Aura’s vader overleed in de DSM-ramp van ’75: ‘Waar­schijn­lijk ligt er niks in zijn kist’

Aura herinnert zich een warme en liefdevolle jeugd in Roermond, dat in de jaren ‘70 veel kleiner was dan nu. "Iedereen kende elkaar," vertelt ze glimlachend. "Mijn vader was het cement van de familie, hij hield ons allemaal bij elkaar. Op zondagen maakte hij soep en op zaterdagochtenden haalde hij harde en zachte bolletjes. Mijn vader dekte de tafel, waar vijf stoelen omheen stonden, en een krukje voor de kat.”

De stilte voor de storm

Op vrijdag 7 oktober ging de jonge Aura zoals gewoonlijk naar school. "Mijn moeder had migraine en lag op bed, terwijl mijn broer en zus nog sliepen, zij hadden een vrije dag. Mijn vader was al vroeg naar zijn werk vertrokken," zegt ze. Aura’s vader Harrie werkte bij het chemiebedrijf DSM (Dutch States Mines), waar hij betrokken was bij het opstarten van de naftakraker. Deze machine breekt moleculen op in kleinere delen voor de productie van plastic en chemische producten.

“Ik fietste naar school en volgde mijn eerste lesuur, maar toen vielen er twee lessen uit. Ik reed naar huis, liep achterom en ging via de tuin de keuken binnen. Daar was mijn zus de schone was aan het opvouwen en ik hoorde dat mijn broer in de woonkamer aan het stofzuigen was.

Ik zette mijn schooltas op de tafel en wilde wat drinken pakken, toen mijn broer opeens de stofzuiger uitzette en de keuken in kwam lopen. Een noodomroep had de muziek onderbroken, die hij op de achtergrond aan had staan: er was een ongeluk gebeurd bij DSM. Ik had nauwelijks de tijd om dit tot me door te laten dringen toen de telefoon ging. Eerst belde een tante uit Maastricht, toen een kennis uit Geleen: ‘Hebben jullie het gehoord, weten jullie iets van je vader?’ Mijn zus riep intussen mijn moeder om naar beneden te komen. Samen luisterden we gespannen naar de radioberichten.”

Het radiobericht

Ze stonden met z'n allen om de radio heen, terwijl het nieuws langzaam binnenkwam. Er was een grote explosie geweest bij de NAK 2, de naftakraker waar hun vader die dag aan werkte. “We waren meteen bang dat hij erbij betrokken zou zijn. Mijn moeder besloot DSM te bellen via de telefooncentrale, maar ze kreeg niemand te pakken. Toen dat eindelijk wel lukte, werden we streng toegesproken door een gestreste medewerker: ‘U moet nu niet meer bellen, want u houdt de lijn bezet voor hulpploegen.’”

Hoop en onzekerheid

“Mijn zus besloot om samen met een oom en tante naar DSM toe te rijden, om te zoeken naar onze vader. Mijn moeder belde intussen alle lokale ziekenhuizen, in de hoop dat zij meer informatie hadden over mijn vaders lot.

“Toen kwam er een nieuw radiobericht, waarin werd verteld dat de families van overleden of vermiste slachtoffers in kennis waren gesteld. Aangezien er nog niemand van DSM contact met ons had opgenomen, dachten we dat papa nog leefde. We voelden ons euforisch en vierden het goede nieuws. Papa zou wel op werk zijn gebleven na de explosie om te helpen, maar hij zou zo thuiskomen.”

Maar toen Aura's zus terugkwam, was het met slecht nieuws. Vader Harrie zat midden in de explosie en werd vermist. Het nieuwsbericht gaf hen valse hoop. “Het was alsof ik geen adem meer kon halen. We vierden juist dat hij het overleefd had.”

Aura rende huilend naar haar slaapkamer. Nog niets was zeker, maar ze was ervan overtuigd dat haar vader was overleden tijdens de explosie.

Op zoek naar Harrie

In de dagen die volgden kwamen er berichten over identificaties, maar Aura’s vader zat er niet bij. “Er werd ons verteld dat er mogelijk een anoniem graf voor hem zou komen.” Collega’s die de explosie overleefden vertelden Aura’s familie over hun laatste contact met hem: “Vlak voor de explosie stuurde hij collega’s op koffiepauze en liep zelf terug de fabriek in, want er klopte iets niet… Hij zat er dus middenin. Toen we dit hoorden, was onze hoop vervlogen.”

Rechercheurs van DSM kwamen dagelijks langs om vingerafdrukken en gebitafdrukken af te nemen. Die gegevens hadden ze nodig om het lichaam van Harrie te identificeren. Op een gegeven moment lieten de rechercheurs per ongeluk een map op tafel liggen. Aura en haar broer zagen daarin foto’s van verbrande lichamen, onherkenbaar na de explosie.

'Ik heb zo vaak gedacht dat ik hem zag autorijden of zag lopen op straat'

Bijna een week later kwam dan eindelijk de verlossing: er werd bepaald dat de overgebleven stoffelijke resten van niemand anders dan van de 47-jarige Harrie konden zijn. Hij werd als laatste geïdentificeerd. “Het voelde alsof we hem toch een beetje terug hadden.” 

Een leeg graf

De identificatie via uitsluiting liet Aura sceptisch achter. "Ik denk niet dat de rechercheurs zijn lichaam echt hebben gevonden. Waarschijnlijk ligt er niks in de kist.

De twijfels aan zijn identificatie hebben mijn hele leven voor ontzettend veel onzekerheid gezorgd. Ik zag mijn vader overal. Ik heb zo vaak gedacht dat ik hem zag autorijden of zag lopen op straat. Ik kan rationeel bedenken dat hij er niet meer zo uit zou zien, dat hij ouder zou zijn, maar toch bleef ik hem zien.”

Trauma

Het trauma vormt Aura’s leven. “Ik heb geen afscheid kunnen nemen van mijn vader en ik heb zijn lichaam nooit gezien. Dat blijft me achtervolgen. Ik ben altijd bezorgd dat er iets gebeurt met mijn gezin. Op zulke momenten vertel ik mezelf: we hebben al een groot ongeluk meegemaakt, dat overkomt ons niet nog een keer. Dat slaat natuurlijk nergens op, maar dat zeg je dan ter geruststelling.”

Documentaire

Door de jaren heen werd Aura meerdere keren gevraagd om te vertellen over haar verhaal. Onlangs werd Aura geattendeerd op een nieuwe oproep voor nabestaanden van de DSM-ramp: de EO wilde 50 jaar na de ramp een nieuwe documentaire maken. Aura besloot om voor een laatste keer publiekelijk haar verhaal te doen. Via de documentaire wil Aura aandacht vragen voor nabestaandenhulp. Terugkijkend op haar eigen gebrek aan hulp, ziet ze van welke onschatbare waarde dit is.

Bekijk op 6 november om 22.15 uur, bij de EO op NPO 2 naar de documentaire De Ochtend van ’75, waarin Aura vertelt over haar trauma en hoe zij daar mee heeft leren leven.