Lies Nijman | Kerst bij oma

Eerste Kerst zonder

Oma wil er voor Pieter zijn. Een luisterend oor bieden en een kop chocolademelk. Aandacht geven. Dat heeft ze haar hele leven gedaan.

Voor Pieter zal dit de eerste Kerst worden zonder zijn Samira. Samira overleed afgelopen zomer na een kort ziekbed aan kanker. Op de dag van de begrafenis was het vijfendertig graden, het was bijna niet uit te houden. Een trieste begrafenis in sterk contrast met de warmte van een zomerdag. Dat maakte de dag nog onwerkelijker.

‘Er is een tijdperk voor en een tijdperk na Samira.’

En nu ziet de wereld er heel anders uit: een ijskoude wind, overal kaarsjes en kerstmuziek. Na een half jaar is niet alleen de wereld buiten, maar ook zijn binnenwereld zo veranderd dat het lijkt alsof hij in een ander tijdperk leeft. Er is een tijdperk voor en een tijdperk na Samira.

Zwart gat

Hoe kan hij in hemelsnaam Kerst vieren? Hij ziet er als een berg tegenop. Hij denkt aan de creatieve talenten van Samira die juist dan helemaal ‘losging’. Voor haar kon het niet vroeg genoeg beginnen. Ze stond altijd vlak na Sinterklaas in de startblokken. De woonkamer onderging een ware metamorfose met alles wat ze gemaakt en verzameld had. Ze wisten allebei dat ze haar familie in Afghanistan juist in deze periode zo ontzettend miste. Ze had het hele jaar door behoefte aan warme kleuren en oosterse geuren. Aan alles wat haar herinnerde aan haar thuisland. In de winter kwam daar nog een schepje bovenop.

‘Hij wist niet dat missen zo ongelooflijk veel pijn doet.’

Voor Pieter voelt het niet goed te proberen dit na te doen. Kinderen hadden zij niet gekregen en hij heeft geen reden het voor zichzelf gezellig te maken. Hij heeft het gevoel – vooral in deze periode – in een zwart gat te vallen. De kleuren, de gezelligheid, de geuren van het kerstdiner; hij mist Samira zo intens dat het pijn doet. Niet eerder maakte Pieter het sterven van iemand zo dichtbij mee. Hij wist niet dat missen zo ongelooflijk veel pijn doet. Dat je lijf zeer doet, dat je niet helder meer kunt denken en je hele toekomst in duigen valt.

Oma

Pieters opa overleed toen Pieter nog niet geboren was. Zijn oma was al jong weduwe en bleef achter met twee kleine kinderen. Opa was pas vierendertig. Het was iets met een ongeluk met een machine op zijn werk. Nooit heeft hij zijn oma daar vragen over gesteld. Hij beseft nu pas dat opa bijna net zo oud was als zijn Samira. Dat hij ook jong is overleden en dat hij daar eigenlijk niets van weet.

Pieter en Samira ontmoetten elkaar op de universiteit in Nijmegen. Hij was meteen betoverd, niet alleen door haar prachtige verschijning, maar vooral door haar karakter. Ondanks het gemis van haar grote familie wist zij zich als tienjarige vluchtelinge wonderlijk goed aan te passen aan de Nederlandse samenleving. Ze leerde snel en wilde graag studeren. Ze trouwden na het afstuderen van Samira en bleven daar in de omgeving wonen.

‘Zijn ouders hielden van hem, zeker weten, maar zijn oma was degene die hem aandacht gaf.’

Zijn oma woont nog altijd in Zeeland in haar oude, knusse huis aan de kust. Zij paste op hem toen hij op de basisschool zat. Omdat zijn ouders allebei een drukke baan hadden, was oma er altijd voor hem. Zijn ouders hielden van hem, zeker weten, maar zijn oma was degene die hem aandacht gaf. Ze wachtte hem op uit school. Ze luisterde naar zijn verhalen en ze las voor.

Chocolademelk

Ze maakte zelf chocolademelk – met echte cacao – wat hij zo lekker vond. Hij mocht altijd een beginnetje maken met de cacao en een bodempje koude melk. Na flink roeren schonk oma de hete melk erbij. Hij had een eigen beker met een leuke herdershond erop. Omdat ze dichtbij woonde, was haar huis zijn tweede thuis geworden.

Ook al woont hij nu aan de andere kant van het land en ziet hij haar nu minder vaak, hij voelt zich altijd welkom.

Tijd om te huilen was er niet

Als Pieter haar belt om te vragen wat zij met Kerst doet, voelt hij de warmte en de vertrouwdheid van oma onmiddellijk. Hij mag komen. Graag zelfs! Ze kan zelf niet goed meer tegen de drukte van een hele familie. Zo met z’n tweeën lijkt haar heel fijn. ‘Misschien kunnen we foto’s kijken en dan maak ik warme chocolademelk.’

Ze weet het nog zo goed hoe ontzettend moeilijk die tijd was toen haar man overleed. Ze bleef achter met de kinderen. Kinderen die toch iets leuks met Sinterklaas en Kerst verwachtten. Ze moest door en dat deed ze ook. Tijd om stil te staan en te huilen was er niet. Ze heeft het gemis wel altijd met zich meegedragen. Ze heeft de liefde die ze ‘over’ had vooral aan haar kleinkinderen gegeven. Ze sprak niet zo veel over opa. Dat deed je niet. De doodsoorzaak maakte het ook nog eens ongemakkelijk om over te praten. Alleen als iemand ernaar vroeg, wilde ze wel eens iets vertellen, maar dat gebeurde niet zo vaak.

Weer klein worden

Ze sloot Samira al snel in haar hart. Het verdriet en het lijden van Pieter vindt ze verschrikkelijk voor hem. Ze kan het niet oplossen, maar ze zou het willen overnemen van hem. Ze bidt al haar hele leven voor haar kleinkinderen. Ze brengt haar zorgen en verdriet bij God. Dat is voor haar een grote troost. Ze voelt juist met Kerst dat het gaat om aandacht geven en kwetsbaar zijn. Weer klein worden. Precies zoals het kindje Jezus gekomen is. Liefde zonder opsmuk. Eenvoudig, maar wel met de belangrijke boodschap van God dat Hij met ons zal zijn.

Oma wil er voor Pieter zijn. Een luisterend oor bieden en een kop chocolademelk. Aandacht geven. Dat heeft ze haar hele leven al gedaan.

‘Met Kerst gaat het om aandacht geven en kwetsbaar zijn.’

Als hij zich met Kerst op de oude vertrouwde bank nestelt, valt de aandacht van oma letterlijk en figuurlijk als een warme deken om Pieter heen. Hij vouwt zijn handen om zijn eigen vertrouwde beker, neemt een slok, en kijkt naar het portret van opa dat in een zilveren lijstje op het eiken bijzettafeltje staat. Hij kijkt aandachtig naar het nog zo jonge gezicht en stelt de al zo lang uitgestelde vraag: ‘Vertel eens oma, hoe ging dat nou met precies met opa? En hoe hebt u dat allemaal overleefd?’

Ik wens iedereen die rouwt en verdriet heeft heel veel sterkte. Ik hoop van harte dat er een warme plek is waar je welkom bent met je tranen en gemis, zodat je iets van de hoop en de troost van het Kerstfeest kunt ervaren.

Lies