Twee keer verscheurd: Lia verloor haar zoon in Bosnië en haar dochter bij een ongeluk vlakbij huis

“Mijn dochter Marloes was heel spontaan. Ze werkte met mensen met een verstandelijke beperking. Zij waren haar leven. Ze was overal voor in en hield wel van spanning en avontuur. Marloes was het nakomertje van het gezin en scheelde vijftien jaar met Jeffrey. Hij was dol op zijn kleine zusje. Als het even kon, viste hij haar uit de box en lag dan met haar op zijn buik. Ze was vijf jaar toen ze haar oudste broer verloor.

Hij was dienstplichtig en werd met Dutchbat III uitgezonden naar Bosnië. “Ik vond het verschrikkelijk dat hij naar oorlogsgebied ging. Hij is langs de dominee gegaan en in de kerk is er voor hem gebeden voor een behouden thuiskomst. We brachten hem naar Assen vanwaar hij verder zou reizen met de ander militairen. Wij reden als gezin weg, en hij liep daar alleen over die parkeerplaats. Dat beeld heb ik nog steeds: nu laten we je hier achter.
In het begin was alles nieuw en hij vond het daar mooi. Hij had het naar zijn zin.” Maar naarmate de tijd vorderde, veranderde dat. Hij zag hoe de oorlog het land veranderde en werd samen met zijn maten geregeld bekogeld als ze de wacht liepen.

Veel te jong

En toen ging het mis. Het luchtalarm ging af en de jongens renden naar de bunker. Onderweg werd Jeffrey dodelijk geraakt door scherven van een mortieraanval. Hij overleed vlak voor zijn verjaardag en werd slechts 20 jaar. “Het nieuws was voor ons heel onwerkelijk. Hij was veel te jong om te sterven, mijn andere kinderen hebben hem ingehaald qua leeftijd. Hij was altijd de aanvoerder van ons gezin en in gedachten blijft hij dat.”

Jeffreys lichaam wordt naar huis gevlogen. Hij wordt begraven in zijn uniform, daar was hij immers zo trots op. Op de televisiekast staat een foto waarop hij zijn rode baret draagt.

Jeff was sociaal, een aanpakker en iemand die dacht in oplossingen. Dat deelde hij met Marloes. Lia: “Samen met haar vriend heeft ze hun hele huis verbouwd en samen met mijn man Dick alles zelf geverfd. ‘Wat ik niet kan, kan ik leren’, zei ze dan.”
Haar foto staat naast die van haar broer, met een kaarsje ervoor...

“Ik zei altijd: Marloes heeft drie levens.” Bij haar geboorte ademde Marloes niet. Als tiener liep ze bij een sprong tegen een deurpost een hersenbloeding op. “Ze is een vechter.”
Maar deze keer liep het niet goed af.

“Marloes, haar vriend en drie anderen waren naar een doopdienst in Zeeland geweest. Met z’n vijven zaten ze in één auto. Onderweg kregen ze waarschijnlijk een conflict met een andere bestuurder, mogelijk bij het invoegen. Die bestuurder reed achter hen aan, haalde hen in bij een rotonde en trapte op de rem, waardoor hun auto tot stilstand kwam. Ze stonden stil op de provinciale weg. De bestuurder in het busje achter hen zag het te laat en reed met tachtig kilometer per uur op hen in. De auto werd gelanceerd.

Het eerste wat ik zei toen ik over het ongeluk hoorde, was: ‘Dat kan niet waar zijn, want zo is Marloes helemaal niet.’ Maar je hoeft zelf niks gevaarlijks te doen om te verongelukken.”

Later bleek dat de bestuurder die hen had klemgereden drugs had gebruikt en alcohol had gedronken. Wat doet dat met je rouw? Lia zoekt naar woorden. “Ik hoop hem in ieder geval nooit tegen te komen. Hij kreeg drie jaar cel, waarvan hij er twee heeft uitgezeten. De bestuurder van het busje kreeg een taakstraf. Ik heb ooit gebeld om te vragen of hij die al had uitgevoerd. Dat was niet zo, maar ik zou bericht krijgen als het wel zo was. Dat bericht is nooit gekomen. Dat doet zeer. Ook dat er nooit iemand aan de deur is geweest. Onvoorstelbaar vind ik dat. Bij de rechtbank boden de daders excuses aan, maar dat moesten ze vast van hun advocaat zeggen. Die woorden hebben voor mij geen inhoud.”

Zo dichtbij huis

Ze vervolgt: “Ik had liever gehad dat ze iets lieten weten, al was het maar een kaartje. En ik wil graag openheid over wat er écht is gebeurd. De bestuurder van het busje had een nieuwe bus, zag dat er iets gaande was, maar remde toch te laat. We zullen nooit precies weten wat er is gebeurd.”

