'Ik voelde me ontworteld: alsof ik een stukje jeugd was verloren'

Bekijk ook de Ik mis je-uitzending waarin Marinka vertelt over haar zus.

"De eerste dagen na mijn moeders overlijden waren superheftig en verscheurend", vertelt Marinka. "Ik had mijn eigen verdriet, de zorgen om mijn vader en de zorgen om mijn dochtertje van drie."

Uitgezaaide leverkanker

Tien maanden daarvoor, op een zomerse zondag, staat Marinka’s leven van de ene op de andere dag compleet op z’n kop. "Mijn moeder werd tijdens een fietstochtje opeens onwel. Omdat er een erfelijke hartaandoening in onze familie zit, maakten ze in het ziekenhuis gelijk foto’s van haar hart", vertelt Marinka. Haar hart blijkt oké, maar de artsen zien wel wat anders: "Er waren ‘rare dingen’ in haar buikstreek te zien. Ze moest een nachtje blijven. Toen ik haar de volgende dag in het ziekenhuis bezocht en het gordijn rondom haar bed opentrok, stond de arts naast haar. Ze zag me en begon gelijk te huilen: 'Ik ga dood'. De arts had haar net verteld dat ze kanker had. Mams zou nog maar enkele weken tot een paar maanden te leven hebben. Ook ik werd emotioneel: het voelde zó onwerkelijk."

Kwaliteit van leven

"Na het slechte nieuws kwamen we in een rollercoaster terecht. Mijn moeder besloot dat ze geen levensverlengende behandelingen wilde. Ze wilde kwaliteit van leven. We zijn meteen allerlei dingen gaan ondernemen, zoals samen een weekendje weg en een weekje op vakantie met mijn gezin erbij. Voor dat weekendje weg had ik van tevoren allerlei vragen opgeschreven. Vragen over de grote én dagelijkse dingen in het leven, zoals: waar ben je trots op? Waar heb je spijt van? Ben je bang om dood te gaan? Maar ook: hoe was het toen ik klein was? En hoe doe ik het met ons dochtertje, doe ik het goed?"

Mijn leven stond stil, maar ging ook door

Tegen alle verwachtingen in, leeft Helène nog tien maanden. “In die maanden ben ik veel bij haar langs geweest, al hield ik het liefst elke dag haar hand vast. Maar dat kon niet: mijn leven stond stil, maar ging ook door. Bovendien had ze zelf een drukke agenda met dingen die ze nog wilde doen. We hebben zelfs haar zeventigste verjaardag nog kunnen vieren. Een echte feestdag, met her en der een traan."

"In die laatste maanden van haar leven heeft ze ook als een koningin audiëntie gehouden", vervolgt Marinka lachend. "Iedereen kwam op bezoek. En toen het kringetje rond was, nog eens. We maakten er wel eens morbide grapjes over. De mensen in het dorp zullen wel tegen elkaar zeggen: ‘Leeft die nou nog steeds?’ En toen ze wietolie bestelde tegen de pijn, zei ik tegen haar: 'straks lig je nog stoned in de kist'. Die humor gaf ons de ruimte om door te gaan. Je moet wel."

Rouw

Marinka’s moeder overlijdt uiteindelijk op een dinsdagnacht in mei 2017, in het bijzijn van haar familie. "Mijn vriend en ik waren bij haar aan het waken. Mijn vader en haar twee zussen sliepen met hun partners boven. Aan haar ademhaling hoorde ik dat het einde naderde. Toen ging het ineens heel snel. Gelukkig waren de anderen er nog net op tijd bij. 'Ga maar naar Gitte toe', fluisterde ik."

"Gitte is mijn zus. Zij overleed in 2014 onverwachts aan een virus op haar hartspier. Door die ervaring – en eerdere ervaringen met rouw in onze familie – wist ik zo’n beetje wat ik bij mijn moeder kon verwachten. Ik wist dat ik zou buigen, maar niet zou breken. Ik wist dat ik sterk genoeg was om haar verlies in mijn leven te integreren."

