Yosheva verloor vier broertjes door een zolderbrand

Yosheva (27): “Ik kom uit een gezin met zestien kinderen. Alle zussen hadden zo hun taken, ik bracht meestal de kleintjes naar bed. Ik heb mijn broertjes dus voor het laatst naar bed gebracht. Het was een doodnormale avond, totdat de brand uitbrak. Ik werd wakker gemaakt door mijn oudste zus. Ik kan me herinneren dat we een prullenbakje hebben leeg gekieperd en daarmee de brand in de gang begonnen te blussen, ons er niet van bewust hoe erg het op zolder was.

Toen ik eenmaal buiten stond en zag dat de zolderramen eruit sprongen, wist ik: dit is menens. Toch ging ik nog steeds niet van het ergste uit, misschien is dat een beschermingsmechanisme. Ik schoot in de bevriesstand, weet ik nog, al dacht ik wel continu: schiet op, schiet op, schiet op! Want ik wist dat m’n broertjes daar nog lagen. Achteraf hoorden we dat ze door koolmonoxidevergiftiging om het leven zijn gekomen; ze lagen er rustig bij.”

Leven alsof het de laatste dag is

Die nacht des onheils, in 2009, lag de zolder vol kleren. Een simpele kortsluiting veroorzaakte een brand die in korte tijd het huis in Kampen ruïneerde. Jeremy (8), Jeftah (6), Mattanja (4) en Yiron (1) overleefden het niet. Een dergelijk trauma draag je voor altijd met je mee, zegt Yosheva tijdens een wandeling op een dijkje achter haar nieuwbouwwoning in Kampen. “Toch zou ik mezelf wel gelukkig noemen. Ik heb een fijne man en een fijn huis. Of de glans eraf is? Nee, ik zou eerder het tegenovergestelde zeggen. Ik dacht altijd recht op van alles te hebben, terwijl ik me door het plotselinge wegvallen van mijn broertjes veel bewuster ben geworden van wat ik elke dag krijg. Alles is een cadeau geworden.

Mensen zeggen weleens: hoe zou je leven als je wist dat het je laatste dag was? Precies zo leef ik nu: meer in het moment, ik vergeef sneller, rijkdom is niet meer belangrijk. Ik dender nog steeds mee in de trein van het leven en de sleur, maar ben me er sneller van bewust dat ik maar één leven heb en niet weet wanneer het stopt. Mijn leven delen en anderen liefhebben, dát is wat me nu gelukkig maakt. Even een taart voor iemand bakken, een belletje doen, op een kind passen, daar leef ik nu voor.”

Is de rouw vier keer zo erg als je vier broertjes verliest?

“Daar ben ik nog niet achter. Heel eerlijk: soms denk ik dat het ergste nog moet komen, qua rouw. Het is zo groot dat ik er ook niet bij kom. Ik heb m’n broertjes niet meer mogen zien, het leek de hulpverleners beter als wij de mooie herinneringen koesterden. Dat helpt psychologisch niet mee om te beseffen wat er is gebeurd.

Toen het gebeurde, was ik vijftien, een zoekende tiener. De eerste weken was ik in shock. Ik vluchtte in boeken lezen, fantasieverhalen. Vermoedelijk stond ik in de overlevingsstand. Mijn ouders hebben vanwege hun strenge geloofsovertuiging ook nooit ruimte gecreëerd om te rouwen. Ze zeiden dat m’n broertjes op een goede plek waren en vonden dat we niet hoefden te treuren als mensen zonder hoop. Als tiener zocht ik het verdriet niet op, want ik wilde m’n moeder niet aan het huilen maken.”

Wéér alles kwijt

“Na de brand heb ik keihard geknald op school. Het meisje van de brand zal eens bewijzen dat ze niet zielig is – dat. Terwijl ik natuurlijk wél zielig was, het was écht verschrikkelijk. Toen ik m’n leven weer enigszins op de rit had en uit huis ging om te trouwen, kreeg ik het syndroom van Tietze: een chronische borstbeenontsteking. Ik had een enorme pijn op m’n borst. De fysiotherapeut masseerde het los, waardoor er letterlijk meer ruimte ontstond.

De week erna heb ik heel veel gehuild, alsof daar eindelijk ruimte voor was. Als ik tegenwoordig aan de brand wordt herinnerd – bijvoorbeeld door een film, of als ik foto’s zie van mijn broertjes of wanneer iemand anders over verlies vertelt – doet me dat eigenlijk meer dan die eerste jaren.”

Geprobeerd van God af te komen

“Dat God bestaat en dat Hij liefde is, is voor mij een diepgewortelde zekerheid. Toch heb ik wel geprobeerd van God af te komen, door niet meer Bijbel te lezen, Hem min of meer te negeren. Niet uit verwijt, maar omdat ik Hem gewoon niet begreep. Later heb ik geleerd om mijn boosheid en onbegrip naar Hem te uiten, in verbinding met Hem, waardoor mijn gevoel echter werd. Mijn man zei bijvoorbeeld dat ik niet bang moest zijn dat God van Zijn troon zou vallen als ik boos word. Wat ook hielp, was het besef dat er geen plek is waar God niet is geweest, dat Hij er zelfs is als is doodga. Als je dat kunt omarmen, kun je ook leven.

Iemand zei eens: als het donker wordt, is God het dichtstbij; alsof die donkerte Gods schaduw is. Dat ervaar je alleen maar in een crisis. Dat ik niet doorgedraaid ben, of in de goot beland, dank ik aan God.”

Lees ook: Hoogzwanger en weduwe: 'Ik ben dankbaar dat ik van hem nog een kind mag krijgen'

Het complete verhaal van Yosheva is te lezen in Eva 7, 2021.
Fotografie: Jeannine Rijsdijk
Visagie: Joselien Hoogendam