Column Wenka | (On) gemakkelijk

Voelbaar intens verdriet

Onderweg naar m’n afspraak beleef ik haar afscheidsdienst opnieuw. Veel belangstelling was er. Er hing een een goede sfeer met betrokken lieve mensen. Warme woorden werden gedeeld en mooie liederen gezongen. Die dag hing er een intens verdriet in de aula. Voelbaar boven de hoofden, tussen de rijen en in de harten van de mensen.

Ik ben benieuwd hoe het nu met hem en dochterlief is. Wanneer ik de bel indruk, zie ik al beweging achter de glazen voordeur. Hij heeft me zien aankomen. Fijn om hem en zijn dochter weer te zien. Ze zitten net aan een broodje met lekkers. Of ik zin heb in een paar bitterballen? Ze hebben op me gerekend en er wat extra gebakken. Daar zeg ik geen nee tegen. Even later zitten we alle drie te smullen.

Stilletjes, leeg, anders

De zon schijnt vrolijk naar binnen. De tuin ligt er netjes en kleurrijk bij. ‘Hoe gaat het met jullie?’, vraag ik. ‘Stilletjes, leeg, anders,’ antwoorden zij. De kamer lijkt weer dezelfde als vóór ze op bed kwam te liggen. Het bed is weg, de kaarten van de muren, de bloemenzee van de vloer. Alsof er niks veranderd is, terwijl niets meer hetzelfde is.

Hij had niet kunnen inschatten hoe het zou voelen.

In huis is hij handig genoeg. Hij kookt elke dag zijn eigen potje, draait een wasje en doet de klusjes in de tuin. Als een ervaren huisman dweilt hij de vloeren en heeft er oog voor wanneer er gestoft moet worden. Nee, daar zit het ‘m niet in. De stilte, het gemis, de leegte, dàt is wat hem zo tegenvalt. Hij wist dat het zou komen, maar hij had niet kunnen inschatten hoe het zou voelen.

“Rouwen”, zegt dochterlief, “ik heb me al zo vaak afgevraagd wat dat nou eigenlijk is. Voor haar overlijden dacht ik dat iedereen dat op dezelfde manier zou beleven. Inmiddels ben ik erachter dat het heel anders zit. Het ene moment voel ik me goed, bijna opgewekt. Als iemand dan vraagt hoe het met me is kan ik zeggen, ‘prima’, om nog geen half uur later overvallen te worden door een verstikkende deken van verdriet en gemis.” Moeilijk vindt ze dat.

Mensen die hem ontwijken

Niet alleen hebben ze met hun eigen verdriet en gevoel te maken, ook nog eens met dat van mensen rondom hen. “Tja, de mensen, dat maakt het soms extra lastig”, beaamt hij. Vooral als ze, zichtbaar ongemakkelijk, met een boog om hem heenlopen, hem ontwijken en amper groeten. Niet wetend wat ze zeggen moeten, of hoe te reageren. Ook zijn er mensen die hem ongevraagd overladen met verhalen over ziekte, lijden en pijn van ánderen, zonder naar hèm te vragen. Ze hadden zich vooraf nooit gerealiseerd, dat een gewoon gesprek opeens zo ongewoon zou worden.

Je moet het zelf meegemaakt hebben

Ach, het is natuurlijk goed bedoeld, dat snapt ‘ie wel. En ja, het onderstreept voor haar het feit dat mensen zo graag hun eigen verhaal kwijt willen, in plaats van te luisteren naar de ander. “Je zult het eerst zelf meegemaakt moeten hebben om je daar bewust van te zijn”, zegt ze stil.

Op de terugweg denk ik aan dat kleine jongetje dat ik eens trof op de uitvaart van zijn opa. Een klein, blij mannetje was het. Onbevangen rende hij rondjes om de kist. Om vervolgens lekker bij oma op schoot te kruipen. “Oma, ben je verdrietig? Zal ik een liedje voor je zingen?” Na drie regels ging hij er alweer vandoor. Veegde naast de kist twee dikke tranen weg. “Oma, weet je nog hoe opa altijd lachte als we gingen stoeien?”

Konden we dat kinderlijke maar bewaren.

Heerlijk, die onbevangenheid van kleine kinderen. Verdriet en vrolijkheid wisselen elkaar moeiteloos af. Ongekunsteld, puur, echt en vrij. Geen ingewikkelde vraagstukken over wat kan wel – wat kan niet. Geen ongemakkelijk gevoel bij het nadenken over wat zeg ik wel – wat zeg ik niet. Geen loze woorden, vage beloften en holle frasen. Alleen, heel eenvoudig, heel lief: “oma, ik zal voor je zorgen hoor.”

Konden we maar íets van dat kinderlijke bewaren voor later, als we groot geworden zijn.