Job Cohen verliest zijn vrouw Lidie: ‘Er was ook rouw toen ze er nog was’

“Ik zag Lidie voor het eerst tijdens een studentenfeestje in Groningen, waar we allebei studeerden – en ik vond haar meteen hartstikke leuk. Toen het feestje bijna afgelopen was, moest ik het met iemand anders uitvechten wie Lidie naar huis mocht brengen. Uiteindelijk is het mij gelukt haar naar huis te brengen.”

'Als ik een kind wilde, moest ik ook minder werken'

Job Cohen glimlacht bij de herinnering. “Lidie was intelligent, gedreven, maatschappelijk betrokken en zelfstandig. We zijn een stel geworden en zijn in 1971 getrouwd. Als feministe was ze er heel duidelijk over dat als ik een kind wilde, ik ook bereid moest zijn een dag minder te gaan werken. Dus dat gebeurde. Ik werd de eerste hoogleraar die niet fulltime werkte.”

'We wisten niet wat MS betekende'

Als Lidie 32 jaar is en hun eerste kind net geboren is, blijkt dat ze de ziekte MS heeft. “Ik zie Lidie nog zo zitten aan haar typemachine. Het lukte haar niet de toetsen goed aan te slaan. Toen ze de diagnose MS had gekregen, wisten we niet wat MS betekende – en al helemaal niet wat de impact van de ziekte op iemands leven was, omdat het voor iedereen verschillend is.”

“We bleven er koeltjes onder, en dachten allebei: we zien het wel. Laten we proberen ons leven er niet door te laten verpesten.” Geleidelijk aan verslechtert de gezondheid van Lidie. “We tennisten samen, en daarin merkten we duidelijk dat ze steeds minder kon. En toen we twee jaar achter elkaar naar dezelfde plek op vakantie gingen, was de achteruitgang in haar gezondheid het tweede jaar ook duidelijk te zien.”

'Ik nam Lidie mee naar de voorleesstudio'

Maar ook als het minder gaat met Lidie, maken Job en zij mooie herinneringen samen. “Voor Uitgeverij Rubinstein mocht ik boeken voorlezen om er luisterboeken van te maken. Omdat ik mijn vrouw – en vroeger mijn kinderen – wel vaker boeken voorlas, nam ik haar nu ook mee naar de studio, en zat zij tegenover mij in haar rolstoel terwijl ik de boeken insprak. Dat waren mooie momenten samen.”

'Rouw tijdens het leven was een nieuw inzicht'

Uitgebreid stilstaan bij de ziekte van zijn vrouw en een naderend einde, doet Job niet. “Een verpleegkundige vroeg mij een keer hoe de rouw voor mij was. Verbaasd reageerde ik: ‘Hoezo rouw? Dat speelt toch pas als iemand er niet meer is?’ Maar rouw betekent ook omgaan met wat er al niet meer is of wat je niet meer samen kunt doen. Dat was een nieuw inzicht voor me.”

Een verslikking wordt Lidie uiteindelijk fataal. “Ik was er niet bij, maar ben direct naar het ziekenhuis gekomen waar ze met spoed naartoe was gebracht. Daar lag ze aan de beademing, totdat die werd afgekoppeld. Met mijn kinderen zat ik aan haar bed toen ze overleed. Ze was toen 67 jaar. Samen huilden we, al voelde ik later ook: het is goed zo.”

'Haar ziekte is het grootste ongeluk in mijn leven'

“De ziekte van mijn vrouw is het grootste ongeluk in mijn leven geweest. Ze had zonder MS zoveel meer gekund – het had me niets verbaasd als ze ooit wethouder was geworden. Maar ik heb er bewondering voor hoe zij met de situatie omging. We hebben ook geluk gehad met een geweldige vriendenkring om ons heen, waardoor niet alle mantelzorg op mijn schouders terecht kwam en ik burgemeester van Amsterdam kon worden.”

In de laatste jaren van Lidies leven speelde zijn huidige echtgenote al een centrale rol in zijn leven. “Zij steunde mij bij alles wat ik deed - wat voor haar lang niet altijd eenvoudig was. Haar aanwezigheid heeft het omgaan met het verlies makkelijker gemaakt.”

'Op haar geboortedag bezoeken we haar graf'

Met zijn kinderen heeft Job die eerste periode na Lidies overlijden niet veel gesproken over het verlies van hun moeder. “Nu je dat zo vraagt, denk ik: ik weet niet hoe verstandig het was dat ik daar niet meer met mijn kinderen over heb gesproken. Wat we wel doen, is samenkomen op Lidies verjaardag. Dan komen er rond de vijftien dierbaren van Lidie en vieren we wie zij was, en bezoeken we met elkaar haar graf.”

Rouwen om zijn overleden vrouw? Dat doet Job voor zijn gevoel nu niet meer. “Wel denk ik met regelmaat aan haar terug: aan de lange wandelingen die we in Frankrijk maakten, aan de kaartspelletjes die we speelden in de tent op vakantie. Ook lees ik soms de toespraken terug die op haar uitvaart uitgesproken zijn.” Job pakt er een toespraak bij, en leest een gedicht voor van Vasalis. De tranen staan in zijn ogen.

Dierbare foto

Dat het Job lukt om na het verlies van zijn eerste echtgenote vooral vooruit te kijken en door te gaan, dankt hij ook aan de instelling die hij van zijn ouders meekreeg. “Mijn ouders hadden zo’n bewonderingswaardige positieve houding. Ze hebben allebei ondergedoken gezeten en ternauwernood de oorlog overleefd, en hebben veel familieleden in die oorlog verloren.”

“De eerste man van mijn moeder heeft zichzelf van het leven beroofd, en de ouders van mijn vader zijn allebei vermoord. Toch hadden mijn ouders een instelling van: het is verschrikkelijk wat er is gebeurd, maar we gaan er iets van maken. Dat zie je goed op deze foto uit 1948 of 1949, een foto die me erg dierbaar is. Vanuit zo’n zelfde positieve houding probeer ik te leven.”

Kijk donderdagavond 22 mei 'De Kist' met Job Cohen

Presentator Kefah Allush praat in programma 'De Kist' met bekende Nederlanders over de dood, de zin van het leven en de mogelijkheid van een leven na de dood.
Kijk donderdagavond om 20.25 uur op NPO 2.

• Sanne Koopman verliest haar broertje en haar zoon: ‘Ik ging ervan uit dat ze thuis zouden komen’

  Sanne Koopman verliest haar broertje en haar zoon: ‘Ik ging ervan uit dat ze thuis zouden komen’

• Hans rouwt om zijn vrouw: 'Ik heb de laatste slag van haar hart gehoord'

  Hans rouwt om zijn vrouw: 'Ik heb de laatste slag van haar hart gehoord'