Column Nico | ‘Van harte gefelici… eh, gecondoleerd!’

Vergissing

Ik heb het zeker drie keer in mijn leven gehoord. Ik sta in de rij om een rouwdragende familie te condoleren. En voor mij of achter mij spreekt iemand de verkeerde woorden uit: ‘Van harte gefeliciteerd met het overlijden van…’ Dat moest natuurlijk ‘van harte gecondoleerd’ zijn. Tja, een vergissing is menselijk. Op zo’n moment kan de spanning een rol spelen. Iemand wil wel, maar kan niet goed uit zijn woorden komen. Geen van de drie keren heeft iemand boos op deze vergissing gereageerd. Maar het klinkt toch raar, als iemand feliciteert in plaats van condoleert.

Voor de duidelijkheid geef ik hier de betekenis van de woorden weer. In ‘feliciteren’ zit het woord ‘felicitas’ en dat betekent ‘geluk’. Als je feliciteert zeg je: ‘Wat heerlijk voor je! Ik prijs je gelukkig dat je jarig bent of een succes behaald hebt.’ ‘Condoleren’ betekent letterlijk ‘mee lijden’. Je zegt, als je iemand condoleert: ‘Ik vind het ook verschrikkelijk dat je dit verdriet mee maakt. Ik leef en lijd met je mee!’ Deze woorden moet je dus niet verwisselen.

Omdenken

Weet je trouwens dat Jezus een keer expres felicitaties en condoleances heeft omgedraaid? Dat was in de Bergrede. Dit staat onder andere in Lukas 6:20-26. Allerlei mensen luisteren naar Hem met hoge verwachtingen. Wat gaat Hij zeggen? Op een gegeven moment begint hij felicitaties uit te delen – in het algemeen – en Hij noemt daarbij allerlei dingen die mensen verschrikkelijk vinden. ‘Gefeliciteerd als je arm bent!’ ‘Gefeliciteerd als je honger hebt!’ ‘Gefeliciteerd als je vervolgd wordt!’ En zelfs: ‘Gefeliciteerd als je verdriet hebt!’ Hij legt kort uit waarom Hij dat een felicitatie waard vindt, maar dit moet toch schokkend geweest zijn. De mensen willen al deze ellende juist achter zich laten.

Jezus maakt het nog bonter als Hij mensen gaat condoleren die menen dat hun leven juist op rolletjes loopt. Letterlijk roept Hij: ‘Wee u!’ Dat is zoiets als: ‘Het is verschrikkelijk voor u!’ ‘O, wat erg!’ Dat is dus condoleren. Gecondoleerd als je rijk bent, of genoeg te eten hebt, of door mensen geprezen wordt of lachend door het leven gaat. Zo spreekt Hij. En dat zijn nou net de dingen waar we allemaal naar verlangen. Ook al biedt Hij daarna nieuw perspectief, het is vreemd dat Hij feliciteren en condoleren verwisselt. Een doordenkertje. De wereld op z’n kop!

Ik kan er niks aan doen. Als ik mensen feliciteren en condoleren door elkaar hoor halen, moet ik aan Jezus denken. En ik weet zeker dat zij dat zelf op dat moment niet doen.