De man van Eky worstelde met depressies: ‘Ik bleef zoeken naar de mens achter zijn kwaal’
Een makkelijk leven hadden Eky en haar man Theo niet. Hij worstelde met depressies, was narcistisch en kampte met een hartafwijking. Vorig jaar zomer moest Eky afscheid van hem nemen. ‘De laatste weken samen waren fantastisch. We stonden zo dichtbij elkaar.’
Goede momenten
Die nabijheid was niet vanzelfsprekend in het huwelijk tussen Theo en Eky Dongelmans (63) uit het Friese St. Annaparochie. ‘Omgaan met een narcistische en vaak depressieve man is heel moeilijk. Toch bleef ik altijd zoeken naar de mens achter zijn kwaal. Ik wist dat er een onzekere, zoekende man onder zat. Die nog meer worstelde met zijn aandoeningen dan ik. En gelukkig had hij ook zijn goede momenten.’
Bijvoorbeeld als ze elkaar leren kennen bij de jeugdvereniging van de kerk in Lemmer. Hij is 21, zij 18. Speciaal voor Theo maakt Eky haar verkering uit. ‘Binnen acht maanden waren we verliefd, verloofd en getrouwd’.
Adopteren
Twee jaar na hun huwelijk ontdekken Theo en Eky dat ze geen kinderen kunnen krijgen. Droevig nieuws, dat ze proberen te verwerken door hard te werken, studeren en te klussen aan hun nieuwe woning. Maar die inspanning en het verdriet om hun kinderloosheid eisen hun tol. Theo is depressief en belandt in de WAO. Dan besluiten ze om kinderen te adopteren: Jaap en Gert uit Sri Lanka en India.
Theo neemt de zorg en het huishouden op zich, terwijl Eky de kost verdient als hoofd van de administratie van een bedrijf. Hoewel het goed gaat met de jongens op school, krijgt Eky drie keer een burn-out en blijkt Theo een narcistische stoornis te hebben.
‘Ik wil niks met Hem te maken hebben’, redeneerde Theo
Ze gaan allebei in therapie. Via die weg komt Eky op het spoor van de evangelische gemeente in Leeuwarden. Hier vinden Eky en Theo een ‘geestelijk thuis’ en laten zich nog eens dopen.
Maar nog geen jaar later valt Theo van zijn geloof en ‘brandt de strijd los’, zegt Eky. Theo is regelmatig depressief en opstandig. Hij kan de ellende op televisie niet rijmen met een liefhebbende God. “Als God dit toelaat, dan is hij een aso. Ik wil niks met Hem te maken hebben!”, zo redeneert Theo.
Hartoperatie
Eky herinnert zich de vele heftige discussies in die periode. ‘Ik vroeg God dan vaak om wijsheid. Hij antwoordde in mijn hart: “Wees jij nou maar gewoon Eky, dan red Ik me wel met Theo.” Dat hielp me er elke keer weer bovenop.’ Na verloop van tijd keert bij Theo langzaamaan het geloof in God terug en gaat hij weer met Eky mee naar de kerk.
Eind 2007 gaat het niet goed met Theo’s gezondheid. Hij is kortademig. Na onderzoek blijkt dat door de hartoperatie die Theo als kind onderging, een hartklep is beschadigd en gaan lekken. Hij krijgt een kunstklep en een omleiding.
‘Ik red me wel met Theo, antwoordde God me’
Jarenlang gaat het goed. Maar als Theo 65 is, begint hij zich oud en beperkt te voelen. Zijn nieren werken niet goed door de medicijnen voor zijn hart, hij heeft last van jicht en ernstige maagklachten.
Onderzoek in het ziekenhuis wijst uit dat hij uitgezaaide slokdarmkanker heeft. ‘Eigenlijk was de diagnose een opluchting’, zegt Eky. ‘Vaak ervoer Theo het leven als lijden. Hij was moe. Nu hoefde hij niet meer.’
Laatste Vaderdag
Omdat een behandeling veel ellende en weinig hoop biedt, kiezen Eky en Theo na overleg met de kinderen voor een goede kwaliteit van leven. Zo maakt Theo nog één keer Vaderdag mee.
‘Het eerste kadootje dat Theo voor Vaderdag kreeg, was een fles cognac. Op zijn laatste Vaderdag kwam een van de jongens weer met zo’n fles aanzetten. Met zijn drieën hebben ze een glaasje gedronken.’
Een glaasje cognac ter ere van Theo ‘Theo was heel dankbaar voor zijn leven’ Op 11 juli 2019 sterft Theo, in het bijzijn van zijn zus, kinderen en vrouw. ‘Toen we de kist sloten, hebben we met z’n allen een glaasje van zijn laatste fles cognac gedronken om hem te eren.’ Hoe kort ook, Eky is erg blij met de tijd die ze nog had samen met Theo. ‘Die tien weken waren fantastisch. We waren zo dicht bij elkaar. We zaten zó op een lijn. We putten weer kracht uit ons geloof. En Theo was heel dankbaar voor zijn leven. ‘Hij zei: “Ik heb een prachtig en vol leven gehad”.
Intimiteit
De eerste paar maanden na Theo’s overlijden is Eky vooral ontzettend dankbaar. ‘De laatste weken waren zo intiem.’ Heel soms vraagt ze zich verdrietig af: ‘Waarom heb ik niet meer van die intimiteit gehad in mijn leven? ‘Maar dan denk ik meteen: God trekt dat wel weer recht in de eeuwigheid.’
Nu Theo er niet meer is, ervaart Eky meer vrijheid. Ook is ze flexibeler. ‘Theo was een oprechte, eerlijke man. Maar hij had zoveel moeite met zichzelf en de wereld’. Toch mist Eky haar echtgenoot. En dan vooral zijn warmte, geborgenheid, wijsheid en humor. ‘Ik moet eraan wennen dat dit het nieuwe normaal is.’
Eén van de regenbogen die verschijnen ‘De laatste weken waren zo intiem’ Op moeilijke momenten stuurt ze haar kinderen een appje: “Zeg even iets geks.” Dat doen ze dan ook. ‘Of ik stuur een berichtje naar de vrouwen- of de weduwengroep van onze kerk: “Bid voor me, want ik zit er doorheen”.’ Wandelen op de Zeedijk, op anderhalve kilometer van haar huis, helpt ook om alles te verwerken. Dan kijkt ze over de Waddenzee helemaal naar Ameland. ‘Waar ik woon, hebben we een wijds uitzicht. Ik zie vaak een regenboog boven het landschap. Die herinnert me eraan dat God er is. Hij is betrouwbaar.’
Nederig
Laatst las ze enkele uitspraken van Jezus uit zijn Bergrede in het Bijbelboek Matthëus. ‘Twee zinnen raakten me enorm: “Gelukkig wie hongeren en dorsten naar gerechtigheid.” En “Gelukkig wie nederig is van hart.” Eky: ‘Theo hongerde naar gerechtigheid. Hij was een narcist die aan het eind van zijn leven nederig werd. Op het laatst zei hij geregeld: “God is zo groot!”’
