Lies Nijman | Ook zonder woorden vinden je emoties een weg naar buiten

‘Hoe leg ik uit dat mijn vertrouwen op God er gewoon nog is, maar dat ik me tegelijk verscheurd en uitgewrongen voel? Ik voel me als een boot die ronddobbert op de oceaan. Mijn mast is niet gebroken, maar reikt nog altijd naar de hemel. Mijn horizon heb ik in het zicht. Mijn eindbestemming is bekend. Mijn bodem is niet lek, maar toch kan ik niet varen. Dat komt omdat mijn zeilen zijn gescheurd en onder het schuim in het water liggen. Ik ben mijn richting kwijt en kan ik niet op koers komen.’

Dromen en beelden

Als je verlies ervaart, zijn er soms geen woorden te vinden voor wat je voelt. Onze gewone taal is dan niet altijd voldoende. Soms kan er dan een beeld of een andere ingeving in onze gedachten ontstaan. Ik heb dat zelf als heel verrassend ervaren. De enige periode dat ik gedichten heb geschreven, was vlak na het overlijden van mijn man Jan, tot ongeveer twee jaar daarna. Ook kreeg ik voor het eerst dromen en beelden waardoor ik mezelf kon begrijpen en waarmee ik mijn emoties kon uitdrukken.

‘Gevoelens en gedachten zoeken toch hun weg naar buiten…’

Op een of andere manier zoeken onze gevoelens en gedachten toch hun weg naar buiten. Het is zo mooi dat er dan andere manieren opduiken om uitdrukking te geven aan onze gevoelens: muziek, gedichten, kunst, dans, of beelden.

De meest kostbare ontwerpen zijn ontstaan in tijden van diepe nood. Dat is kunst en taal die ons hart raakt. Dat is de taal die iedereen spreekt, die over grenzen gaat en waarmee we ons met elkaar verbinden.

Vrede en rouwpijn tegelijk

Het beeld van de boot en de zeilen hielp mij om te begrijpen dat ik de vrede van God kon ervaren en tegelijk rouwpijn kon hebben:

De mast staat voor mijn geloof.
De bodem van de boot is de veilige basis, het fundament van liefde, vertrouwen en veiligheid in mijn leven.
De horizon is de hoop.
De eindbestemming de hemel.
Het zeil staat voor mijn ziel.

Het kan dus tegelijk: een stevige bodem waarop je kunt vertrouwen en toch gehavende zeilen hebben. Verscheurd zijn en toch vertrouwen hebben. Er is niet vanzelfsprekend iets mis met mijn geloof als ik mij ontwricht voel. Het zijn gewoon twee gebieden van mens-zijn. Ik leunde op mijn stevige basis van vertrouwen op God, maar mijn zeilen moesten gerepareerd: mijn ziel had eerst troost en heling nodig.

Vertrouwen

Dit beeld hielp mij om te beseffen dat mijn levensreis verder zou gaan. Ik ging erover nadenken en schrijven. Het gaf mij vertrouwen dat ik, weliswaar zonder Jan, verder zou kunnen varen. Dat ik mijn leven weer zin kon geven. Het deed mij geloven dat mijn zeilen gerepareerd zouden worden. Dat de littekens wel voor altijd zichtbaar zouden zijn, maar dat dit ook nieuwe mogelijkheden en kansen zou bieden. Dat ik langszij zou komen bij anderen.

Precies op dat moment

Het beeld van de zeilboot kwam in mijn gedachten tijdens een dieptepunt. In diezelfde week vond ik in een oude schoenendoos een ansichtkaart die ik echt nog nooit eerder had gezien. De kaart was heel oud en vergeeld. Er stond een tekening van een zeilboot op, varend op woeste golven. Het gedicht was in Oudnederlands geschreven:

Ik voel de winden Gods vandaag,
vandaag hijsch ik het zeil.
Gehavend is ’t en zwaar van schuim,
maar ‘k hijsch ’t en hoop op heil!
Want Christus zelf, als stille gast
reist in mijn scheepje mee.
Op zijn bevel durf ‘k uit te gaan
op wilde, hooge zee!

Het was verrassend om die oude kaart precies op dat moment te vinden, net nadat ik dat beeld van de zeilboot in gedachten had gekregen. Het was voor mij een bijzonder teken, een belofte voor de toekomst. Dit moment was een wegwijzer voor mij. Het gaf mij vertrouwen dat ik op de goede weg was.

‘Geloof, hoop en liefde zoeken hun weg dwars door alle weerstand en obstakels heen. Net zolang tot zelfs het meest kwetsbare takje weer tot leven komt.’

Tot mijn verbazing bleek ik mij – beetje bij beetje – aan te kunnen passen aan een leven zonder Jan. Dit aanpassen duurde alleen veel langer dan ik van tevoren had kunnen bedenken.

Teken van hoop

Voor mij is het ontvangen van beelden, dromen en nieuwe creativiteit, een bewijs voor de enorme veerkracht die mensen hebben. Geloof, hoop en liefde zijn niet te bedwingen. Die zoeken hun weg dwars door alle weerstand en droge obstakels heen. Net zolang tot zelfs het meest kwetsbare takje weer tot leven komt. Dat takje kan uitgroeien tot een boom waaronder anderen weer kunnen schuilen.

Het was heel verrassend om onverwacht tekenen van hoop en nieuw leven te mogen zien, terwijl ik al tastend mijn weg zocht in het onbekende rouwlandschap.