Blog Boukje | Fotograferen, juist bij een gemis

“Heel rustig doen en voorzichtig aaien”, zei mijn vader. “Ze zijn nu groot genoeg dat de moeder ze niet meer afstoot als je lichaamsgeur er aankomt.” Hij had hele jonge pluizige konijntjes bij hun moeder weggehaald en in een mand gedaan. Voor onze kerststal thuis zaten we op de grond, mijn broer in pyjama en ik met mijn jongste zusje Aagje. Ze was nog maar een paar weken oud. Nu waren de konijntjes groot genoeg. We mochten ze knuffelen.

Zo blij dat er een foto van bestaat

De foto van deze herinnering is heus niet de beste foto, het is eigenlijk maar een snapshot die mijn moeder van ons maakte. Maar het moment was zo bijzonder. Het was voor mijn broer al bedtijd. Ik was verliefd op mijn pasgeboren zusje en hield haar het liefst de hele dag vast. We hadden niet meer gezeurd of zelfs gedacht aan dat we konijntjes hadden. Het was een verrassing dat onze vader ze binnen bracht. De sfeer van die avond rond kerst was huiselijk en gemoedelijk en werd plotsklaps ook opwindend voor ons; leven in de brouwerij.

De foto zit al jaren in een fotokubus sinds ik zelf een gezin met kinderen heb. Het geeft me nog steeds een warm kerstgevoel. Zo blij waren we en zo blij ben ik dat er een foto van bestaat, om deze herinnering waar een emotie met gebeurtenis aan gekoppeld zit terug te kunnen halen.

‘Fotografeer juist wanneer er een gemis is’

Het zijn de mensen om jou heen die ertoe doen. Op een dag zijn ze groter, ouder of zelfs niet meer aanwezig. Je mist nu al iemand, dat kan ook. De kerst is zonder mijn moeder, sinds ze overleden is, niet meer hetzelfde. Fotografeer juist ook of juist dan wanneer er een gemis is. Ik weet van gezinnen waar weinig foto’s meer worden genomen omdat iemand gemist wordt. Zo jammer! De leegte is er en kan juist opgevuld worden met nieuwe herinneringen. Foto’s die gewoon laten zien hoe het was. Maar niet onbelangrijk; foto’s die een gevoel kunnen oproepen.

Veel families hebben momenten samen rond kerst, dit is traditiegetrouw de norm. Hoe leuk is het om straks foto’s te hebben van momenten waar je normaal niet aan denkt? Omdat dit nieuwe herinneringen heeft gemaakt. Of wanneer je de interactie ziet tussen gezinsleden die iets samen aan het doen zijn of samen bespreken. Daarin zitten ‘kleine gelukjes’ verborgen. Zorg dat je jouw camera bij de hand hebt. En ja, dit mag ook een mobiele telefoon zijn.

Hier volgen drie manieren om die ‘gewoonste’ momenten te bewaren rond kerst

1 Iets aan het doen

Volg mensen die iets aan het doen zijn. Hele alledaagse dingen kunnen soms de fijnste foto’s opleveren. We vragen meestal de aandacht van iemand om in de lens te kijken en te lachen. Wat gebeurt er als we dit nu eens niet doen? Dan maak je ‘lifestyle foto’s’. Dan vang je momenten die zo normaal lijken, maar die later heel waardevol blijken. Waarom? Omdat het laat zien waar iemand goed in is, of waar iemand plezier in had, of juist geen plezier in had en er moeite voor deed. Je vangt een persoon in een setting, een sfeer, die later terug te halen is, al was het gisteren. Zoals ik hierboven schetste met mijn broer, zusje en de konijntjes.

• Dekken van de tafel
• Voorbereidingen in de keuken
• Kerstboom versieren
• Hout zagen/halen voor de haard/kachel
• Samen zitten met een stukje kerstbrood
• Spelen van een (gezelschaps)spel
• Knutselen
• Samen op de bank, gebiologeerd kijkend naar iets

Je legt vast hoe iemand handelt, bezig is met een taak. Je gaat hiervoor niet recht in hun gezichtsveld zitten, maar bekijk het vanaf een hoek. Daardoor heb je vast niet altijd een gezicht vol in beeld, maar zijdelings. Dit is voldoende voor herkenning en aflezen van mimiek.

‘Op deze manier gaat het mis, dat is juist zo leuk’

Door ergens op een stoel te gaan zitten, val je minder op, loop je niet in de weg en ben je in de meeste gevallen op de juiste hoogte; je wilt de gezichten wel kunnen zien. Lever geen commentaar. Het kan zeker zijn dat je denkt: “Oh, op deze manier gaat het mis”. Dat is precies wat er zo leuk is aan foto’s. Wanneer iemand reageert door iets net op tijd recht te zetten/houden, dan heb je het beste moment in beeld. Bepaal eerst je positie en wees niet te bang dat je te veraf zit. Gebruik gerust de zoomfunctie; haal mensen dichterbij en maak tegelijkertijd de achtergrond wat wazig daardoor.

