‘Niemand vertelde me dat ze dood zou gaan’: Annemieke (25) verliest haar beide ouders

24 april 2023 · Leestijd 8 min

· ·

De achtjarige Annemieke hangt als een koalabeertje aan haar moeder. Als zij kanker krijgt en overlijdt, ziet Annemieke niet hoe ze het met haar vader moet rooien. Maar het lukt, en hun band versterkt enorm. Maar dan krijgt ook haar vader kanker.

“Een kneuterige, Nederlandse familie. Heel doorsnee, eigenlijk.” Zo omschrijft Annemieke haar gezin van vroeger. Als nakomertje – haar zussen schelen zes en tien jaar met haar – trekt Annemieke vooral naar haar moeder toe. “Een twee-eenheid, waren we. Altijd samen. Niet dat ze me voortrok, hoor, zo was ze niet. Maar ik was als een soort koalabeertje bij haar. Echt een moederskindje. Tot mijn achtste dan.”

Mama Annemieke — Kleine Annemieke met haar moeder.

Griep

Annemieke ziet zichzelf nog staan in de keuken van haar ouderlijk huis. “‘Mama is heel erg ziek,’ zei mijn moeder.” ‘Oh, dan word je toch weer beter,’ reageert de achtjarige Annemieke nuchter. “Vast wel,” antwoordt haar moeder. “Dat gaan we proberen.”

“Ik dacht aan griep, of zo” herinnert Annemieke zich. “Dus ik begreep niet waarom iedereen zo van slag was.” Dat besef komt pas als Annemieke van het ziekenhuis een boekje krijgt. “Met een soort Nijntje-tekeningen werd daarin uitgelegd wat kanker was. Ik heb het boekje weggesmeten en gewoon gevraagd wat er was. In jip-en-janneketaal werd het uitgelegd: mama had borstkanker, uitgezaaid. Maar dat ze dood zou gaan, heeft niemand me verteld.”

P1010028 (2) — Annemieke met haar ouders.

Een spook

Dat is ook een beetje de tendens thuis: liever niet te veel praten over de ziekte. “Dat vonden we allemaal een beetje eng.” Daarnaast wil haar moeder genieten, focussen op de leuke dingen. En zo gaat het bijna zes jaar door. Chemo, pillen, bestralingen, af en toe een heftige uitslag die iedereen verdrietig maakt, en weer door. “Ik voelde me een spook, alsof ik in een nachtmerrie zat.”

'Ik ontkende dat mijn moeder ziek was'

Annemieke doet ondertussen alles om haar moeders ziekzijn te ontwijken. In de laatste periode van haar moeders leven, Annemieke is dan dertien, woont ze bij een vriendin en ziet ze haar moeder niet vaak. “Ik ontkende het gewoon. Maar toen ik hoorde dat ze niet meer beter zou worden, kwam ineens de blinde paniek. Ik heb geschreeuwd en gehuild. Maar daarna kwam toch weer die ontkenning: Het komt vast goed, vertelde ik mezelf.”

Afgestompt

“Mijn moeder was enorm sterk. Ik denk dat ze het daardoor zo lang heeft volgehouden.” Maar dan zaait de kanker uit naar haar hoofd. “En toen was het einde verhaal.” Drie dagen voor Annemiekes veertiende verjaardag, sterft haar moeder. “Tot het laatste moment dacht ik dat ze toch beter zou worden.”

“Ik was er eigenlijk heel rustig onder,” gaat Annemieke verder. “Ik hoefde niet te huilen. Drie dagen later ging ik weer naar school.” Dat verdriet, dat zat er echt wel, licht Annemieke toe. “Maar het was zo erg dat ik het niet kon voelen. Zo groot dat ik het geen ruimte kon geven. Ik was mat. Afgestompt.”

Kopje thee

Kan mijn vader wel wat mijn moeder kon? Deze en andere vragen houden Annemieke bezig als ze haar leven probeert op te pakken. “Mijn vader werkte altijd veel, hij was dirigent van een koor en pianist. Hij hield echt van ons, maar hij was gewoon altijd een stuk praktischer dan mijn moeder, en uitte zijn liefde ook zo.”

Image[99] — Annemiekes ouders toen ze jonger waren.

Maar door het verlies van haar moeder, wordt de band met haar vader juist hechter. “We gingen samen winkelen, hij zat klaar met een kopje thee als ik uit school kwam en zorgde dat ik op tijd naar bed ging – dingen die mijn moeder normaal deed.”

Binnenvetters

Annemiekes zussen zijn inmiddels het huis uit, dus vader en dochter moeten het samen rooien. “Hij deed enorm zijn best, ik voelde me verbonden met hem. Iets heel belangrijks was weg en we hadden alleen elkaar nog.”

Praten over het gemis doen ze nauwelijks. Annemieke weet hoe verdrietig haar vader is, “maar dat uitte hij nooit naar me. In dat opzicht leken we op elkaar: allebei binnenvetters. Maar mijn moeder werd zeker niet verzwegen.”

Len

Wat Annemieke dan nog niet weet, is dat haar vader heel fijn kan praten over zijn verlies met iemand van het koor dat hij dirigeert. Een vrouw, Len, die een jaar eerder haar man verloor. Ze vinden elkaar in hun gedeelde verlies. “En dat werd al snel meer.”