Het ongeluk gebeurde dichtbij huis, de zondag voor Kerst. Lia en haar man Dick zagen brandweerwagens met loeiende sirenes richting de provinciale weg rijden. “Dat is niet best,” zeiden ze nog. Even later zagen ze ook ambulances. Ze hadden nog geen idee dat Marloes erbij betrokken was.

Pas anderhalf uur na het ongeluk horen ze via Marloes’ schoonzus dat zij en haar vriend bij het ongeluk betrokken zijn. Lia: “Mijn zoon Alexander kreeg uiteindelijk iemand van de politie aan de lijn die bevestigde dat Marloes in het ziekenhuis lag. ‘Kom maar naar het Erasmus en hou er rekening mee dat het niet goed gaat’, zei hij.”

Lia klampte zich eerst vast aan de hoop. “Marloes heeft al zo vaak iets meegemaakt.” Maar haar hersenstam was afgebroken. Ze lag nog aan allerlei apparatuur vanwege haar donorcodicil, eigenlijk was ze al overleden.*
Lia’s stem breekt als ze terugdenkt aan dat ene moment: “Ik wilde niet zien hoe ze de slangetjes afkoppelden. Mijn andere dochter en schoondochter zijn naar Marloes’ huis gegaan om kleding te halen en hebben haar omgekleed. Ze was kort daarvoor nog naar een bruiloft geweest. Die jurk hebben we voor haar gekozen.”

Broer en zus samen

Marloes ligt begraven op dezelfde begraafplaats als haar broer, in het dorp waar Lia woont. Als het gesprek op haar geloof komt, antwoordt ze zonder aarzeling: “Ik geloof nog steeds in God, al snap ik niet waarom dit zo moest gebeuren. Maar ik voel me gedragen door Hem. Hoe ik dat voel? Anders zou ik toch niet verder kunnen leven? Je krijgt wat je per dag kunt dragen.”

Nooit meer een appje

De leegte die Marloes achterlaat, zit in de kleinste dingen. “Dat ik haar niet meer tegenkom in het dorp, dat ze niet even aanbelt of een appje stuurt. Als ze langsreed, toeterde ze altijd. Allemaal typische Marloes-dingen. Ze wilde graag kinderen. Ik keek ernaar uit, om net als mijn vriendinnen, kleinkinderen in het dorp te hebben.”

Twee kinderen verliezen, het is een verdriet dat niet te bevatten is. “Mijn andere zoon is vrijwilliger bij het leger, hij is reservist en doet dat naast zijn baan.” De woorden vallen haar zwaar. “Ik zei wel tegen hem: ‘Ik kan niet nog een kind verliezen.’

“Ik mis Jeff en Marloes altijd en overal. Mijn ouders wilden graag een foto van ons gezin, maar ik dacht: we zijn niet meer compleet. Soms komt er veel naar boven. Zoals met het uitbrengen van de documentaire Terug met Dutchbat. Dat probeer ik te parkeren.” Ze wijst naar de twee ingelijste foto’s: een van een stralende Marloes op het strand, de ander van Jeffrey met een trotse blik. “Ik denk elke dag aan mijn kinderen en praat tegen hun foto’s. Maar ik wil niet de hele dag met het verdriet bezig zijn. Dat gaat niet. Soms overvalt het gemis me. Dan schakel ik snel over, want ik wil niet te diep wegzakken in dat gemis. Ik moet bezig zijn. Ik wandel graag met een vriendin, of met familieleden die wat ouder zijn. Dan ben ik lekker buiten en doe ik ook nog iemand een plezier. Even ons hoofd leegmaken.

Voor altijd in haar gebroken moederhart

Op speciale dagen draag ik een armband met de gezichten en namen van Marloes en Jeffrey. Zo zijn ze er toch bij.” Ze zegt het zacht, maar met overtuiging: “Mijn hart is gebroken. De pijn van het verlies van mijn kinderen gaat nooit over. Ik ben maar half.

Mijn kleindochter heeft onlangs haar rijbewijs gehaald. Ik zie meteen de gevaren van het verkeer, maar ik ben ook blij voor haar. Dat probeer ik met alles: blij zijn en mijn angst opzijzetten. Ik wil niet een overbezorgde, angstige moeder of oma zijn. Verjaardagen en feesten worden gevierd, omdat ik wil dat het leven voor mijn andere kinderen doorgaat.”

Terug met Dutchbat

Dertig jaar na de val van Srebrenica keren vijf Dutchbat III-veteranen en hun partners terug naar de plek waar hun leven veranderde. Je kunt de tweedelige-documentaire terugkijken.

*Bij het ongeluk komt ook Marloes’ zwager Jacob om het leven. Kees, de vriend van Marloes, overleeft het, maar heeft zwaar hersenletsel en zal nooit meer zelfstandig kunnen wonen. Lia en haar man Dick bezoeken hem elke week.