Houvast

"De eerste dagen na mijn moeders overlijden, ging mijn aandacht naar veel mensen uit. Mijn dochtertje, die als troostprinses mijn vader wilde troosten. Naar mijn vader. En natuurlijk had ik mijn eigen verdriet. Ik voelde me ontworteld: alsof ik een stukje jeugd was verloren. In die tijd heb ik veel gewandeld en gefietst. Ook schreef ik in een dagboekje, terwijl ik dat daarvoor eigenlijk nooit deed. Ik stond stil bij de vraag: wat is er de afgelopen tien maanden in vredesnaam allemaal gebeurd? Het gaf me houvast, structuur en begrip om daar woorden aan te geven."

Het gaat niet altijd om het antwoord

"Dat schrijven heb ik daarna nog zo’n jaar volgehouden. Ik wilde mijn moeder nog zoveel vertellen en vragen. Op advies van een coach die ik toen bezocht, schreef ik alles op wat ik tegen mijn moeder wilde zeggen. ‘Het gaat niet altijd om het antwoord’, legde ze me uit. Het gaat erom dat je het deelt, dat je woorden aan iets geeft. En dus schreef ik op dat ik haar miste en van haar hield. En dat mijn dochtertje kon fietsen, dat ze naar de basisschool ging en haar zwemdiploma’s haalde. Mijn mams was altijd net zo trots op haar als ik dat was."

"Mijn moeder was een sociale, zorgzame en vrolijke moeder. Ze zat altijd met een kopje thee klaar als ik uit school kwam. Op het moment dat ik naar de middelbare school ging, is ze als reisleidster gaan werken. Dat heeft haar leven echt verrijkt. In de laatste jaren van haar leven zijn we nog een paar keer op groepsreis geweest. Gewoon als moeder en dochter, al kroop mijn moeder soms ongemerkt in de rol van reisleidster. Die vakanties zijn me nu heel dierbaar. Ze hebben onze band zeker verdiept."

Berusting

"Nu, vier jaar na haar overlijden, merk ik dat er een bepaalde rust is gekomen. Je hebt te aanvaarden dat het is zoals het is. Ik heb de tijd genomen om met het verdriet bezig te zijn en te beseffen dat het definitief is. Er zijn weken dat ze niet ter sprake komt, en dagen waarin we het veel over haar hebben. Haar as is destijds – op dezelfde plek als bij mijn zus – met bloemzaadjes vanuit een vliegtuig in Egmond uitgestrooid. Met die plek heb ik eigenlijk niks: de locatie waar ik haar vind, is mijn hart."

We staan met een traan en een lach stil bij mooie herinneringen

"Wel staat er in de woonkamer een foto van haar op haar zeventigste verjaardag, met ons dochtertje. Bovendien hebben we enkele filmopnames van de week dat we voor het laatst met haar en ons gezin weg waren. En soms kijk ik allerlei foto’s terug op mijn mobiel. Ik vind het ook heel fijn om kettingen, een vest of omslagdoek van haar te dragen. Daarnaast zorg ik dat er altijd narcissen in de tuin staan: dat waren mijn moeders lievelingsbloemen.”

Mooie herinneringen

Er is nog iets dat Marinka helpt: praten en delen. "Zo sprak ik met een middelbare schoolvriendin van haar af, om over haar te praten. Ook in onze familie staan we regelmatig bij haar stil. Op haar verjaardag en sterfdag krijg ik altijd berichtjes van andere familieleden, die haar net zo goed missen. Wat ik ook heel waardevol vind, is dat ik elk jaar een dag met haar zussen en mijn nichtjes afspreek. Dan delen we het verdriet en praten over de mensen die we moeten missen. Maar we hebben vooral veel lol samen: we staan met een traan en een lach stil bij alle mooie herinneringen."

Geluksmomentjes

"Inmiddels help ik ook anderen bij hun rouwverwerking. Na mijn moeders overlijden en een rondreis met mijn gezin door Amerika, ben ik mijn eigen bedrijf begonnen. Het geeft me veel voldoening om anderen met mijn kennis en ervaring écht verder te helpen. En daarmee kom ik misschien wel bij de twee belangrijkste lessen die mijn moeder me leerde: zij durfde keuzes te maken en ging als reisleidster doen wat ze heel graag wilde doen. Daarnaast zag ze waar het echt om draait in je leven: de mensen om je heen. Door haar ben ik dat nog veel meer gaan zien."

Na de dood van haar zus en vader gooit Angela het roer om

Lees ook over:

Na de dood van haar zus en vader gooit Angela het roer om