Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Schrijver Heleen van Royen begraaft haar vader opnieuw

9 april 2021 · Leestijd 6 min

Schrijver Heleen van Royen (55) is dertien jaar als haar vader een eind aan zijn leven maakt. Ze is boos en bezoekt zijn graf daarom nooit. Totdat haar moeder drie jaar geleden overlijdt. Dan besluit Heleen om haar vader opnieuw te begraven, bij haar moeder in het graf. ‘Nu heb ik weer ouders.’

Vader

Wat Heleen ruim veertig jaar nooit deed, haalt ze tegenwoordig ruimschoots in: het graf van haar vader bezoeken. Ze komt er nu zelfs graag, om er even met hem en haar moeder te kletsen, vertelt de schrijver aan Kefah Allush in het tv-programma De Kist.

De tekst gaat verder onder het fragment.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Soms emotioneert het haar ook. ‘Ik heb maar dertien jaar ouders gehad. Daarna niet meer. Nu heb ik weer ouders in plaats van alleen een moeder. Zo voelt het voor mij.’

De schrijver denkt terug aan de zomer waarin haar vader overlijdt. ‘Het was vakantie. Mijn ouders waren net gescheiden. Mijn vader wilde dat helemaal niet en bleef daarom thuis wonen. Mijn moeder had campingmatrasjes voor hem in de woonkamer gelegd. Die nacht is hij weggegaan.’

Slappe lach

Een kleine week later staat de politie aan de deur, om te vertellen dat haar vader is gevonden in de Sloterplas. Heleen: ‘Mijn zus en ik kregen toen de slappe lach. We verzonnen teksten voor zijn overlijdensadvertentie. “Met grote vreugde geven wij kennis van het overlijden van…” Dat vonden wij super grappig. Daaruit blijkt wel hoe moeizaam het was die laatste jaren.’

Toch heeft ze ook nog mooie herinneringen aan haar vader. ‘Als hij thuiskwam van zijn werk, wilde ik altijd in zijn armen springen. “Laat me eerst thuiskomen”, zei mijn vader dan. “Maar je bent toch al thuis?”, zei ik. Hij wilde altijd eerste zijn jas uitdoen. Dat was een poncho, die vaak nat was. Ik kan die geur nog ruiken. Dat is echt de geur van mijn vader.’

‘Hij heeft mij niet gedag gezegd’

Haar laatste contact met hem kan Heleen zich niet meer voor de geest halen. ‘Mijn zussen hebben mij later verteld dat hij die laatste avond nog bij hen op de kamer is geweest om nog wat tegen hen te zeggen. Maar hij heeft mij niet gedag gezegd.’

Dat maakt haar zo kwaad, dat zij als enige van de familie niet naar zijn begrafenis gaat. ‘Ik was boos. Ik had er echt geen zin in. Ik wilde er niet aan. Ik wilde niet de dochter zijn van iemand dat dat heeft gedaan. Dat is geen leuk verhaal. Stiekem wilde ik uit een leuk, warm, classic, Libelle-gezin komen. Maar dat was niet zo. Dat gezin heb ik nu geprobeerd te maken met mijn eigen kinderen.’

Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

Dementie

Over haar vaders dood schrijft Heleen in 2000 de roman De gelukkige huisvrouw. Over het afscheid van haar moeder maakt ze jaren later een film. ‘Zij ging dementeren. Het proces waar je dan doorheen gaat, dat je een beetje de moeder van je moeder wordt en beslissingen voor haar moet nemen, is heel raar. Dat wilde ik graag vastleggen.’

‘Ik had niet het gevoel dat ik mijn moeder verloor. Ze heeft me altijd herkend. Dementie wordt vaak gezien als het ergste. Maar ik vond dat ergens ook wel een mooi proces, juist omdat het zo geleidelijk ging. Een baby kan bijna niks in het begin. Een ouder iemand verliest juist langzaam alles wat hij kan. Dat is op een bepaalde manier ook wel weer mooi. En triest.’

‘Mijn moeder is niet bang geweest.’

‘Op het laatst denk je ook echt: dit kan niet meer. Als iemand aan het einde van zijn leven is, is de stap veel minder groot. Het was prettig om haar daarna toe te kunnen begeleiden. Ze is niet bang geweest’, zegt de schrijver.

Haar moeder was haar hele leven veel bezig met de dood. ‘Ze was er nieuwsgierig naar, had het er altijd over en dacht dat ze vroeg zou sterven.’ Ook Heleen was altijd bang dat haar moeder eerder dan Heleen wilde, zou overlijden. Onder meer omdat haar vader er niet meer was. Maar haar moeder overleefde zelfs een hartaanval en werd uiteindelijk 87 jaar.

De tekst gaat verder onder het fragment.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Op de dag van haar moeders uitvaart heeft Heleen eerst nog een andere begrafenis: die van haar vader. De kist waarin hij ruim veertig jaar ligt, wordt opgegraven en vervangen door een nieuwe. Die wordt naar de begraafplaats gebracht, waar Heleen op haar vader staat te wachten.

Schrijver

Dan hoort Heleen dat het lichaam van haar vader nog min of meer intact is. ‘Dat was een grote schok. Ik dacht dat er na al die tijd alleen nog restanten zouden zijn. Maar mijn vader was er dus eigenlijk nog. Dat was heel raar en emotioneel. We maakten de kist open. En ik heb even met hem gepraat. Ik kon zeggen wat ik niet had gezegd toen ik dertien was. Heb afscheid genomen.’ Ook stopt ze het boek De gelukkige huisvrouw bij hem in de kist en foto’s van haar kinderen en kleinkinderen. ‘Iedereen die hij niet heeft gekend.’

Hoewel haar ouders gescheiden waren toen haar vader overleed, denkt Heleen dat haar moeder zich er wel mee kan verzoenen dat ze samen met haar ex-man in een graf ligt. ‘Toen mijn moeder dement was, speelde ik al met de gedachte om dit te doen. Maar toen ik het aan haar vroeg, stak ze als antwoord haar tong uit. Toch denk ik dat ze het mij wel zou gunnen. Zelf zou ze een mooi einde ook wel prettig vinden.’

Aardappel

Nadenken over haar eigen dood vindt de schrijver lastig, maar doet ze soms wel. ‘Ik wil sowieso honderd worden. Die drie getallen lijken me echt leuk. En zelfs als ik dement zou worden, zou ik dat gek genoeg niet heel erg vinden. Mijn moeder had er weinig last van. Zij werd juist zachter en niet boos. Dus ik zou het niet erg vinden als ik zo langzaam weg kabbel.’

Er schiet haar een scene te binnen uit het boek Honderd jaar eenzaamheid van Gabriel García Márquez. Daarin beschrijft hij hoe een omaatje, dat in een huis woont met een groot gezin, steeds ouder en ouder wordt, en steeds kleiner en kleiner. Op een gegeven moment is ze zo groot als een aardappel en verdroogt ze helemaal. ‘Dat is eigenlijk hoe ik het zou willen. Dat ik heel langzaam, zonder dat ik het zelf echt doorheb, verdwijn, totdat ik een aardappel ben. Prachtig. Dat vind ik een mooi beeld.’

Misschien ook wat voor jou

Ontvang bemoedigende artikelen en verhalen in je mailbox

We sturen je elke week een selectie van indrukwekkende verhalen en inspirerende artikelen.

E-mailadres

Lees onze privacyverklaring.

--:--