Als Susanne uit haar coma bijkomt, hoort ze dat haar man is overleden: 'Het heeft zeker een week geduurd voordat het tot me doordrong'

Het is november 2019. Susanne, haar man Kees en hun drie kinderen van 3, 5 en 8 jaar zijn met vrienden op vakantie in Limburg. Ze besluiten gezellig te gaan wandelen in een bos in de buurt en rijden met drie auto’s achter elkaar aan: 'Voordat we vertrokken, snoerde ik de riemen van onze kinderen nog even extra goed vast. Daarna gingen we rijden. Vanaf toen weet ik niets meer. Echt he-le-maal niets.'

Op een gevaarlijke kruising wordt de auto van Kees en Susanne geschept door een bus. Allebei zijn ze zwaargewond en buiten bewustzijn. Susanne: ‘Gelukkig hadden de kinderen niets. De vrienden die achter ons reden, hebben direct ingegrepen. Ze waren snel bij de kinderen en hebben die gelijk uit de auto gehaald. Daardoor hebben de kinderen niet gezien hoe wij eraan toe waren.’  

Coma 

Kees is er nog ernstiger aan toe dan Susanne. De dokters vrezen voor zijn leven. Drie dagen later overlijdt hij in het ziekenhuis van Maastricht. Susanne ligt daar dan nog steeds in coma. Haar schedel is op een aantal plaatsen gebroken. Niemand weet óf en hoe zij uit haar coma zal ontwaken. Zal ze ooit weer zelf voor haar kinderen kunnen zorgen?  

Ik ben blij dat ik hem gezien heb en dat ik hem heb aangeraakt

Een paar uur nadat Kees is overleden, komt Susanne bij. Tot verrassing van de verpleging gaat ze praten. Ze spreekt nog langzaam en verward, maar haar vragen zijn wel heel direct: ‘Waar ben ik? Wat is er gebeurd?’ En: ‘Waar is Kees?’ Voorzichtig vertellen ze haar wat er is gebeurd. Kees ligt beneden in het ziekenhuis opgebaard en ze brengen haar gelijk naar hem toe. ‘Ik zat onder de morfine en kon het niet bevatten. Maar ik ben blij dat ik hem gezien heb. Dat ik hem heb aangeraakt. Zij waren al drie dagen met hem bezig geweest, maar ik was op weg naar het bos en toen ineens dit. In één klap verloor ik mijn man, de vader van mijn kinderen, mijn beste vriend en degene met wie ik zoveel heb gedeeld. Die schok was te heftig. Het heeft zeker een week geduurd voordat het echt tot me doordrong dat ik geen man meer had. Ik kon het blijkbaar niet allemaal tegelijk verwerken.’ 

Vertrouwd 

Susanne leert Kees kennen op Larenstein, een landschapsschool in Deventer. ‘Kees zag er altijd blij uit. Hij was lief en vriendelijk. Ikzelf vond het studentenleven spannend. Maar hij voelde voor mij gelijk vertrouwd. Hij kon heel goed tekenen en daar viel ik voor. Rond mijn 18e kregen we verkering. Tijdens onze studie bleek dat we ook nog heel goed konden samenwerken. Daarna zijn we een bedrijf in tuinontwerpen gestart. Kees ontwierp de beplanting van de tuinen en ik de sfeer.’  

Ze verhuizen naar Deventer, trouwen en krijgen twee zoons en een dochter. Susanne vervolgt met een zucht: ‘Ons nieuwste plan was om met twee andere gezinnen in een gemeenschappelijk huis te gaan wonen. Een maand voor het ongeluk bekeken we met elkaar een groot huis. We waren er helemaal klaar voor…’ 

Toen ik voor het eerst zelf kon douchen, was ik heel trots

In de eerste maanden na het ongeluk kan Susanne bijna niets. Niet lopen, niet douchen, niet zelf naar de wc. Ze ziet dubbel, waardoor lezen of tv kijken niet lukt. De enige afleiding die ze heeft, is naar buiten kijken en naar muziek luisteren. Omdat haar schedel op een aantal plaatsen gebroken is, gaan de dokters ervan uit dat ze hersenletsel heeft. ‘In het begin was het heel moeilijk voor me om verschillende dingen achter elkaar te doen. Toen ik voor het eerst weer zelf kon douchen, was ik heel trots.’  

Rouw 

In het revalidatiecentrum krijgt ze minstens drie keer per dag therapie. Met een team van deskundigen om zich heen kan ze niet anders dan door de rouw heengaan. Door bijvoorbeeld stil te staan bij het verdriet als dat zich aandient. Daar heeft ze nu nog steeds profijt van.  

‘Deskundigen zeiden dat ik moest accepteren dat ik heel veel niet meer kon,’ zegt Susanne nuchter. ‘Zoals plannen, bidden, fietsen en autorijden. Daar was ik oké mee. Anderen konden dat voor mij doen en ik liet me helpen. Wat dat betreft besef ik hoeveel geluk ik heb met al die mensen om ons heen.’ 

Een tijd lang was het nog spannend of Susanne nog voor haar drie kinderen zou kunnen zorgen. ‘Maar gelukkig kan ik dat weer.’ Net zoals Susanne steeds meer zelf kan. Zo is ze onlangs verhuisd. Ze mistte Kees op dat moment wel heel erg. ‘Als ik vroeger iets spannend vond, ebde dat gevoel weer weg, omdat Kees erbij was. Hij was mijn stabiliserende, veilige haven. Nu hij er niet meer is, komt die spanning weer boven.’ 

‘Kees en ik waren een team. Nu ben ik alleen. Hoewel ik me nooit verlaten heb gevoeld, voel ik me wel gehalveerd. Ik moet weer zoeken naar wie ik ben zonder hem.’ Gelukkig kan Susanne op moeilijke momenten terugvallen op de principes van haar vechtsport Jiu Jitsu:   

Blijven ademen en blijven bewegen

Susanne: ‘Dat bleef ik ook doen in het revalidatiecentrum. Ik bewoog mee met wat me werd aangeboden. Wat je niet moet doen in de vechtsport, is stil blijven liggen, want dan houdt het op. Terwijl dat wel een logische reactie is als je het allemaal niet meer weet. Het is de kunst om je te focussen op de bewegingsruimte die je nog wél hebt als je onderop ligt. Alleen dan kun je weer bovenop komen.’