Gebruik je een camera met instellingen dan volgen hier de volgende tips: Zet je camera gerust op portretstand, voor mooie huidtinten en zodat deze automatisch kiest voor een open diafragma. Dit zorgt voor een waziger achtergrond, zodat je onderwerp scherp in beeld meer aandacht krijgt. Wanneer kinderen of dieren meer beweeglijk zijn, dan kun je de sportstand aanzetten. Dit zorgt ervoor dat je geen bewegende beelden en dus wazige personen krijgt.

2 Interactie tussen mensen

Let op interactie tussen mensen. Ze hoeven niet in de lens te kijken, laat ze gewoon bezig in hun gang van zaken. Wanneer twee of meer mensen samen wat aan het doen zijn of gewoon met elkaar spreken, dan gaat dit met energie tussen deze personen gepaard. Deze energie zorgt voor emotie in beeld. Het kan zijn dat ze beiden in eenzelfde houding zijn; ze imiteren elkaar. Of dat ze dichter bij elkaar zijn gaan zitten; dat er intimiteit is. Of er wordt druk gebaard en er is mimiek in het gezicht te zien, bij een levendige interactie. Zo fotografeer je mensen die doen zoals ze zijn. Of zijn zoals ze doen.

‘Fotografeer pas als je ziet dat er iets gebeurt’

Je hoeft niet heel dichtbij te komen. Bestudeer ze vanaf een afstandje. Neem de tijd om dingen te observeren zoals ze gaan. Je fotografeert pas wanneer je ziet dat er iets gebeurt dat markeert hoe mensen met elkaar omgaan. Die interactie, die blik, die houding. Wees geduldig en probeer absoluut niet de aandacht te trekken. Het geeft niet dat je mensen niet in de ogen kunt kijken, zij hebben namelijk oog voor elkaar. Wat je dan kunt doen is meerdere foto’s nemen van een actie uit verschillende hoeken. Loop eens om hen heen. Bekijk het vanuit een ander/lager standpunt om een ander beeld van hetzelfde te maken. Variatie geeft plezier.

3 Spontaan op de foto

Wil je van ieder een portretfoto kunnen nemen? Dit op een ongedwongen en speelse manier? Geforceerd lachen werkt niet. Ikzelf krijg altijd nerveuze trekjes rond mijn mond als ik niet weet wat ik moet doen voor een camera, omdat ik denk dat ik moet lachen. Als fotograaf stel ik altijd vragen aan mensen om ze niet stil te laten zitten en poseren voor de camera. Ze zijn dan met iets heel anders bezig dan met: “Hoe kom ik over op de foto?”

‘Ze zijn dan met iets heel anders bezig’

Kies een moment dat er aandacht kan zijn voor elkaar. Stel een vraag aan één persoon tegelijk en die geeft antwoord, terwijl anderen luisteren. Fotografeer direct voor of na het antwoord. Dan komt namelijk de reactie en heb je geen bewegende mond op de foto. Je kunt dit ook in spel vorm doen: schrijf verschillende vragen op een briefje en ieder trekt een briefje en beantwoordt de vraag. Er zijn ook spellen in de markt met vragen, zodat je ze niet zelf hoeft te verzinnen. Gebruik internet en zoek op ‘vraag van de dag’ en je zult vele vragen vinden om te stellen.

Extra tips voor het maken van de foto’s

• Zorg dat je de flitser uitlaat als je de spontaniteit van het moment niet wilt verstoren. Een flits trekt de aandacht en stoort de persoon die je in beeld zet, zodat een tweede foto maken zowat onmogelijk wordt.
• Zorg dat je voldoende licht hebt om te fotograferen in de ruimte: bij het ontbijt of de lunch, wanneer er nog daglicht binnenkomt. Zet alle lampen aan, ook al denk je dat dit niet nodig is overdag. Voor een foto is meer licht bijna altijd beter.

‘Zet alle lampen aan’

• Het kan zijn dat anderen het maar vreemd vinden dat je opeens foto’s gaat nemen, anders dan anders. Stel anderen op hun gemak. Geef aan dat je foto’s gaat nemen en dat je wilt dat ze niet op jou letten, maar dat je probeert levensechte sfeerfoto’s te maken. Vertel dat je later graag van ze hoort of het een fijne manier was en of ze de foto’s ook kunnen waarderen. Dat je later dus de foto’s met hen deelt en aangeeft dat ze een mening mogen geven, zorgt er vaak wel voor dat ze met je mee willen doen.
• Maak een selectie van de beste foto’s en bedenk hoe je de foto’s gaat delen en wanneer. Misschien leuk om een klein aantal foto’s te printen en aan een touwtje met knijpertjes te hangen. Hang de foto’s van wie je mist ook aan dit lijntje. Ze horen er tenslotte nog altijd bij!

Veel plezier met fotograferen en met het terugkijken! Mocht je zelf ook op de foto willen, omdat deelnemen aan dit soort foto’s ook zeer waardevol is voor anderen? Huur gerust een fotograaf in die ‘nieuwe herinneringen’ weet vast te leggen. Succes gegarandeerd!