De kist en wat hij kan vertellen - van ecokarton tot blues

Een kist die de aarde spaart, en hem eert

Peggy (59) nam bijna twee jaar geleden afscheid van haar vader, die de laatste weken van zijn leven in haar tuinhuisje woonde. In dezelfde achtertuin lag hij een paar weken later opgebaard - in een kist van eco karton, midden in Amsterdam.

“Mijn vader zette zich zijn hele leven in voor mensen die het minder goed hadden. Zo was hij oprichter van de Mobiele Fabriek: een minifabriek die puin in rampgebieden ter plaatse omzette in bouwblokken, waarmee slachtoffers huizen konden bouwen.” Hij hechtte waarde aan een gezonde wereld en milieubewustzijn, zowel in zijn werk als privéleven.”

“De eco-kist kreeg ‘wauw’-reacties. Veel mensen wisten niet dat zo’n kist bestaat. Mijn broer en ik hebben naar een kist gezocht die écht bij onze vader paste, en we hebben het gevoel dat hij het op deze manier fijn zou hebben gevonden. Ik weet zeker dat hij er met een big smile naar gekeken zou hebben. De eco-kist was net als hij: lief voor de wereld – op alle mogelijke manieren.”

Een afscheid in fifties blue

Soraja (53) maakte samen met haar man, nog vóór zijn overlijden, zijn kist op een bijzondere manier persoonlijk.

“Mijn man was een bluesgitarist. Thuis was er altijd blues te horen of hij had een gitaar in zijn hand. Een nummer dat hij altijd speelde was ‘I’ll play the blues for you’ van Albert King.”

Hij kwam zelf op het idee om zijn kist in ‘fifties blue’ te laten wrappen door Soraja’s broer -dezelfde kleur als een van zijn gitaren. Ook de tekst van het nummer zou terugkomen op de kist.

Het samen vormgeven van de kist rondom het afscheid heeft Soraja als heel helpend ervaren. “Het is precies gegaan zoals hij het wilde en dat gaf veel steun. De kist heeft veel aanwezigen aan het denken gezet over hun eigen afscheid – dat het kan en mag zoals je het zelf wilt.”

“Dat is ook een boodschap die ik anderen zou willen meegeven. Het kan naast het verdriet ook zoveel kracht en/of troost bieden om hier bewust mee bezig te zijn - en de begrafenis echt iets van jou of jullie samen te maken.”

Een rieten mand als laatste huis

Christine (51) nam ruim een jaar geleden afscheid van haar moeder, die zelf had gekozen voor een rieten mand als laatste huis.

“De mand had een natuurlijke eenvoud, een afgeronde vorm, was anders – en symboliseerde geborgenheid. Zij was een vrouw met een groot hart en bleef als ze ergens binnenkwam niet onopgemerkt. Het paste bij haar.”

Aanwezigen vonden het mooi, en voor sommigen opende het de ogen dat er meer is dan alleen de welbekende kist. “Het beïnvloedde ook mijn eigen manier van denken over uitvaartkeuzes en het vieren van iemands leven. We mochten door ons verdriet heen vieren wie zij was. Mijn moeder had ooit een slinger gekregen met allerlei foto's van de familie. Die gaven we haar mee in de kist. Deels voorbereid kunnen zijn op de uitvaart geeft ook voor nabestaanden meer rust, omdat je het doet zoals de overleden dierbare het zou willen.”

Een kist vol verhalen

Liannes vader was uitgever en schrijver. Hij had veel met teksten - dat was ook in zijn mens-zijn heel belangrijk. Voor hem stonden God en de Bijbel op één.

Dat kwam ook terug in het open gesprek ter voorbereiding van de begrafenis. “We besloten onze diverse kwaliteiten te gebruiken om er samen iets moois van te maken. Onze familieband zorgde ervoor dat zijn afscheid gevuld was met verhalen – zelfs de kist droeg eraan bij. We vroegen naasten om na te denken over het verhaal dat hen het meest met mijn vader verbindt. Al deze verhalen kwamen samen op de kist.”

Zijn liefde voor God bleek uit de vele fragmenten uit de Bijbel op de kist, maar er stonden ook heel persoonlijke pagina’s op. Lianne: “Ik sta ondertussen anders in mijn geloof, of ongeloof. Het was even zoeken naar hoe ik dat voor mezelf kon vormgeven. Het begrip ‘In de geest van’ – hielp daarbij - en het vertellen van ons verhaal was in de geest van mijn vader. Mijn A4 werd een citaat van Winnie de Poeh, omdat hij dat aan ons als kinderen voorlas.”

“Maar je kunt creativiteit op zo’n moment niet forceren. Het paste in de lijn van hoe we als naasten met elkaar omgingen rondom het afscheid. Toen we de verhalen op de kist plakten, waren we doelgericht bezig, en was er ook ruimte voor onze geest om af te dwalen. Dat vond ik helpend in de verwerking.”

Een afscheid is al emotioneel genoeg. Maar als er ruimte voor is, kan het waardevol zijn om stil te staan bij hoe iemand weerspiegeld wordt – zelfs in de vorm van de kist. Het nodigt ook uit tot een moment van bezinning: wat zou jij willen vertellen, met jouw afscheid?