Woorden geven aan rouw: ‘Praten over de dood is taboe’

Dood is een taboe

‘Het is in onze cultuur niet zo gebruikelijk over de dood te spreken’, vertelt radiomaker Frits Spits. ‘Het is een taboe. Je omarmt het leven, je wilt verjaardagen vieren. Je wilt er gewoon niet aan denken. Dat wilde ik ook nooit.’

Totdat zijn vrouw Greetje, met wie hij 46 jaar samen was, longkanker kreeg en overleed. Toen kreeg hij wel de behoefte om het over de dood te hebben. Hij schreef er zelfs een boek over: ‘Alles lijkt zoals het was‘. Waarin hij vertelt hoe het niet meevalt om zonder je geliefde verder te gaan. Dat het een donkere tunnel is. Dat het maar niet beter lijkt te worden.

Tranen van liefde

Niet dat schrijven over je verdriet het verdriet minder erg maakt. ‘Nee, dat helpt niks’, zo zegt Frits tegen presentator Coen Verbraak in het radioprogramma De Publieke Tribune. ‘Teruglezen helpt soms wel. En praten met andere mensen, bijvoorbeeld met Tim. Dat was geweldig, dat heb je nodig.’

Want ook schrijver en rouwcoach Tim Overdiek verloor zijn vrouw. Jennifer werd lopend op een zebrapad aangereden door een motoragent. Ook Tim gaf woorden aan zijn verdriet en het rouwproces, in de vorm van een dagboek: ‘Tranen van liefde’. En dit jaar verscheen het boek ‘Als de man verliest‘.

‘Het is een soort sluipmoordenaar die zit te wachten en in oktober weer toeslaat.’

Afgelopen oktober was het tien jaar geleden dat Jennifer om het leven kwam. En net als voorgaande jaren, voelt hij al de hele maand ‘dat het eraan zit te komen’, vertelt hij in de radio-uitzending. ‘De bladeren vallen, het wordt wat grijzer buiten. Het is een soort sluipmoordenaar die zit te wachten en in oktober weer toeslaat.’

Tranen verwelkomen

Zelfs nog na tien jaar. ‘In de ochtend gaf ik mijn jongste zoon een extra knuffel en bracht ik mijn oudste zoon een ontbijtje. De rest van de dag moest ik werken. Ik had twee clienten. Na dat eerste gesprek heb ik toch even gehuild. Ik heb de tranen verwelkomd. Maar ik was verrast dat het zo hard weer binnen kwam.’

Bij journalist Clairy Polak begon het rouwen over haar man al toen hij nog leefde. Hij kreeg alzheimer. ‘In het begin valt er best goed met zo’n ziekte te leven’, vertelt ze. ‘Het echte rouwen begint pas op het moment dat je beseft dat er iets onomkeerbaars is gebeurd. Namelijk dat hij mij niet meer herkent. Dat hij niet meer weet dat ik zijn vrouw ben.’

‘Je rouwt om iemand die er nog is’

Toen ze haar man Nico eenmaal had ondergebracht in een verzorgingstehuis, kreeg ze veel behoefte om te reflecteren op wat hen was overkomen de afgelopen acht jaar. Het schrijven hielp haar alles op een rijtje te zetten. Ze ontdekte dat die jaren achteraf gezien ‘een groot afscheid zijn geweest van de man die ik kende en liefhad. Je rouwt om iemand die er nog is.’

Dat de boeken van alle drie de schrijvers zo goed zijn ontvangen en veel reacties hebben losgemaakt, begrijpt Clairy wel. ‘Het komt niet doordat mensen medelijden en medeleven voelen. Maar omdat je ergens woorden aan geeft, waar eigenlijk heel moeilijk woorden voor te vinden zijn.’