Rouwen in mantelpak – aandacht voor verlies en werk

Een gewone dinsdagavond in de zomer van 2015. Arletta (42), HR-manager bij een internationaal consultancybureau, is net thuis van haar werk. De politie staat voor haar deur. Arletta krijgt te horen dat haar man is overleden aan een hartstilstand.

‘Ik realiseerde mij totaal niet wat de dood van Dirk voor mij betekende’

“Het was alsof de wereld stilstond, terwijl mijn brein overuren maakte,” vertelt Arletta. “Wat de dood van Dirk voor mij betekende, realiseerde ik me totaal niet. Wel bedacht ik welke nummers we zouden draaien op de uitvaart. Ook nam ik me dadelijk voor gewoon te blijven werken. Bizar, die gedachten op dat moment.”

Stresshormonen

“Rouwen veroorzaakt stress,” vertelt rouwbegeleider Maartje Hazebroek. “Hormonen als cortisol en adrenaline helpen je door de eerste periode heen.” De gedachten van Arletta zijn niet ongewoon, mensen stellen in een ‘split second’ prioriteiten en gaan over tot actie. Het is een manier van overleven. Vaak kijken mensen achteraf met verbazing terug naar waartoe ze in de eerste weken in staat waren: de uitvaart regelen, bezoekjes, financiële afwikkelingen, alsof het op de automatische piloot gaat.

‘Vaak kijken mensen achteraf met verbazing terug naar waartoe ze in de eerste weken in staat waren’

[newsletter midrid=S7a1MAYAA75]

Goed voor jezelf zorgen

Een representatief uiterlijk is belangrijk voor Arletta en dat bleef het ook na het overlijden van haar man. “Ik was gewend om mijzelf ’s ochtends in een mantelpak of een strakke pantalon met bijpassend jasje te hijsen, dat wilde ik blijven doen. Mijn werk was niet alleen mijn passie, maar ook mijn zekerheid.”

‘Ruimte maken voor je verlies is belangrijk. Zorg ervoor dat je mantelpak geen dekmantel wordt’

Maartje: “Goed voor jezelf zorgen is voor veel mensen die rouwen een hele klus. Het verzorgen van je uiterlijk kan je van binnen ook opmonteren, maar het negeren van lichamelijke signalen ligt op de loer. Ruimte maken voor je verlies is belangrijk. Waak er dus voor dat je mantelpak geen dekmantel wordt. Soms is het nodig in een joggingbroek op de bank alle emoties toe te laten. Je make-up van je gezicht te huilen of je naaldhakken door de kamer te smijten.”

Rouw op het werk

Binnen veertien dagen zat Arletta alweer achter haar bureau. Naar het werk gaan was een zware opgave, maar wat moest ze anders? Het werk bood haar afleiding. Het viel Arletta op dat haar denkvermogens achteruit gingen, ook was ze minder alert.

‘Ik voelde me eenzaam in mijn verdriet’

Dit probeerde ze te verdoezelen voor haar collega’s. Ondertussen voelde ze zich zwaar ellendig. “Ik herinner me een bijeenkomst waarin ik het uit wilde schreeuwen: zag werkelijk niemand waar ik doorheen ging?” Niemand zag inderdaad waar de onberispelijk uitziende Arletta doorheen ging. Dat ze af en toe wat vergat, werd amper opgemerkt. “Niemand sprak er met mij over. Ik voelde me eenzaam in mijn verdriet.”

Erkenning van het verdriet

In de eerste periode hield Arletta halsstarrig vast aan het oude en vertrouwde, maar door het verlies van Dirk voelde eigenlijk niets meer vertrouwd. Ze was bezig het verlies te ontkennen. “Ik praatte op mijn werk niet over het verlies van mijn geliefde. Ik vond dat ongepast, niet professioneel. Tegelijkertijd stoorde het me dat niemand vroeg hoe het met me ging. Nu kan ik zien dat ik zelf geen ruimte en erkenning gaf aan mijn verdriet, dus natuurlijk kreeg ik het ook niet van anderen.”

‘Op plekken waar het draait om efficiency, targets en winstmarges is de dood meestal een onwelkome gast’

“In de wereld van succes is geen plaats voor de dood,” zegt Maartje. “Op plekken waar het draait om efficiency, targets en winstmarges is de dood meestal een onwelkome gast. Het uiten van gevoelens rondom verlies van een dierbare is heel moeilijk voor mensen in een werkomgeving waarin alleen successen tellen.”

Signalen van je lichaam

Arletta kreeg steeds meer lichamelijke klachten en ze hield het werk niet meer vol. Hazebroek: “In onze samenleving is het lichaam verworden tot een vehikel om ons hoofd te vervoeren. Absurd! Het lichaam is een bron van wijsheid, het geeft je signalen en die willen gehoord worden.”

Bij Arletta kwam, net zoals bij veel mensen in rouw, het lichaam uiteindelijk dermate in opstand, dat ze het niet meer kon ontkennen. Maartje: “Het onderdrukken van lichamelijke signalen gebeurt niet altijd bewust. Het is iets wat we in onze opvoeding hebben meegekregen. Mensen zijn vaak bang te verdrinken in hun emoties als ze eraan toegeven. Ik gun iedereen te ervaring te mogen ontdekken dat je groter bent dan de emotie waarvoor je wegloopt. Gelukkig zijn er vandaag de dag allerlei vormen van begeleiding die je kunnen helpen samen dit onontgonnen gebied te verkennen.”

• Maartje is begeleider bij Rouwretraites Ruimte voor jou. Hier bieden zij mensen die een dierbare verloren hebben, de gelegenheid om uit de hectiek van het dagelijks leven te stappen en alle ruimte te geven aan hun rouw. In vijf- en tweedaagse retraites krijgt datgene aandacht, wat aandacht behoeft, zodat mensen weer verder kunnen in hun leven. Els en Maartje helpen mensen de – voor hun rouw – belemmerende overtuigingen te herkennen en daarmee om te gaan.