“Mijn moeder was ervan overtuigd dat we elkaar weer zien”
“Zondagavond liep ze bij mij de deur uit. Ik dacht: ‘Ik zie jou niet meer.’” Het is een gek voorgevoel dat de 41-jarige Ilse Roukema die bewuste avond in 2015 heeft. Maar haar gevoel klopt: een week later overlijdt haar geliefde moeder aan de gevolgen van een hersenbloeding. “We waren niet alleen moeder en dochter, maar ook vriendinnen.”
“Mijn moeder was een energieke vrouw, die volop in het leven stond. Een creatieveling. Altijd in en om het huis bezig. Maar ook op haar manier zorgzaam: bij haar was je áltijd welkom.”
Niet lekker
Dat Els op een dinsdagmiddag onwel wordt, komt dan ook volkomen onverwachts. “Ik herinner me die dag nog heel goed. Mijn moeder was op een begrafenis. Uitgerekend daar werd ze niet lekker. Ik werd gebeld dat ze met de ambulance naar het ziekenhuis was gebracht.”
“Ik hield mijn hand tegen haar gezicht. Dat was ons laatste echte contact.”
Ilse haast zich naar het ziekenhuis, waar ze haar moeder op de Eerste Hulp aantreft. “Ik kon haar nog heel even spreken”, vertelt ze. “Ze had het ontzettend koud. Ik hield mijn hand tegen haar gezicht en mocht ‘m van haar ook niet meer weghalen. Achteraf gezien is dat het laatste échte contact tussen ons geweest. Toen de arts naar me toe kwam, vertelde hij dat ze een ernstige hersenbloeding had gehad. Daarom moesten ze haar in slaap brengen.”
“We zagen al: dit gaat niet meer goedkomen.”
Complicaties
Artsen opereren Els de volgende dag, maar de druk in haar hoofd blijft stijgen. “Alle complicaties die je bij zo’n operatie kan krijgen, kreeg ze. Toen zagen we al: dit gaat niet meer goedkomen.” In de dagen die volgen, brengen Ilse, haar broer, zus en vader veel tijd door aan het bed van hun moeder en vrouw. “Het voelde zó onwerkelijk wat er gebeurde. Zo’n energieke vrouw, die in één keer uit je leven wordt gerukt”, legt Ilse uit. Uiteindelijk krijgen ze zondag het verdrietige bericht dat Els hersendood is. “Op zo’n moment kun je eigenlijk alleen maar stil naast haar zitten en zeggen dat het goed is als ze gaat. Natuurlijk was dat voor ons heel zwaar, maar voor haarzelf was dit de mooiste manier om uit het leven te stappen.”
Laatste cadeautje
Voor de begrafenis heeft Ilse een moeilijke, maar ook mooie taak: het maken van de bloemstukken. “In het dagelijks leven werk ik als bloemist. Om rouwboeketten voor je eigen moeder te maken is confronterend, maar het is ook fijn dat je dat nog kunt doen”, vertelt ze.
Bij de voorbereidingen voor Els’ begrafenis hebben Ilse en haar familie een bijzonder houvast: een boekje van haar moeder met daarin haar laatste wensen. “Het was heel fijn dat haar boekje er was. Zo hebben we de nummers ‘Nearer my God to thee (Hillsong) en “Shine your light” (Oslo Gospel Choir) gedraaid. Mijn moeder was ervan overtuigd dat ze bij de Heer kwam en wilde dat geloof ook meegeven aan anderen. Ze wilde er niet teveel bij stilstaan dat het hier afgelopen is, maar juist benadrukken dat we elkaar weer terugzien. Dat staat ook zo op haar grafsteen.”
Die hoop dat ze haar dierbaren weerziet, blijkt ook uit het laatste cadeautje dat Els de nabestaanden postuum meegeeft. “Mijn moeder wilde graag dat iedereen een witte roos kreeg. De tekst was: ‘Dit is mijn laatste presentje. Ik hoop dat we elkaar weerzien.’ Dat symboliseert hoe ze was: ze hield ervan om cadeautjes te geven.”
“Het maakt niet uit hoe lang je rouwproces duurt: het heeft geen tijd.”
En dan, na de begrafenis, is er alle ruimte voor rouwverwerking. Maar hoe doe je dat eigenlijk? “Ik heb echt Gegoogled”, lacht Ilse. ‘Wat is raar, wat is niet raar?’ Al lezende leert ze één belangrijke les: ‘Hoe jij je rouwproces invult, maakt geen bal uit. Het maakt niet uit hoe lang je erover doet: het heeft geen tijd. Het verdriet komt toch nog dagelijks, soms wekelijks boven.”
Dankliederen
“In het begin vraag je je af: ‘Hoe sterk kun je als mens zijn? Ik heb geleerd dat je sterker bent dan je denkt. Daarnaast is mijn geloof nog nooit zo intens geweest als toen mijn moeder overleed. Ik heb me echt gedragen gevoeld. Boos op God ben ik nooit geweest. Ik was wel verdrietig, maar er kwamen tóch dankliederen in mijn hoofd.” Ook vindt Ilse geruststelling in de Bijbel. “In die eerste periode na haar overlijden heb ik veel meer de Bijbel gepakt dan anders. Dan zocht ik teksten op over wat we kunnen verwachten als we in de hemel komen. Dat gaf veel rust. Ik wéét dat ze daar is.”
Thuis
Hoewel het Ilse troost te weten waar haar moeder is, mist ze haar nog dagelijks. “Het is een verlies dat je altijd met je meedraagt. Het wordt een onderdeel van je leven, waar je met de tijd krachtiger mee om kan gaan. Het meest mis ik haar met de gewone dingen, zoals het samen koffie drinken. Ze was niet alleen mijn moeder, maar we waren ook vriendinnen. We kwamen bijna elke week bij elkaar over de vloer en konden uren kletsen. Ze was een soort van tweede thuis, naast mijn eigen thuis. Net als vroeger voelde ik me bij haar nog altijd veilig en vertrouwd. Die intense bloedband is nu losgesneden. Maar gelukkig weet ik waar ze nu is: Thuis.”
Auteur: Janet Freriks
Supermarket Flowers, een nummer dat veel voor Ilse betekent. Luister hieronder naar het lied.
