Column Nico | In Memoriam

Rouwdienst

Je vader is overleden. Hij was jarenlang gemeenteraadslid in jouw woonplaats. Hij was ook een bekende en actieve persoon in jouw kerkelijke gemeente. Nu zit je in de rouwdienst en hoor je het ‘In Memoriam’ aan van je oudste broer. Het klopt helemaal, maar de pijnpunten die er waren in de relatie van je vader met het gezin worden niet benoemd.

Je hoort de toespraken aan van diverse mensen uit de kring van je vader. Hij wordt aan alle kanten geprezen. Dat doet je enerzijds wel goed, maar anderzijds denk je: ‘Hij was er voor jullie maar niet voor ons.’ Als iemand zegt: ‘Je kon zo fijn met hem praten’, schiet je vol. ‘Ik heb nooit een gesprek gehad met hem!’ Het brengt je ook in verwarring. Heb jij altijd te negatief gedacht over je vader? Jij vond het een moeilijke man, maar blijkbaar denkt de hele wereld er anders over.

Pijnlijke herinneringen

In memoriam’s roepen verschillende gevoelens op. Natuurlijk is het prachtig om te horen dat een overledene gewaardeerd werd. Het doet je goed als anderen hem of haar missen, want dat doe jij zelf ook. Het kan je echter steken als in een ‘In memoriam’ dingen verzwegen worden. Herinneringswoorden zijn niet bedoeld om de vuile was buiten te hangen. En familieleden moeten voorzichtig zijn in hoe ze de herinneringen verwoorden. Ieder familielid heeft immers ook weer een eigen beeld van de overledene. Maar ook pijnlijke herinneringen kunnen tactvol benoemd worden. Die pijn is immers ook een deel van de herinnering en van het verdriet van de nabestaanden.

Een eerlijk ‘In Memoriam’

‘Jullie moeder is heel lang ziek geweest. Daar had ze het zelf zwaar mee, maar zij was ook een moeilijke zieke voor jullie. Ik heb haar bewonderd dat ze het volhield, maar jullie ook!’ ‘Jullie vader was zeer actief in kerk en samenleving. Prachtig! Maar jullie gezin is daardoor wel tekort gekomen. En dat is minder prachtig.’ ‘Jullie vader was niet altijd makkelijk voor jullie. Het was pijnlijk dat mede door hem de tweede dochter vroegtijdig uit huis gegaan is. Het is fijn dat de relatie daarna langzaam maar zeker verbeterd is.’

Het is toch nog niet zo eenvoudig om een genuanceerd ‘In Memoriam’ uit te spreken. ‘Van de doden niets dan goed’ is een eenzijdig uitgangspunt. ‘Eerlijk duurt het langst’ moet ermee verbonden worden.