‘mannen zijn meer geneigd hun pijn en ongemak te vermannen. Simpelweg omdat het uitten van ongenoegen, stress en pijn niet bij het heersende manbeeld past. Mannen hebben de neiging langer door te gaan en hun lijden te ontkennen. Je zou het mannelijk voorkeursgedrag kunnen noemen wat sterker wordt naarmate de situatie moeilijker wordt.’
Ter illustratie vertelt Overdiek het volgende: ‘Als een man belt voor een therapeutisch gesprek, maak ik diezelfde week nog een afspraak. Want ik weet hoeveel moeite het hem heeft gekost hulp te vragen en dit is het moment. Het is dan vaak nu of nooit.’
Hoe kan het dan mannen en vrouwen zo anders omgaan met verdriet?
Van Lent: ‘Mannen hebben net zo goed emoties, gekoppeld aan bijvoorbeeld gevoelens van angst en pijn. Het verschil zit hem in de manier waarop wij onze jongens (en meisjes) socialiseren. Wij leren als jongen al vroeg om ons niet te laten kennen als we pijn hebben.
We leren dit in de opvoeding van onze vaders, ooms, buurmannen, et cetera. Mannen hebben soms veel woorden, maar weinig als het gaat over hun innerlijke roerselen. Ook moeders en de sociale omgeving reageren vaak onbewust anders op jongens.
Op het schoolplein wordt al vroeg middels stoeien, vechten en sportprestaties de hiërarchie tussen jongens onderling vastgelegd. Als jongen huilen op het schoolplein is niet zo best voor je carrière aldaar.’
Rolbevestigend
Ook noemt Van Lent de sociale media die een rolbevestigend beeld neerzetten van hoe de man zich heeft te gedragen. Soms juist door het tegenovergestelde te propageren. Het gaat erom wie je bent als man en welk beeld daarbij hoort. Hoe heb je je leren gedragen of aangepast om bij die mannen(wereld) te horen?
‘Jongens leren al vroeg pijn en eenzaamheid te verbinden wat leidt tot isolement’
‘De kern is controle’, zegt Van Lent. ‘Controle over je emoties hoort bij het manbeeld. Controleren van de pijn die je ervaart kun je tot op zekere hoogte beïnvloeden. Jongens leren dit door pijnlijke spelletjes op het schoolplein te spelen. Bijvoorbeeld kontje schieten. Als jongen ga je krom staan en iemand anders schiet zo hard mogelijk met de bal tegen jouw billen. Een ‘speelse’ manier om pijn te leren bedwingen en in te slikken.
Jongens leren al vroeg pijn en eenzaamheid te verbinden wat leidt tot isolement. En juist dat maakt ons mannen zo kwetsbaar wanneer het leven ons met verlies confronteert.’
Iets doen
‘Op momenten dat er sprake is van verlies heb je als man dus minder instrumenten voorhanden om daar mee om te gaan. Daarom vinden mannen het bij verdriet en verlies zo fijn iets te doen, een daad te stellen. Het biedt afleiding en helpt hen de innerlijke onrust te beheersen.’
Drank en vrouwen
Terwijl je rouw en verdriet niet kunt oplossen door iets te doen. Overdiek: ‘Na het overlijden van mijn vrouw verloor ik mijzelf soms in compensatiegedrag om de pijn maar niet te hoeven voelen. Denk aan drank en vrouwen. Het is misschien wel het moeilijkste voor de man om te accepteren dat je het soms gewoon even niet weet. Dat je in zo’n ondraaglijke situatie alles uit de kast moet halen om..niks te doen.’
Van Lent vervolgt: ‘In het algemeen leren meisjes zich makkelijker te uiten door met elkaar en hun moeders woorden te geven aan een scala van emotionele onderwerpen. Het helpt hen in contact te blijven met hun emoties en daarover te communiceren. Dat zijn helpende eigenschappen in tijden van verlies.’
Zouden mannen, net als vrouwen, meer moeten praten over hun verdriet?
‘Het zou mannen zeker helpen’, zegt Van Lent. ‘Niet alleen vaders en andere belangrijke mannen in hun buurt kunnen voor jongens hierin een voorbeeld zijn. Ook sporthelden, die openlijk uit de kast komen of bijvoorbeeld zoals prins William doet. In een documentaire praat hij met de Engelse bondscoach en vier stervoetballers over emoties en problemen in hun leven. Dat helpt jongens en mannen, al is het maar omdat ze herkenning en erkenning ervaren.
Luisteren
Aan de andere kant is het belangrijk dat we jongens en mannen niet de ‘vrouwennorm’ opleggen. We zijn nu eenmaal anders. Beter naar elkaar leren luisteren, kijken, zodat er meer begrip komt voor elkaars manier van omgaan met verdriet. Dat is waar het om gaat.
Als de man verliest, omgaan met tegenslag, verdriet en rouw van Tim Overdiek en Wim van Lent verschijnt op 1 oktober 2019.
Beeld: Jelmer de Haas
[newsletter midrid=S7a1NAUAA39]