‘Je doet het niet verkeerd’ en nog 6 inzichten over rouw van deskundige Julia Samuel
Even geleden bezocht de redactie van Ik mis je de lezing ‘Mourning – how to deal with loss’ (rouwen – hoe om te gaan met verlies) van de Britse rouwdeskundige Julia Samuel. Hier delen we zes waardevolle inzichten van deze lezing met jou.
1. De dood is verborgen, dat maakt het lastig erover te praten
Het dragen van zwarte kleding, een rouwband, een wit laken voor de ramen; het zijn gebruiken waaraan je vroeger kon zien dat iemand in rouw was. Dit soort gebruiken en rituelen maken de dood – en daarmee de persoon in rouw – meer zichtbaar voor de omgeving. Met het verdwijnen van dit soort gebruiken, wordt rouw minder zichtbaar, en daardoor lastiger om over te praten.
Want, zo stelt Julia: ‘Rouw kan voelen alsof je een ledemaat mist. Een onzichtbare handicap.’ Ze pleit ervoor rouw weer zichtbaar te maken. Bijvoorbeeld door het dragen van een zwart lintje. ‘Niet om medelijden te wekken, maar zodat mensen er rekening mee kunnen houden.’
2. Je doet het niet verkeerd
Mensen in rouw kunnen zich afvragen: doe ik het wel goed? Als je nog zo lang verdrietig bent na het verlies, bijvoorbeeld.
‘Net als het weer, is rouw onvoorspelbaar. Een mooie bui kan zomaar omslaan’
Maar rouw is geen ‘quick fix’ (snelle oplossing), stelt Julia. ‘Het is chaotisch en allesbehalve duidelijk. Net als het weer, is rouw onvoorspelbaar; mooi weer kan zomaar omslaan in een bui. Dat is volstrekt normaal.’ Ook legt ze uit dat mensen heel verschillend kunnen rouwen om dezelfde persoon. Bijvoorbeeld gezinsleden die een moeder verliezen; iedereen had een andere relatie met de moeder. Dan is het ook normaal dat hun rouw er anders uitziet.
3. Rouw is vergelijkbaar met angst
Rouw en angst grenzen aan hetzelfde gevoel. Rouw heeft dezelfde soort lichamelijke reacties als angst; stress, hartkloppingen, hoofdpijn, paniekaanvallen, vermoeidheid. Het voelt misschien als een open deur, maar Julia zegt het bewust: sporten kan echt helpen. Fysieke gezondheid helpt je mentale gezondheid, en andersom.
Een concrete tip: ‘Ga 20 minuten sporten, doe dan 20 minuten ontspanningsoefeningen (bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen) en beloon jezelf dan. In een periode van rouw is het belangrijk om mild voor jezelf te zijn, dus minder mag ook. Kijk wat haalbaar is. Al kom je de dag door met één of twee momenten van ontspanning of klein plezier; je doet het goed.’
4. Pijn voelen is oké
Niemand vindt het fijn pijn te voelen. Julia: ‘In onze tijd willen we ons altijd goed voelen. Je kunt de pijn dan gaan vermijden of verdoven, maar dat maakt het uiteindelijk erger. Als je geen pijn kunt voelen, kun je ook geen echte vreugde voelen.’ Zo heeft het voelen van de pijn dus eigenlijk een belangrijke functie. Een best spannende vraag: kun je de pijn verdragen, verduren?
‘Kun je bij het verdriet blijven, zonder het te willen oplossen?’
Dit geldt ook voor degene die naast een rouwende wil staan. Kun je erbij zijn, bij het verdriet, zonder het op te willen lossen voor de ander? Het kan de rouwende helpen: ‘Er ligt nieuwe hoop in veiligheid, liefde en aandacht.’
5. Nieuw verlies raakt oud verlies
Bijna iedereen heeft wel een eerder verlies meegemaakt. Een nieuw verlies, maakt altijd een oud verlies los. Zo kun je als volwassene bij het overlijden van een vriend, ineens weer dezelfde angstige gedachten krijgen die je had als kind, toen je vader overleed. Een nieuwe situatie, een oud verdriet.
6. De liefde sterft niet
De relatie die je met iemand had, stopt niet na het overlijden. Door de liefde die er was, is die relatie doorgaand. Want de liefde sterft niet. Wat kun je dan doen om die relatie op een gezonde manier te behouden, ook als iemand er niet meer is? Julia: ‘Vind manieren om te herinneren en je met je dierbare te verbinden. Bijvoorbeeld door brieven te schrijven aan hem of haar, te bidden, te praten bij het graf of tegen een mooie foto.’ Het gaat niet om feitelijk contact, maar dat je woorden geeft aan wat er vanbinnen bij jou gebeurt. Dat houdt de liefde levend.
7. Grenzen aangeven
Wist je dat je in de eerste maanden na een ingrijpend verlies nog maar eenderde van je energie hebt? Niet zo verwonderlijk dus, als je het gevoel hebt dat je niet normaal kunt werken. Probeer goed te luisteren naar je lichaam. Het heeft je veel te vertellen. Helpende gedachte van Julia: ‘Als je een goede ‘nee’ hebt, is je ‘ja’ ook waardevol.
Wat vind jij van deze inzichten? Wat is zijn voor jou helpende inzichten geweest om vertrouwen te krijgen in je rouwproces? Deel het met ons, laat je reactie achter.
