Van journalist naar uitvaartbegeleider: waarom Marco het roer omgooit

Afscheid nemen

Het ‘omscholingsproces’ tot uitvaartbegeleider ging heel geleidelijk, vertelt Marco van der Straten. Het begon met het verlies van zijn vader, 14 jaar geleden, als gevolg van lymfeklierkanker.

‘Hij is tien jaar ziek geweest. In die periode ging ik vaak met hem mee naar het ziekenhuis. Soms leek het goed te gaan, dan ging het weer minder. Ik maakte alles van heel dichtbij mee. Uiteindelijk moesten we afscheid nemen. Dat was heel intens. De laatste dagen en nachten hebben we bij hem gewaakt. Hij werd 59 jaar.’

‘Ik ben echt door het verdriet heen gegaan’

Marco’s rouwproces begon al toen zijn vader nog leefde. ‘Ik wist al jaren dat zijn dood eraan kwam. Ik vond dat besef heel pijnlijk, omdat we zo’n sterke band hadden. Toen hij er echt niet meer was, voelde dat bijna als een amputatie. Ik ben echt door het verdriet heen gegaan, maar heb ook een weg gevonden om weer van het leven te kunnen genieten.’

Aan zijn vaders uitvaart bewaart Marco fijne herinneringen. ‘Er was veel ruimte om dingen op onze eigen manier te doen. De uitvaartbegeleider vroeg wat bij ons paste. Er waren geen mannen in zwarte pakken met hoge hoeden op.’

Koffie met cake

Hoe anders ging het eraan toe bij de uitvaart van zijn opa in 1986, weet Marco nog. ‘Toen was de uitvaart meer zoals je dat van vroeger wel kent: afstandelijk en vrij standaard. Onze familie had naar mijn idee weinig persoonlijks in te brengen. Alles verliep volgens een vast menu: zwarte kleding en koffie met cake achteraf.’

‘Gelukkig is er tegenwoordig veel meer ruimte voor emoties, verdriet en rouw. Voor het delen van verhalen over de mensen die worden gemist. Hoewel dat in sommige delen van Nederland nog steeds niet zo is’, zegt Marco.

‘De hemel is veel dichterbij dan we vaak denken’

Na de dood van zijn oma in 2017 kreeg Marco het idee om een boek te schrijven over de hemel. ‘Zo veel mensen zeiden tegen me: “Oma is nu in de hemel.” Maar wat bedoelden ze daar eigenlijk precies mee? Ik wilde uitzoeken wat je daarover kunt zeggen.’

Marco interviewde voor zijn boek ‘Als ik in de hemel kom’ allerlei mensen, zoals predikant Paul Visser en zangeres Kinga Bán. ‘Door die gesprekken leerde ik dat de hemel veel dichterbij is dan we vaak denken. Het is een soort vierde dimensie. Een werkelijkheid die we niet zien, maar die er wel is. Maar het is vooral een plek waar Jezus is. Ik kan dat niet verklaren. Het gaat uiteindelijk om hoop en vertrouwen.’

Betekenen

Het boek en de theatertour die erop volgde, wakkerden bij Marco zijn interesse aan voor afscheid nemen. Hij verdiepte zich in rouw. Hij las boeken van de Vlaamse rouwdeskundige Manu Keirse. En zo ontstond langzaam het idee om uitvaartbegeleider te worden.

Marco bezocht een open dag voor de opleiding en kwam razend enthousiast thuis. ‘Ik vond het echt super boeiend! Ik voelde gewoon dat dit het is. Dat het bij me past. Alles wat ik de afgelopen 25 jaar als mens en in mijn werk heb geleerd, kan ik in dit vak toepassen. Ik kan hierin iets betekenen voor mensen.’

Alles is mogelijk

Zijn eerste begrafenis herinnert hij zich nog goed. ‘Opeens werd ik gebeld. Iemand had mij nodig! Dat was heel spannend en bijzonder. Tegelijkertijd besefte ik ook: Deze mensen zijn heel verdrietig, want er is iemand overleden.’

Als uitvaartondernemer probeert Marco vooral te luisteren naar de behoeftes van de nabestaanden. ‘Ik begin met een leeg vel. Er zijn geen dingen die per se moeten ‘omdat het zo hoort’. Alles is mogelijk. Als het maar klopt voor de nabestaanden.’

‘Deze coronatijd is alles wat je niet wilt’

Mensen helpen als ze iets spannend vinden, hoort daar ook bij. ‘Een kleindochter durfde niet naar haar overleden opa te kijken, die lag opgebaard. Voor iemands rouwproces kan het helpen als je niet alleen weet dat iemand is overleden, maar dat je het ook ziet. Ik heb toen even met haar gepraat. Een tijdje later, vlak voordat we de kist de kerk in zouden brengen, zag ik haar toch naast de kist staan. Om afscheid te nemen. Dat doet me dan zo goed.’

Amper drie maanden na zijn start, begon de corona-crisis. ‘Deze tijd is alles wat je niet wilt. Je wilt geen afstand. Je wilt juist dichtbij mensen kunnen zijn en hen steunen. Je wilt dat de familie samen kan rouwen. Daarom kijk ik naar wat nog wel kan. Ik zoek vormen die uitdrukking geven aan verbondenheid.’

Bloem versturen

Zo kunnen mensen die niet bij de uitvaart aanwezig mogen zijn, gratis een bloem versturen met een persoonlijke boodschap eraan. Die bloemen zet Marco in een grote vaas in de ruimte waar de uitvaart plaats vindt.

Ondanks alle beperkingen, geniet Marco erg van zijn nieuwe baan. Hoewel hij het voorlopig nog naast zijn vaste baan als hoofdredacteur van EO-magazine Visie doet, wil hij op termijn fulltime uitvaartbegeleider zijn.

Voldoening

‘Het werk geeft zo veel voldoening. Het mooiste in zo’n week voorafgaand aan de uitvaart is dat het leven dan intens wordt beleefd. Dingen die er niet toe doen, vallen weg. Je praat met elkaar over wezenlijke dingen. Bijvoorbeeld over wat je vader of moeder voor je heeft betekend. Dan ontstaan er heel mooie gesprekken.’