'Mijn moeder is net dood, kun je niet even wachten?'

Vreselijk, vindt Annemieke het. “Mijn moeder was net dood, zei ik, kun je niet even wachten? Hun relatie ging te snel voor me. Ik was zo boos. Toen hebben ze hun relatie stap voor stap voortgezet, en uiteindelijk kwam Len bij ons in huis.”

Drie-eenheid

En dat gaat verrassend goed. Naast de foto van haar moeder – met kaarsje – staat nu ook de foto van Lens overleden man. Len trouwt met Annemiekes vader en wordt onderdeel van het gezin. “Ze deed echt haar best om het te laten werken. Wij allemaal eigenlijk. En uiteindelijk waren we een soort rare drie-eenheid. Dat vind ik heel bijzonder.”

Niet goed

Zes relatief rustige jaren gaan voorbij voor het nieuwe gezin. Tot Annemiekes vader ineens wat pijn op de borst krijgt. Hij laat een foto maken. “Toen ze terugkwamen van die afspraak, stapte mijn vader huilende de auto uit. Hij kon het bijna niet zeggen, zo emotioneel was hij. Het enige wat eruit kwam was: ‘Niet goed.’”

Hij heeft longkanker. Maar er valt nog iets aan te doen. “Dus hij moest er wel voor gaan.” Aan de buitenkant zie je niet dat Annemiekes vader ziek is. “Maar vanbinnen ging hij steeds meer in een spiraal zitten. Soms bleef hij een paar dagen boven, hij kon er niet mee dealen.”

Annemieke (rood haar) met haar zussen en vader.

Omgekeerde wereld

Haar vader worstelt met sombere gedachten. “Dus ik probeerde hem te helpen, zorgde voor hem. Ik heb boven bij hem gezeten, en troostte hem. Als een ouder voor een kind. Hij moest vechten van mij, maar eigenlijk wilde hij het opgeven. Het was zo verdrietig om hem zo te zien, hij was heel bang. Wanhopig, naar mij, zijn kind. Een omgekeerde wereld.”

Bij Annemieke komt weer het overlevingsmechanisme omhoog dat ze kent van vroeger: ze moet er voor haar vader zijn. En voor haar stiefmoeder en zussen. “Niet dat ik het hele gezin heb opgevangen, maar het voelde wel zo. Ik vond het ook fijn om dit te doen, dan kon ik me daarop focussen en hoefde ik niet bij mezelf stil te staan.”

Zou het?

Het ziekteproces ziet er hoopvol uit. De behandelingen slaan aan en haar vader lijkt op te knappen. “Maar van de een op de andere dag was de kanker uitgezaaid. In zijn rug en veel andere plekken. Niemand zag het aankomen.”

Het kan nog weken duren, of maanden, maar het is overduidelijk dat ook Annemiekes vader zal overlijden. “Ik kreeg vrij van mijn studie en zat veel aan zijn bed. Hij zag er nog zo helder en gezond uit. Ook nu dacht ik weer: zou hij toch beter worden? Ik kon het gewoon niet geloven.”

Aard van het beestje

Een paar weken later, neemt Annemieke afscheid van haar vader. “Uiteindelijk kwam er niet meer uit me dan: ‘Ik hou van je’ en ‘ik weet niet wat ik moet zeggen.’ Waarop mijn vader zei: ‘Aard van het beestje.’” Diezelfde nacht overlijdt hij.

Hard

“En toen was ik wees. Ook al woonde ik nog bij mijn stiefmoeder, ik voelde me super alleen.” Annemieke wordt er hard van, vertelt ze: “Ik dacht: dit is dus de wereld, het leven. Mensen gaan dood en uiteindelijk doe je alles alleen. En die houding werkte perfect voor me. Daardoor kon ik door.”

Dat doet ze dan ook. Na een paar dagen thuisblijven, pakt ze haar studie op. “Ik wilde niet stoppen met alles, mijn leven mocht niet uit elkaar vallen. School was mijn redding. Anders was ik overspoeld door verdriet en daarin blijven hangen.”

Gestoord

“Maar,” vult Annemieke aan, “je wordt wel een beetje emotioneel gestoord van geen ouders hebben. Ik houd er zeker van alles aan over. Relaties zijn moeilijk voor me. Ik heb er nu een en ga goed op mijn bek. Of een baan waar ik mee begon, en oververmoeid raakte. Het zijn telkens van dat soort dingen.”

Slecht slapen, nare dromen en moeite met het vertrouwen van mensen. Het is een kleine greep uit de gevolgen van wat Annemieke is overkomen. Gelukkig helpt therapie. “En kickboksen. Ik denk veel te veel na en hierdoor kom ik meer in mijn lijf en raak ik mijn frustratie kwijt.”

Best goed gedaan

“Het heeft me allemaal gemaakt tot wie ik nu ben. Ik voel me anders, en ik ben ook anders dan de meeste mensen.” Ondanks dat het leven niet makkelijk voor haar is, is Annemieke wel gelukkig nu. “Ik ben enorm close met mijn zussen en stiefmoeder. De foto van mijn vader staat nu ook bij het kaarsje. We zijn nog steeds een gezin. En ik denk zeker dat mijn ouders me kunnen zien en soms bij me zijn. Wat ze zouden zeggen? ‘Dat heb je best goed gedaan.’”