Psychiater Bram Bakker: als je vrienden kiezen voor de dood
Psychiater Bram Bakker probeert zijn patiënten te weerhouden van zelfmoord. Dat lukt hem niet altijd. Ziet hij dat als nederlaag? In De Kist spreekt presentator Kefah Allush met Bram over het verlies van twee vrienden die zelf voor de dood kozen.
Paradox
Vanuit zijn beroep wordt Bram Bakker geregeld met de dood geconfronteerd, maar in zijn privéleven kwam het tot drie jaar geleden niet voor. ‘Toen begon het: de één na de ander, allemaal kerels van mijn leeftijd.’
Vorig jaar september nog verloor Bram zijn vriend Joost Zwagerman door zelfdoding. Was hij boos? ‘Tuurlijk. Ik dacht: had nog even gebeld, klootzak, dan hadden we het kunnen voorkomen. Dat is totale zelfoverschatting, maar dat is de gedachte van veel nabestaanden: ‘Als hij mij nog had gebeld, had hij misschien nog wel geleefd…’
Toch bleef Bram niet lang boos. ‘De psychiater in mij weet dat niemand dit doet om iemand te pesten. Het is een paradox. Degene die uit het leven stapt, denkt: ‘Ik verlos jullie van een groot probleem, namelijk van mij.’ En wij nabestaanden denken: ‘Waren wij niet de moeite om te blijven leven?’
Zo gemakkelijk ligt het helaas niet, weet Bram Bakker als ervaren psychiater. Er is geen formule om iemand zelfdoding uit het hoofd te praten. ‘Toch onderschatten we hoe belangrijk het is om alleen al een luisterend oor te hebben. Kunnen uitspreken wat je bezighoudt, is voor veel mensen al een enorme opluchting. Delen is helen, dat is echt zo.’
Euthanasie
Slechts een paar maanden voor Joosts dood, koos Brams vriend en dichter Rogi Wieg ervoor om euthanasie te ondergaan. Voor Bram, die ooit Rogi’s psychiater was, een onbegrijpelijke stap. ‘In de tijd dat ik hem behandelde gingen we voor het leven. Die afspraak had ik met hem en onze gemeenschappelijke vriend Joost: wij verzetten ons tegen jouw zelfmoordplannen. Dat vroeg Rogi ook op zijn goede momenten: ‘Doe alsjeblieft niet mee aan die gekkigheid van mij.’
Na het overlijden van Rogi ventileert Bram zijn ongenoegen in een open brief, die hij laat publiceren in het NRC. ‘Er was een patroon in Rogi’s leven (van manische en depressieve periodes, red.), die er altijd zou zijn en daar moest hij mee leren dealen. Uiteindelijk is dat patroon beëindigd, omdat een collega vond dat hij voldeed aan de eisen voor euthanasie. Ik twijfel niet aan zijn integriteit, maar een andere collega had iets anders kunnen vinden. Dat is mijn bezwaar. Realiseer je ook dat de euthanasie van Rogi Wieg bij veel mensen met psychisch lijden vragen oproept. Hebben zij er dan ook recht op? Dat is nogal wat. Die discussie vind ik daarom wel van belang.’
Geloofskwestie
De dood van Rogi, Joost en twee andere vrienden heeft Bram niet onberoerd gelaten. ‘Toch ben ik juist niet met de dood, maar des te meer met het leven bezig. Ik heb grotere haast om zoveel mogelijk uit het leven te halen. Het laatste wat ze mij mogen verwijten is dat ik mijn tijd verkwanseld heb.’
Of er ook leven na de dood is? ‘Dat is een geloofskwestie. De essentie van geloof is: er is meer dan we kunnen bevatten. Het leven begint niet bij mijn geboorte en eindigt niet bij mijn sterven. Ik geloof graag dat dat grotere verband er is.’
- Bram Bakker was te gast in het programma De Kist. Bekijk hier zijn gesprek met presentator Kefah Allush over dood en leven terug.
- Heb je vragen over zelfdoding of wil je praten over zelfmoordgedachten? Dat kan anoniem via de chat op www.113.nl of bel 113 (gebruikelijke telefoonkosten) of 0800-0113 (gratis).
Bekijk hieronder een fragment.
