Blog Dieke – Alles is gezegd

Alzheimer

Toen Dirk twee jaar geleden de diagnose alzheimer kreeg, begon daar ook het proces van afscheid nemen. Een rouwproces terwijl iemand nog leeft. Maar we moesten langzaamaan afscheid nemen van vaardigheden die Dirk altijd beheerste, van ideeën die hij had, maar vooral van de persoon die hij altijd geweest was. Of eigenlijk zeg ik dat verkeerd. De Dirk die ik 22 jaar geleden leerde kennen, was hij nog steeds en is hij gebleven tot het laatst. Maar zijn manier van doen veranderde.

Naarmate de ziekte vorderde, kon Dirk steeds minder goed met prikkels omgaan en dat zorgde voor frustratie, iets wat ik niet kende van hem en hij natuurlijk evenmin. Ook werden de emoties steeds oppervlakkiger en emoties van anderen herkende hij niet altijd meer. Initiatief nemen lukte hem ook niet meer. Van een actieve en spontane partner en vader ging hij steeds vaker over in een soms haast apathische man. Ondanks alles bleef hij gelukkig wel de lieve man die ik kende en in humor vonden we elkaar tot het laatst toe. Daar ben ik nog altijd dankbaar voor.

Onzekere toekomst

Maar toch, langzaam maar zeker nam ik afscheid van de Dirk die ik ooit heb leren kennen. Spraken we in het begin veel over de ontzettend onzekere toekomst die we voor ons hadden liggen, later werd dat steeds minder. Over hoe we ons leven samen nog zagen, en met de kinderen. Maar ook hoe mijn leven er na Dirk zijn overlijden uit zou komen te zien. Daar dacht ik niet teveel aan. We leefden met de dag. Ik had een ‘nu’ en een ‘ooit’. Dat ‘ooit’ was zonder Dirk, dus ik had het liever over het ‘nu’ met Dirk.

Afscheid

De laatste weken voor Dirks overlijden hebben we nooit meer hele diepgaande gesprekken gevoerd. Dat lukte ook niet altijd vanwege de alzheimer, maar we hadden voor ons gevoel in de jaren die achter ons lagen ook alles wel gezegd wat we wilden zeggen. Het was goed zo, het was tijd om afscheid te nemen.

Nu, ruim drie maanden na het overlijden van Dirk, betrap ik mezelf toch regelmatig op de ‘had ik maar…’-gedachte. Had ik me maar meer verdiept in zijn muzieksmaak, was ik maar wat geïnteresseerder geweest in, heb ik dit en dit wel voldoende uitgesproken.

Ik weet dat het niet reëel is om te denken, maar toch. Is alles wel echt gezegd wat er gezegd moest worden? Ik kan daar geen volmondig ‘ja’ op zeggen, want met de kennis van nu had ik misschien andere keuzes gemaakt. Maar toch heb ik geen spijt van de keuzes die wij samen gemaakt hebben op onze weg tijdens het ziekteproces. Het is inderdaad echt goed zo. We hebben het op onze manier gedaan. En ik zou het niet anders willen doen als ik de keuze had.