Hoe Aja troost vond in de Matthäus Passion

Op een mooie winterdag in februari 2005 verdwijnt Job (57) als sneeuw voor zon. Met zijn vrouw Aja (dan 49) en hun drie kinderen zijn ze op skivakantie in Frankrijk.

Als hij in zijn eentje gaat langlaufen, kiest hij ter plekke zijn eigen route en keert nooit meer terug naar het vakantiehuisje. ‘Typisch Job om niet volgens de vaste route te lopen’, zegt Aja. ‘Ook in zijn werk volgde hij niet altijd de gebaande panden als hij vond dat het anders moest en kon.’

Een dag later wordt vastgesteld dat Job in een rivier terecht gekomen moet zijn en is meegenomen in de stroming. Zijn lichaam is spoorloos. Het gezin mag ervanuit gaan dat hij niet veel geleden heeft. ‘Met min twee graden moet het een milde dood geweest zijn.’

Zingen

Twee weken na het overlijden van Job is Aja alweer op haar vertrouwde koor te vinden, tegen de verwachting van medekoorleden in. ‘Maar nog nooit had ik zo fijn gezongen: het was zó troostrijk op dat moment.’

Niet veel later nodigt een vriendin haar uit om mee te komen zingen bij een groot koor met geschoolde amateurzangers. ‘Normaal zou ik dat niet doen, ik wilde niet nóg een avond van huis zijn. Maar nu wachtte Job thuis niet meer op me.’ Ze besluit mee te gaan.

Ongeveer een jaar na Jobs dood voert ze met hetzelfde koor de Matthäus Passion op, het meesterwerk van de componist Johann Sebastian Bach. De eerste noten van deze uitvoering zullen haar altijd bijblijven. Ze raakt overmand door emoties en is dat nog niet te boven als het eerste koor inzet. ‘Gelukkig zat ik in het tweede koor en kon ik me op tijd herpakken.’

Klagen

Het zijn de beginregels ‘Kommt ihr Töchter helft mir klagen’ (Komt o dochters, helpt mij klagen) die haar op dat moment zo raken. ‘In die tijd had ik de neiging om mensen huilend om de hals te vallen. Ik wilde het aan iedereen vertellen: mijn man is dood! Niet als een jammerklacht, maar ik wilde het delen en bespreekbaar maken.’

In de jaren erna voert ze de Matthäus Passion nog vaak op. ‘Elke keer is het weer anders’, zegt ze. ‘Op sommige momenten word ik totaal overvallen door emoties, op andere momenten niet.’

Ze luistert graag naar muziek van Bach. ‘Zijn muziek is zó troostrijk en enorm emotioneel.’ Daarnaast haalt ze veel troost uit orgelspelen. Ondanks dat ze geen kerkelijke achtergrond heeft, speelt ze wekelijks in kerkdiensten.

Het begin van de Matthäus Passion, uitgevoerd door Collegium Vocale Gent (België).

Muziek

Aja is niet gelovig. Toch vindt ze het lijdensverhaal zoals ze deze steeds opnieuw in de kerk hoort, bijzonder. ‘Ik heb het gevoel alsof dit verhaal ons als mensen, door de generaties heen, verbindt met de geschiedenis. We zijn onderdeel van een groter geheel.’

Daarin ziet ze een parallel met het overlijden van haar man: ‘Hij leeft door. In mij, in mijn kinderen en in het verhaal. Je kunt jezelf als een losstaand persoon zien in het leven, maar ook als product van vorige generaties en een schakel naar volgende generaties. Ik vind dat troostend.’

Afscheid

Zeven weken na zijn vermissing wordt Job uitgebreid herdacht, met veel mensen. Aja spreekt en hun dochter zingt een mooi lied. Op die manier neemt het gezin definitief afscheid van hun man en vader.

Het mooie weer tijdens de verdrietige zoektocht blijft altijd op hun netvlies staan. Ze houden aan het beeld vast en strooien zijn as uit op de plek waar hij verdween, slechts 2 kilometer van de plek waar hij vier maanden na zijn verdwijning gevonden wordt.

Ze blikt terug op Job als een fantastische vader, die ze zelf ook had willen hebben. ‘Job en ik vormden zo’n fijn team. Het samenleven ging vanzelf, over allerlei dingen dachten we hetzelfde. Met Job had ik oud kunnen worden.’

Samen hadden ze grote plannen: van een eigen crisisopvang voor kinderen tot wandelen naar Zuid-Frankrijk. Aja zag haar toekomstbeeld wegvallen. ‘Uiteindelijk heb ik een totaal nieuw leven opgebouwd in de muziek. De koormuziek en het orgelspelen zijn voor mij een redding geweest.’

Vier jaar geleden vertelden Aja en haar zoon Abel hun verhaal in de documentaire ‘Mijn Matthäus‘.