Annemie Holla (66): ‘Ik heb me altijd bezig gehouden met het verlies van mijn broertje’

Frans, zo werd de tweede telg van het gezin Holla genoemd. Vernoemd naar zijn opa. Hij werd geboren in 1955 en was een voldragen kindje met alles erop en eraan.

Helaas mocht het gezin, waaronder zus Annemie, kort van Frans genieten: er waren twijfels over zijn gezondheid. Na de geboorte werd hij snel naar het ziekenhuis gebracht, waar hij een dag later overleed. Zijn moeder heeft hem niet meer gezien.

In die tijd werden kindjes die jong overleden of stil werden geboren, nog niet officieel begraven. ‘Mijn vader kreeg hem in een kistje mee en is hem achterop de fiets naar de begraafplaats gaan brengen’, vertelt Annemie Holla (66). ‘In die tijd werd daar niet over gesproken. Kinderen werden naamloos begraven met een nummer. Bij de begraafplaats werd dat wel ergens geregistreerd, maar niet in het bevolkingsregister.’

Niet gedoopt

Dit kwam met name omdat de kerk niet goed wist wat ze met jong overleden kinderen aan moesten, zegt Annemie. ‘Ze waren niet gedoopt en konden dus niet naar de hemel. Maar ze konden ook niet naar de hel, want ze hadden niks gedaan.’

Als kind en later ook als volwassene heeft ze zich altijd bezig gehouden met het verlies van haar broertje. ‘Ik had mijn ouders er graag nog meer naar willen vragen. Maar ik voelde ook: ik moet niet verder wroeten.’

‘Ik voelde dat ik niet verder moest wroeten’

Na de onverwachte dood van haar broertje Frans, kondigde zich een nieuw kindje aan. Het werd ook een jongetje. ‘Hij werd ook Frans genoemd, want opa heette zo. Hij kreeg ook precies hetzelfde geboortekaartje. Zo was de tijd nu eenmaal. Je kon het overleden kindje het best vergeten en niet meer op zoek gaan.’

Meer erkenning

In 1983 werd die tijd wat beter: ‘Vanaf toen mochten vroeg overleden kinderen wel officieel worden begraven en kwam er meer aandacht voor de emoties van de ouders. Dat je zoiets niet zomaar even kan wegstoppen. Dat gaf meer ruimte om het kindje te erkennen.’

Nadat haar vader overleed, gingen Annemie en haar broer Frans op zoek naar de plek waar Fransje, zoals ze hem zijn gaan noemen, precies begraven is. Dit wisten ze uiteindelijk te vinden, waardoor ze haar moeder er vlak voor diens overlijden nog mee naartoe kon nemen.

‘Nu er op zijn plekje een tegel is neergelegd, ga ik er wekelijks heen’, vertelt Annemie. ‘Het is zo belangrijk dat we die plek weten. Ik realiseer me nu dat andere mensen die dat niet weten, het daardoor niet kunnen verwerken. Het is namelijk een vorm van verwerking voor mij.’

Gezin compleet

Inmiddels zijn zowel haar vader, moeder als broer overleden. ‘Ik vind het fijn om ons gezin compleet te hebben als ik naar de begraafplaats ga. Ik kan ze nu allemaal opzoeken: mijn vader, mijn moeder en allebei mijn broertjes.’

Er was altijd maar één klein foto’tje van Fransje, gemaakt door de verpleegster destijds. Annemie vertelt dat ze deze foto uitvergroot heeft. Ze herinnert zich hoe haar moeder reageerde toen ze deze liet zien. ‘Vroeger zei mijn moeder zei altijd: laten we het er maar niet meer over hebben. Maar toen ze die foto zag, brak ze. “Och, dat arme kindje”, zei ze.

‘Och, dat arme kindje’, zei ze

Ondanks dat Annemie nog maar twee was en geen actieve herinneringen heeft aan de gebeurtenis, voelt ze dat het verdriet om haar broertje aan haar is doorgegeven. ‘Ik voel het gewoon. Ik kan er om huilen, ik voel wat mijn ouders gevoeld hebben. Achteraf gezien zijn mijn broer en ik erg beschermd opgevoed. Daar zat natuurlijk een reden achter.’

Monument

Jarenlang voelde ze de innerlijke drang om iets met het verlies van haar broertje te doen. Ze ontdekte dat er op verschillende plaatsen in Nederland monumenten waren voor vroeg overleden kinderen. Het idee ontstond om ook in haar woonplaats een plek te realiseren waar erkenning is voor soortgelijk verlies.

Toen het in februari 2019 officieel mogelijk werd om doodgeboren kinderen alsnog in te schrijven in de basisregistratie persoonsgegevens, was dat voor Annemie het startsein om een monument te realiseren.

Ze richtte samen met een lotgenoot de stichting Monument Voor Nooit Vergeten Kinderen op, om een bijzondere herdenkingsplek te realiseren voor de nabestaanden van nooit vergeten kinderen. Kindjes die net als haar broertje vroeg zijn overleden en waarvan een deel een naamloos graf kreeg.

De onthulling vond ze erg aangrijpend. ‘Er waren veel oude mensen aanwezig, dat heeft me zo aangegrepen. Na wel 55 of 60 jaar stonden ze daar.’

Erkenning

Het monument werd een paar maanden geleden onthuld op de begraafplaats in Venlo waar meer dan 2.500 jong overleden kinderen begraven liggen. De lokale kunstenaar Monique Bruls heeft van cortensstaal een boom gemaakt, waarin blaadjes gehangen kunnen worden met daarop de naam en geboortedatum van het betreffende kindje.

‘Ik zie dat het mensen vooral dwars zit dat hun verdriet nooit echt erkend is en dat ze geen plek hadden om naar toe te gaan’, zegt Annemie. ‘Met het monument hoop ik dat er ruimte is voor allebei.’