Fotoblog Hans-Lukas | Een dag van loslaten

‘Wat een mooie bloemen’, verzucht de jongen, terwijl hij voorzichtig aan de zachte blaadjes voelt van de bloemen die vlakbij hem op de met zacht linnen beklede uitvaartkist van zijn tante liggen.

Ik denk dat hij een jaar of tien is. ‘Die zou ik ook wel willen hebben’, zegt hij verlangend. Zijn vader, die naast hem nadenkend voor zich uitstaart, draait zijn hoofd. ‘Dan moet je nog even wachten tot je tachtig bent’, antwoordt hij nuchter.

De jongen zwijgt en strijkt intussen het rouwlint mooi glad, zodat de tekst goed leesbaar is: ‘Lieve Christa, wat gaan we jou missen’. Zijn rechterarm rust op de deksel en met zijn linkerhand houdt hij de zijkant van de kist stevig vast. Loslaten kan ik niet zomaar, zegt hij daarmee zonder woorden.

Met mijn cameralens zit ik vlak achter het tweetal, zoekend naar een beeld dat passend is hier op de parkeerplaats van de begraafplaats, waar de familie wacht tot de grote groep belangstellenden is aangesloten tot een lange stoet. Als ik het gesprekje opvang, kan ik een glimlach niet onderdrukken.

Niet vreemd

Vandaag wordt een veel te jong overleden vrouw naar haar laatste rustplaats begeleid. Het is nog halfduister deze morgen als ik aanbel bij het ouderlijk huis van de overleden vrouw.

De moeder opent licht-chaotisch de deur. Ze verontschuldigt zich dat ze zich verslapen heeft, want ze had de slaap maar niet kunnen vatten.

Dat is niet zo vreemd op zo’n dag, zeg ik geruststellend. Ik condoleer haar en mag plaatsnemen in de woonkamer, in afwachting van de komst van uitvaartondernemer en familie.

Ik ken haar niet persoonlijk, maar die afstand is juist nodig in het vak van de afscheidsfotograaf. Zo kan ik mij helemaal richten op observeren en vastleggen. En verder zoveel mogelijk een muurbloem proberen te zijn. Als je zelf niet in een rouwproces zit, is het de eerste minuten even schakelen. Thuis was ik bezig met een verbouwing in ons nieuwe huis. Heel wat anders.

Intiem

Of ik haar bij het bed van haar overleden dochter nog even wil fotograferen, vraagt de moeder. Ze wenkt me mee te lopen naar een aangebouwde ruimte bij de woonboerderij. Op het bed ligt een jonge vrouw. Haar ogen zijn gesloten, de handen gevouwen en de nagels keurig rood gelakt. Haar gezicht toont iets van een vredige glimlach.

‘De moeder verontschuldigt zich dat ze zich verslapen heeft, want ze had de slaap maar niet kunnen vatten’

Met samengetrokken lippen neemt de moeder plaats op een stoel. Ze streelt zachtjes haar wang. ‘Wat is ze nog mooi gebleven hè?’ Ik beaam het. Alsof ze dadelijk wakker wordt, zo lijkt het.

Ik laat het intieme tafereel kort op mij inwerken. Het beeld dat ik wil vangen – contact tussen moeder en de dochter van wie ze definitief afscheid neemt – leg ik daarna in enkele klikken vast. We praten nog wat. Al gauw vult het huis zich met mensen.

Contrast

Gek. Een kwartier geleden zat ik nog in de auto en flitste het filenieuws op de radio voorbij. Wat een contrast. Maar ook dit is het leven, hoe zichtbaar de dood hier ook is.

Het interesseert mij hoe mensen daar mee omgaan. Maskers vallen af, zie ik vaak in dit bijzondere werk. Ik houd van echt. Gaandeweg de dag ontwikkelt zich een beeld wie de overledene was en betekend heeft voor anderen. Bij de afscheidsdienst in de kerk later die dag klinken troostvolle woorden van hoop, maar vloeien ook de nodige tranen.

‘Maskers vallen af, zie ik vaak in dit bijzondere werk’

Deze vrouw, gehandicapt geraakt in haar tienerjaren door een ongeval, kon niet meer praten. Maar toch wist ze contact met haar omgeving te houden en op haar manier levenslust uit te blijven stralen. Met haar grote idolen Nick & Simon ging ze op de foto, zag ik ’s ochtends al in haar slaapkamer. Hun muziek klinkt later door de kerkzaal tijdens het condoleren. Er zijn zeker vijfhonderd mensen aanwezig die rouwen om haar verlies.

Een gebalde vuist met een natte zakdoek, een spreekster die haar liefdevolle herinneringsstroom overmand door emoties even moet onderbreken, drie zangers die gearmd een aanbiddingslied zingen: het is er allemaal. Ik leg het allemaal op gepaste wijze vast.

Waardevol

Maar waarom zou je later zo’n dag van verdriet willen doorbladeren in een album op je schoot? Voor ouders die in hun gezin een kind verliezen is dat vaak geen vraag. In de rouwverwerking kan zo’n beeldverslag van het afscheid van een broertje of zusje immers heel waardevol zijn. Of denk aan familie in het buitenland, die niet op tijd bij de begrafenis of crematie aanwezig kan zijn.

En, hoe vaak gaat zo’n dag niet als in een waas voorbij voor nabestaanden? Zo’n professioneel gemaakte afscheidsreportage laat je terugblikken op een heel gevoelig moment. In beelden die bestemd zijn voor huiselijke kring. Intiem. Breekbaar. Kostbaar. Die maakt oom Piet niet even met zijn smartphone – iets wat helaas wel vaak wordt gedacht.

Geknikt

Op de begraafplaats zet de stoet zich in beweging. Er wordt zachtjes gepraat en geknikt naar elkaar. De dominee leest een tekst uit de Bijbel, waarna het definitief afscheid nemen begint. Als iedereen langs gelopen is, vraag ik de beheerder hoe laat hij het graf zal sluiten. Ik wil straks nog terugkeren voor het maken van de laatste foto.

Het graf ligt er dan keurig geharkt bij, voorzien van alle achtergelaten bloemen met lieve teksten op de rouwlinten.

Hans-Lukas Zuurman (44) is getrouwd en vader van vier tieners. In het dagelijks leven werkt hij als verslaggever/fotograaf en teamleider bij het Nederlands Dagblad en is hij op afroep beschikbaar als afscheidsfotograaf bij begrafenissen en crematies.

Beeld: Passievoortekstenfoto.nl