‘Mijn broertje Pim leerde me puur en eerlijk te zijn’

‘Je broer heeft een heel ernstig ongeluk gehad. We weten niet hoe het met hem is.’ Met die woorden zette Annemieks begeleider achttien jaar geleden haar wereld op zijn kop. “Ik was 19”, weet Annemiek nog goed. “Ik woonde niet meer bij mijn ouders, maar ben meteen met mijn begeleider naar ze toegegaan. Toen ik mijn moeder zag, zei ze: ‘Hij is dood.’ Ik was vol ongeloof en ben haar in de armen gevlogen. Daarna heb ik urenlang in shock aan de tafel gezeten.”

Raadsel

Op de vraag hoe het ongeluk precies is gebeurd, heeft Annemiek – nu 37 – na al die jaren nog steeds geen antwoord. “Pim was op weg vanuit zijn gezinsvervangend tehuis naar de dagbesteding waar hij werkte. Het was een van de eerste keren dat hij zelfstandig mocht fietsen. Maar hij reed een andere route dan hij met zijn begeleiders had geoefend.

‘De chauffeur was er – net als wij – kapot van’

Waarom hij daar fietste, is een raadsel. We weten alleen dat de betrokken vrachtwagenchauffeur Pim zag fietsen en hem netjes inhaalde. Opeens voelde hij dat hij over iets heen reed en toen hij in de spiegel keek, zag hij de fietser niet meer. Toen besefte hij dat er iets ergs was gebeurd. Ooggetuigen hadden gezien dat Pim tijdens het inhalen ineens ging slingeren en onder de vrachtwagen viel. De chauffeur was er – net als wij – kapot van.”

Een bijzondere uitvaart

Als de uitvaart een paar dagen later plaatsvindt, is Annemiek overweldigd door de enorme opkomst: “Er kwamen maar liefst 400 mensen naar zijn uitvaart. Velen konden niet eens meer zitten en moesten de dienst in de koffiekamer bijwonen. Ik was – en ben – heel dankbaar dat zoveel mensen de moeite namen aanwezig te zijn. Maar wat het meeste indruk op me maakte, was de opname die ze lieten horen van het orkest waarin Pim had gespeeld. Op zijn verjaardag, een paar weken voor zijn dood, hadden ze Pim gevraagd wat zijn favoriete nummer was. Die zouden ze dan voor hem spelen. Hij koos voor ‘Mijn Jezus, ik houd van U.’ Dat vond ik zó indrukwekkend! Pim vloekte namelijk best veel en worstelde soms met het geloof. Hij wist heel goed dat hij door zijn verstandelijke beperking anders was dan anderen. Dan zei hij: ‘Maar God heeft mensen gemaakt, waarom heeft Hij mij dan zo gemaakt?'”

Onbegrepen

“Die frustratie kenmerkte zijn leven: hij kon heel lief zijn, maar ook héél boos. Dan begon hij te bijten, te schoppen en te slaan. Ik denk dat dat voorkwam uit machteloosheid: hij voelde zich vaak niet begrepen. Door zijn waterhoofd had hij een verstandelijke beperking, maar hij had een behoorlijk sterke wil. Zo heb ik hem leren schrijven, lezen en rekenen. Ik vond het mooi om te zien dat hij gebruik maakte van de talenten die hij had gekregen: hij zat op voetbal en paardrijden, speelde keyboard en was gek op bepaalde auto’s. Dan gingen we met de auto ergens naartoe en telde hij met een rekenmachientje hoeveel auto’s hij had gezien.”

‘Hij kon zo bij je komen en zijn armen om je heen slaan’

“Zelf heb ik er nooit moeite mee gehad dat hij verstandelijk beperkt was. Ik vond het wel leuk, een broer die anders was. Ik wist natuurlijk ook niet beter, het was gewoon zo. Wat ik heel erg aan Pim waardeerde, was dat zijn emoties heel puur waren. Hij had een hele open manier van contact maken: hij kon zo bij je komen, zijn armen om je heen slaan en ‘ik vind je lief’ zeggen. Dat waren momenten om te koesteren.”

Schuld

Dat haar broertje met wie ze zo’n bijzondere band had opeens wegvalt, valt Annemiek heel zwaar. “Toen Pim overleed, had ik net een zware depressie achter de rug. Daardoor slikte ik veel medicijnen. Die medicijnen vlakten mijn gevoel af. Pas toen ik een aantal jaar later stopte met de medicatie én mijn vader overleed, kwam het verdriet en de pijn in alle hevigheid binnen. Ik zat vooral met alle vragen rondom Pims dood. Daar wilde ik graag over praten, maar ik kon nergens mijn verhaal kwijt. Mensen zeiden: ‘Het is nu al zo lang geleden, je moet doorgaan met je leven.’ Misschien wilden ze me juist helpen, maar door die opmerkingen voelde ik me totaal niet begrepen. En doordat ik alle emoties voor mezelf hield, raakte ik een diepe depressie.”

‘Ik wilde iemand de schuld geven van Pims dood’

Wat bij mij ook speelde, was de schuldvraag. Ik wilde íemand de schuld geven van zijn overlijden. Eerst zocht ik het bij mezelf, want ik had kort voor zijn dood nog ruzie met hem gehad. Later gaf ik God de schuld: ik wilde niks meer met Hem te maken hebben. Wat voor steun geeft God nou als er allemaal nare dingen gebeuren? Maar de laatste tijd put ik juist wel weer kracht uit mijn geloof. Ik ga er anders mee om: ik ga niet meer naar de kerk, maar lees nog wel uit de Bijbel. Daarnaast ben ik gedichten gaan schrijven. Dat is voor mij een bepaalde vorm van verwerking, zeker nu ook allebei mijn ouders overleden zijn.”

Wees eerlijk over wie je bent

Hoewel Pims overlijden inmiddels 18 jaar geleden is, droomt Annemiek nog regelmatig over hem. “Dan staat hij voor de deur en word ik huilend wakker. ‘Was het maar echt!’, denk ik dan. Soms vraag ik me wel af ik hém echt zo mis, of dat het verdriet zo groot is omdat ik het allemaal alleen moet dragen. Ik heb tenslotte ervaren dat ik er niet op kan vertrouwen dat mensen écht luisteren. Tegelijkertijd komt daarbij de belangrijkste les van Pim om de hoek kijken: neem mensen zoals ze zijn. Want als hij me iets heeft geleerd, is het om heel puur en eerlijk te zijn.”

Auteur: Janet Freriks

Het nummer ‘Mijn Jezus, ik hou van U’, een bijzonder nummer voor Annemiek en haar familie.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen